Στους δεσμούς φιλίας τεσσάρων προσώπων από διαφορετικές θρησκείες και εθνότητες στη Σμύρνη των αρχών του περασμένου αιώνα αναφέρεται το βιβλίο Μια φιλία στη Σμύρνη της Μαρίας Ηλιού.
Πρόκειται για κοινωνικό μυθιστόρημα το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίνωας, μετά την παρουσίαση του ντοκιμαντέρ της Σμύρνη, η Καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης, και συμπίπτει χρονολογικά με τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Όπως αναγράφεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, στο μυθιστόρημα ξετυλίγεται η ιστορία της φιλίας της Άννας, της Ρόζας, του Ρεσάτ, του Ισαάκ και των οικογενειών τους (Βλαστού, Μπερμπεριάν, Κασαμπά και Μοντιάνο) από το 1912 –όταν τα παιδιά είναι οκτώ χρονών στη Σμύρνη– έως την Καταστροφή το 1922, και έπειτα στη Νέα Υόρκη το 1962.
Μετά από μια περίοδο ευτυχισμένων χρόνων, τα παιδιά και οι οικογένειές τους αρχίζουν να αγωνιούν λόγω των διωγμών του ’14 και του πολέμου που ξεσπά.
«Η Σμύρνη σώζεται και οι Σμυρνιοί ξέρουν να μην χάνουν το κέφι τους. Ακόμη και όταν το αγγλικό πολεμικό “Ευρύαλος” βομβαρδίζει το ’16 τα οχυρωματικά έργα στον κόλπο της Σμύρνης, οι φίλοι συναντιούνται στο Quai αργά το απόγευμα να δουν τους πίδακες που τινάζονται ψηλά στη θάλασσα όταν το πολεμικό πλοίο αστοχεί.
»Οι Άγγλοι έχουν ειδοποιήσει ότι δεν θα χτυπήσουν τη Σμύρνη. Καθώς όμως τα παιδιά μεγαλώνουν προσπαθώντας να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους, η πόλη τους κινδυνεύει όλο και περισσότερο».
![Εσωτερικό καφενείου στην Κωνσταντινούπολη. Εικόνα από την Ελληνική Βιβλιοθήκη - Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης (πηγή: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη/ Travelogues/ WALSH, Robert/ALLOM, Thomas. Constantinople and the Scenery of the Seven Churches of Asia Minor illustrated. In a Series of Drawings from Nature by Thomas Allom. With an historical account of Constantinople, and descriptions of the plates, by the Rev. Robert Walsh..., Λονδίνο/Παρίσι, Fisher, Son & Co. [1836-38])](https://www.pontosnews.gr/wp-content/uploads/2024/10/Konstantinoupoli-Esoteriko-kafeneiou-1836-Idryma-Laskaridi-360x180.jpg)
