Οι Αλεβίτες στην Ελλάδα απέκτησαν το πρώτο επίσημο και εκτός Τεκέ, Τζεμ Εβί (Cem Evi), στο Μεγάλο Δέρειο του νομού Έβρου. Ο χώρος λατρείας και συγκέντρωσης της θρησκευτικής κοινότητας των Αλεβιτών λειτουργεί με επίσημη άδεια από το ελληνικό κράτος, εδώ και περίπου ένα χρόνο, γεγονός που γιορτάστηκε με μουσική και παραδοσιακούς χορούς κατά τη διάρκεια των εγκαινίων.
Περισσότερα από 600 άτομα συμμετείχαν στο γλέντι όπου οι κάτοικοι του Μεγάλου Δέρειου προσέφεραν φαγητό. Είχαν προσκαλέσει και μουσικά συγκροτήματα Αλεβιτών από τη Βουλγαρία και την Τουρκία. Οι χοροί και τα τραγούδια κράτησαν αρκετή ώρα μετά την αποχώρηση των επισήμων.
Με την έναρξη της εκδήλωσης ο ιμάμης απήγγειλε αποσπάσματα από το Κοράνι και εν συνεχεία ο γενικός γραμματέας Θρησκευμάτων του υπουργείου Παιδείας Γιώργος Καλαντζής εγκαινίασε το Τζεμ Εβί και ξεναγήθηκε στο εσωτερικό του.
«Ιστορική», χαρακτήρισε τη σημερινή μέρα ο γενικός γραμματέας Θρησκευμάτων του υπουργείου Παιδείας Γιώργος Καλαντζής, ο οποίος στο χαιρετισμό του είπε ότι αυτό που μας ενώνει από διαφορετικές θρησκείες και από διαφορετικές χώρες είναι ένα κοινό μέλλον ευημερίας και ειρήνης.
«Η ελληνική πολιτεία ήταν, είναι και θα συνεχίσει να είναι υποστηρίκτρια. Γιατί αυτό λέει το Σύνταγμα μας. Το Σύνταγμά μας, στο άρθρο 13, λέει ότι το ελληνικό κράτος, η ελληνική πολιτεία έχει το καθήκον να προστατεύει και να εγγυάται τη θρησκευτική ελευθερία όλων. Σήμερα είναι μία ιστορική μέρα όχι μόνο για σας εδώ αλλά για όλους μας και έγινε πραγματικότητα χάρη στη δική σας δουλειά στη δική σας θέληση. Σας ευχαριστώ θερμά για την πρόσκληση που είναι ιδιαίτερα τιμητική και για το υπουργείο Παιδείας και για τη χώρα μας και εύχομαι οι μέρες που έρχονται να είναι και θα είναι καλύτερες από τις μέρες που αφήσαμε πίσω μας».
«Ήταν ένα τρελό όνειρο που κανείς δεν μπορούσε να το πάρει στα σοβαρά. Και τα τρελά, όμως, όνειρα μπορούν να πραγματοποιηθούν από κάποιους τολμηρούς και αποφασισμένους», είπε στον χαιρετισμό του ο Πυρελή Μουμίν, διευθυντής του μειονοτικού σχολείου στο Μεγάλο Δέρειο, γενικός γραμματέας του Πολιτιστικού Μορφωτικού Συλλόγου, που είναι και η «ψυχή» του Τζεμ Εβί.
«Η σημασία και ο ρόλος του Τζεμ Εβί είναι καθοριστικός για τα επόμενα χρόνια», σημείωσε και προσέθεσε πως «κάθε πέτρα του έχει έναν ανώνυμο ή επώνυμο κτίστη και είναι το αποτέλεσμα της συλλογικότητας, της συνεργασίας εκείνων που πίστεψαν στην ανάγκη του». «Η επόμενη μέρα θα μας βρει πιο δυνατούς, πιο ώριμους και πιο αποφασισμένους να πετύχουμε και άλλους στόχους, να αγαπήσουμε ακόμη πιο πολύ το χώμα που πατούν, το χώμα της πατρίδας μας», είπε ο Πυρελή Μουμίν. Ταυτόχρονα, ευχαρίστησε την πολιτεία, το υπουργείο Παιδείας και τον γενικό γραμματέα Θρησκευμάτων Γιώργο Καλαντζή, που όπως είπε «έδωσε δυνατό αγώνα» για να λειτουργήσει το Τζεμ Εβί.
«Είναι πολύ σημαντικό το ό,τι εδώ στο Μεγάλο Δέρειο ο Πολιτιστικός Μορφωτικός Σύλλογος αφήνει ένα διακριτό αποτύπωμα, το Τζεμ Εβί, το οποίο είναι το πρώτο επίσημο στην Ελλάδα και το τρίτο επίσημο στην Ευρώπη. Άρα, έχουμε μία πρωτοπορία», είπε στον χαιρετισμό του ο αντιπεριφερειάρχης Έβρου Δημήτρης Πέτροβιτς.
«Για μας τους Αλεβίτες σήμερα είναι μεγάλη γιορτή», είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Πυρελή Μουμίν και εξήγησε πως πριν τη λειτουργία του Τζεμ Εβί οι Αλεβίτες έκαναν τις προσευχές τους στα σπίτια και η χαρά τους είναι πολύ μεγάλη, καθώς το Τζεμ Εβί σημαίνει την αναγνώριση από την ελληνική πολιτεία και τη στήριξή της στη θρησκευτική κοινότητα των Αλεβιτών. Η χαρά, όμως, δεν είναι μόνο για τους Μουσουλμάνους Αλεβίτες, αλλά και για τους Μουσουλμάνους Σουνίτες και τους Χριστιανούς Ορθόδοξους και το απέδειξαν με τη μαζική συμμετοχή τους στην εκδήλωση εγκαινίων και στο γλέντι που ακολούθησε. Από τους 700 κατοίκους του Μεγάλου Δέρειου οι περίπου 400 είναι Μουσουλμάνοι Αλεβίτες, δυο οικογένειες Χριστιανοί Ορθόδοξοι και οι υπόλοιποι Μουσουλμάνοι Σουνίτες. Στο χωριό υπάρχει Τέμενος, το Τζεμ Εβί και Εκκλησία, η οποία λειτουργεί Χριστούγεννα, Πάσχα και σε ειδικές περιπτώσεις, με ιερέα από το Μικρό Δέρειο, καθώς υπάρχουν μόνο δύο οικογένειες Χριστιανών Ορθοδόξων. Ο Πυρελή Μουμίν επισήμανε ότι και οι τρεις θρησκευτικές κοινότητες συμβιώνουν αρμονικά, με αλληλοσεβασμό και αλληλεγγύη. Ανέφερε ενδεικτικά ότι για τη δημιουργία του Τζεμ Εβί βοήθησαν και Σουνίτες και Χριστιανοί Ορθόδοξοι.
«Οι Αλεβίτες είναι από τα παλαιότερα ρεύματα του Μυστικού Ισλάμ στα Βαλκάνια», είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Ιωάννης Μυλωνέλης, υποψήφιος διδάκτωρ του Τμήματος Θεολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ο οποίος ανήκει και στο Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και αντικείμενο της έρευνας του είναι το Μυστικό Ισλάμ.
«Υπήρχε μία έντονη πίεση του Σουνιτικού Ισλάμ και στην Τουρκία και στα Βαλκάνια και στην Ελλάδα, δεν υπήρχαν χώροι λατρείας για τους Αλεβίτες, όπως τα Τζεμ Εβί και αναγκάζονταν να κάνουν τις τελετουργίες τους μέσα στις κατοικίες τους», τόνισε ο Ιωάννης Μυλωνέλης και αυτό «είναι που κάνει πολύ σημαντικό το γεγονός της αναγνώρισης και στήριξης της θρησκευτικής κοινότητας των Αλεβιτών από την ελληνική πολιτεία ύστερα από τόσα χρόνια».
Στο Τζεμ Εβί στο Μεγάλο Δέρειο προσεύχονται μαζί άντρες και γυναίκες Αλεβίτες, κάθε Πέμπτη βράδυ, και η αίθουσα χωράει περίπου 140 άτομα. Στο μειονοτικό σχολείο φοιτούν σήμερα 30 μαθητές, ενώ πριν 10 χρόνια ήταν 58. Ο ο αριθμός τους μειώνεται συνεχώς λόγω της μετανάστευσης κυρίως σε χώρες του εξωτερικού. Αρκετοί έχουν μεταναστεύσει στην Ολλανδία και η Μπελίς Πυρελή, 25 χρονών, που έχει τελειώσει νηπιαγωγός σε Ιδιωτικό ΙΕΚ στη Θεσσαλονίκη, είπε ότι είναι κι αυτή έτοιμη να φύγει στο εξωτερικό για να βρει δουλειά πού θα τής επιτρέψει να ζήσει αξιοπρεπώς. Όσο για τη λειτουργία του Τζεμ Εβί η Μπελίς Πυρελή τόνισε ότι «είμαι πολύ χαρούμενη γιατί όλοι οι άνθρωποι πρέπει να μπορούν να κάνουν την προσευχή τους όπως θέλουν και όπως πιστεύουν».
Ο Πυρελή Μουμίν πρόσφερε στον Γιώργο Καλαντζή, ως αναμνηστικό και συμβολικό δώρο, ένα κλαδί ελιάς φιλοτεχνημένο από χαλκό.
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν, επίσης, ο βουλευτής Έβρου της Ν.Δ Αναστάσιος Δημοσχάκης, ο τοποτηρητής της Μουφτείας Διδυμοτείχου Οσμάν Χαμζά, εκπρόσωποι διαχειριστικών επιτροπών μουσουλμανικής περιουσίας Κομοτηνής και Διδυμοτείχου, καθώς και εκπρόσωποι Αλεβιτών από τη Βουλγαρία και την Τουρκία. Μετά το τέλος του επίσημου προγράμματος το «παρών» έδωσαν ο δήμαρχος Σουφλίου Παναγιώτης Καλακίκος και η πρόεδρος του ΕΟΤ Άντζελα Γκερέκου, οι οποίοι νωρίτερα ήταν σε εκδήλωση στο Σουφλί.
- Με πληροφορίες από το ΑΠΕ-ΜΠΕ και τον Ν. Ρούμπο.