Το ανυπέρβλητο έπος του Ομήρου, «Οδύσσεια», μελοποιεί έχοντας ως βάση κυρίως την κεμεντζέ αλλά και την αρχαία καθώς και την καρπαθίτικη λύρα, ο Πόντιος συνθέτης και λυράρης Παντελής Παυλίδης. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα δύσκολο εγχείρημα, το οποίο με μεράκι και προσήλωση έχει αναλάβει να φέρει σε πέρας με τη βοήθεια συναδέλφων του μουσικών και συνθετών. Μάλιστα, μέσα από το pontosnews.gr απευθύνει πρόσκληση και σε άλλους συνθέτες, προκειμένου να συμβάλλουν στην προσπάθεια.
Στόχος του είναι ο κάθε συνθέτης που θα συμμετάσχει στο εγχείρημα, να αναλάβει τη μελοποίηση δύο από τις 24 ραψωδίες, ώστε ολόκληρο το έργο να είναι έτοιμο σε περίπου δύο χρόνια από σήμερα.
Ήδη ο Παντελής Παυλίδης έχει ολοκληρώσει τη μελοποίηση της Α΄ ραψωδίας, την οποία έχει χωρίσει σε τέσσερα μουσικά έργα. Το πρώτο έργο, το οποίο περιλαμβάνει το τμήμα της Α΄ ραψωδίας από τον 1ο μέχρι και τον 170ο στίχο, έχει συμφωνήσει με το Δήμο Άργους να το παρουσιάσει το ερχόμενο καλοκαίρι στο θέατρο της πόλης. Στο ρόλο του Ομήρου θα βρίσκεται πρωτοψάλτης από τη Βέροια.
Όπως αναφέρει στο pontosnews.gr ο Παντελής Παυλίδης, το μουσικό ύφος του μελοποιημένου έπους θα παραπέμπει σε ιερές μουσικές και πιο συγκεκριμένα στην ψαλτική τέχνη και θα στηρίζεται σε αρχέτυπες παραδόσεις.
Έχει χρησιμοποιήσει, μεταξύ άλλων, ρυθμούς μονού ομάλ’, διπάτ’ και εμπροπίσ’, καθώς και το σκοπό του πασίγνωστου ποντιακού παραδοσιακού τραγουδιού «Αητέντς επαραπέτανεν.
«Εκτός από το Αητέντς επαραπέτανεν έχω χρησιμοποιήσει τους σκοπούς και του ηπειρώτικου παραδοσιακού τραγουδιού Μενούσης. Η μουσική παραπέμπει στην ψαλτική τέχνη, ενώ η μελοποίηση των περισσότερων τμημάτων της Α΄ ραψωδίας έγινε με ποντιακή λύρα. Κάποια τμήματα μελοποιήθηκαν με αρχαία ελληνική λύρα και λίγα με την καρπαθίτικη. Μπορώ να παίξω και τις τρεις αυτές λύρες. Το έργο θα είναι κατά βάση μουσικό, ωστόσο, θα έχει και θεατρικά μέρη, καθώς και χορογραφίες», λέει στο pontosnews.gr ο Παντελής Παυλίδης.
Πριν δύο χρόνια γεννήθηκε η ιδέα
Η ιδέα γεννήθηκε στο μυαλό του και άρχισε να μελοποιεί το έργο πριν από περίπου δύο χρόνια, ωστόσο, στάθηκε άτυχος. Από λάθος του γιου του καταστράφηκαν τα αρχεία του στον υπολογιστή, με αποτέλεσμα να ξεκινήσει πάλι από την αρχή. Ωστόσο, επειδή είχε ήδη «συλλάβει» τη μελωδία, ολοκλήρωσε την Α΄ ραψωδία μέσα σε έξι μήνες.
«Στη συνέχεια θα ασχοληθώ με τη Λ΄ ραψωδία, αυτήν που αναφέρεται στην κάθοδο του Οδυσσέα στον Άδη. Εκεί βρίσκει τη μάνα του και τους συμπολεμιστές του, τους δικούς του ανθρώπους που έχασε. Αυτή η ραψωδία με συγκινεί ιδιαίτερα, διότι παραπέμπει στους δικούς μας ανθρώπους που χάθηκαν κατά τη Γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού, αλλά και διότι ο Όμηρος περνάει το μήνυμα ότι η ψυχή δεν πεθαίνει. Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια είναι τα ευαγγέλια των Ελλήνων. Ήδη άλλοι πέντε συνθέτες που συνεργαζόμαστε, ασχολούνται με τη μελοποίηση άλλων ραψωδιών. Έχει αναλάβει δύο ο καθένας. Η πρόσκλησή μου είναι ανοιχτή να συμμετάσχουν κι άλλοι συνθέτες, ώστε να τελειώσουμε ολόκληρο το έργο το συντομότερο δυνατό. Πιστεύω ότι μπορούμε να το καταφέρουμε αυτό μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. Κάθε ραψωδία θα αποτελείται από τέσσερα μουσικά έργα», τονίζει ο Παντελής Παυλίδης.
«Πάντρεμα» ποντιακής λύρας με ανατολίτικα και αφρικάνικα μουσικά όργανα
Αρκετές φορές στο παρελθόν ο Παντελής Παυλίδης «πάντρεψε» σε μουσικές συμπράξεις την κεμεντζέ με όργανα της Ανατολής, της Αφρικής και της Ευρώπης. Παράλληλα, με Ινδές και Κενυάτισσες χορεύτριες ανέβασε σε μουσική παράσταση τις «Βάκχες» του Ευρυπίδη, παίζοντας ο ίδιος ποντιακή λύρα.
Ειδικότερα, στο διεθνές φεστιβάλ λύρας «Earth Festival», το οποίο πραγματοποιείται σε εθνικό δρυμό της Κένυας, ο Παντελής Παυλίδης με την κεμεντζέ του έπαιξε μαζί με Κενυάτες, που είχαν τις δικές τους λύρες.
Τις ονομάζουν λάιρα και μοιάζουν πολύ με την αρχαία ελληνική επτάχορδη λύρα.
«Εκεί έπαιξα μαζί με Αφρικανούς, με το καλύτερο χορευτικό της Κένυας κι ένα από τα καλύτερα στον κόσμο, αυτό του Δήμου Ναϊρόμπι. Οι άνθρωποι δεν είναι μόνο χορευτές, είναι και ακροβάτες.
»Με κάποιες χορεύτριες από αυτό το σχήμα ανέβασα τις Βάκχες του Ευριπίδη. Παίξαμε στη Σαμοθράκη, τη Μαρώνεια, την Αλεξανδρούπολη και την Καβάλα. Δυστυχώς, το υπουργείο Πολιτισμού δε στήριξε την προσπάθειά μας. Στο ρόλο του Διόνυσου ήταν μία από τις καλύτερες χορεύτριες της Ινδίας», λέει ο Παντελής Παυλίδης.
Παράλληλα, με την ποντιακή του λύρα συνέπραξε με πολύ γνωστούς Ινδούς μουσικούς στο Φεστιβάλ Θράκης, στην Αλεξανδρούπολη, το 2006, οι οποίοι έπαιξαν σιτάρ και τάμπλα (κρουστό), που είναι παραδοσιακά όργανα της Ινδίας.
Τέλος, με τη Γερμανίδα τραγουδίστρια Σίνγκριτ Χάισελμαν έκαναν σειρά συναυλιών σε εκκλησίες ανά την Ευρώπη, στις όποιες έπαιζαν κέλτικη και ποντιακή μουσική.
Από την Τραπεζούντα και την Ίμερα
Ποντιακής καταγωγής κατά 100% είναι ο Παντελής Παυλίδης. Η καταγωγή του από την πλευρά του πατέρα του είναι από την Πολίτα της Τραπεζούντας, ωστόσο, με τους πρώτους διωγμούς η οικογένεια μετακόμισε στο Ορτάκιοϊ του Καρς και από εκεί έφτασαν στην Ελλάδα. Η οικογένεια της μητέρας του είναι από την Ίμερα του Πόντου.
Ο ίδιος γεννήθηκε και μεγάλωσε στον Λευκώνα Σερρών και όπως λέει στο pontosnews.gr, από πολύ μικρό τον γοήτευσε η μουσική.
«Από πολύ μικρός θυμάμαι ότι ήμουν πάντοτε μέσα σε… μουσικά όργανα και είμαι απολύτως αυτοδίδακτος μουσικός. Ξεκίνησα με κιθάρα στα 12 και έχω παίξει πολλά μουσικά όργανα. Την ποντιακή λύρα την έπιασα στα 25 μου. Στα πρακτικά με βοήθησε ο Τάκης Σαχινίδης και ο Ηλίας Παπαδόπουλος μου έμαθε το Πυθαγόρειο Σύστημα στη μουσική, στο οποίο στηρίζεται η ανατολίτικη αλλά και η βυζαντινή μουσική».
Ο ίδιος χαρακτηρίζει τη μουσική ως ιερή και λατρεύει το γεγονός ότι οι αρχαίοι Έλληνες έκαναν ολόκληρη… ιεροτελεστία, όταν έπαιζαν μουσική.
«Αυτό το είδα και το βίωσα για πρώτη φορά στην Κάρπαθο και έκλαιγα για… τρεις μέρες. Το κάθε χωριό έχει το δικό του τραγούδι. Κάθονται όλοι στην πλατεία, παίζουν… μέρα-νύχτα και συζητούν μέσω της μουσικής, σκαρώνοντας ο καθένας τη μαντινάδα του. Όταν ο σκοπός είναι γρήγορος, χορεύει όλο το χωριό και όταν ο σκοπός είναι αργός, συζητούν μουσικά. Το τραγούδι το ξέρουν ακόμα και τα μικρά παιδιά και όταν παίζει η μουσική, δεν μιλάει κανείς. Υπάρχει σεβασμός απέναντι στη μουσική και ο καθένας περιμένει τη σειρά του, για να πει αυτά που θέλει. Ακόμα και τώρα που τα λέω αυτά, συγκλονίζομαι», τονίζει ο Παντελής Παυλίδης.
Ρωμανός Κοντογιαννίδης
- Όλο το φωτογραφικό υλικό παραχώρησε στο pontosnews.gr ο Παντελής Παυλίδης, για τις ανάγκες της δημοσίευσης.