Η πόρτα της Μονής της Παναγίας Σουμελά ήταν η έμπνευση για τον γλύπτη Χάρη Λαλέ προκειμένου να δημιουργήσει το μνημείο που κοσμεί την Πλατεία 19ης Μαΐου στο Δήμο Αγίας Βαρβάρας, και το οποίο είναι αφιερωμένο στους αγώνες και τις θυσίες του ποντιακού ελληνισμού. Αποτελεί σημείο αναφοράς για την περιοχή, ωστόσο με τα χρόνια υπήρξε φθορά, στην οποία προστέθηκε η κλοπή σημαντικών στοιχείων της σύνθεσης.
Έτσι κρίθηκε απαραίτητη η… αναγέννησή του, με τα αποκαλυπτήρια να γίνονται το περασμένο Σάββατο στο πλαίσιο των «Γιορτών Πόλης 2021».
«Στην πόρτα της Μονής Παναγίας Σουμελά του Πόντου, που απεικονίζει το μνημείο μας, τοποθετήθηκαν και πάλι εκείνα τα ιερά σύμβολα που φανερώνουν την ιστορική πορεία των Ελλήνων του Πόντου, το μανουάλι, το τουφέκι, το μαχαίρι και η γλυκόλαλη λύρα, που δυστυχώς είχαν κλαπεί πριν από μερικά χρόνια», είπε κατά τον σύντομο χαιρετισμό της η Σοφία Σαββίδου, πρόεδρος του Συλλόγου Ποντίων Αγίας Βαρβάρας «Ο Φάρος».
Η αποκατάσταση έγινε από τον ίδιο τον γλύπτη, με πρωτοβουλία του δημάρχου Αγίας Βαρβάρας Λάμπρου Μίχου και σε συνεργασία με το «Φάρο». Κοινός προβληματισμός ήταν το πώς δεν θα γίνει ξανά στόχος βανδαλισμού.
Κατά την ομιλία του ο δήμαρχος αφιέρωσε την εκδήλωση στους Πόντιους Έλληνες «που παραμένουν μέχρι και σήμερα στην κατακτημένη πατρίδα· τους κρυπτοχριστιανούς που υπέστησαν διώξεις και βίαιο εξισλαμισμό και παρά το εχθρικό περιβάλλον συνεχίζουν να παραμένουν στα ματωμένα χώματα του Πόντου».
Το παρών έδωσε και ο ποντιακής καταγωγής βουλευτής Θεσσαλονίκης του ΚΙΝΑΛ Χάρης Καστανίδης, ο οποίος υπενθύμισε ότι είναι ο μοναδικός εν ενεργεία βουλευτής από τους 20 που κατέθεσαν στη Βουλή την πρόταση ώστε να καθιερωθεί η 19η Μαΐου ως ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Ποντίων.
Μετά τα αποκαλυπτήρια ο Ηλίας Υφαντίδης οδήγησε το κοινό σε ένα μουσικοαφηγηματικό ταξίδι. Ποντιακή λύρα έπαιξαν οι Γιώργος Κουλαξουζίδης, Γιάννης Ταϊλαχίδης και Χρήστος Ναυροζίδης, και νταούλι ο Παναγιώτης Κοπαλίδης. Στο αφηγηματικό μέρος η Άννα Καλαϊτζόγλου και η Σοφία Σαββίδου.
Εξαιρετική η στιγμή όταν ακούστηκε ο ύμνος «Την Πατρίδα μ’ έχασα» από την σοπράνο Σόνια Θεοδωρίδου η οποία εμφανίστηκε μέσα από το κοινό, αλλά και ο πυρρίχιος που χόρεψαν πυρριχιστές του «Φάρου». Στο τέλος οι παρευρισκόμενοι άφησαν από ένα λευκό τριαντάφυλλο μπροστά από το μνημείο.
