Κύριοι του Αφγανιστάν εδώ και έναν μήνα, οι Ταλιμπάν βρίσκονται αντιμέτωποι με μια διπλή πρόκληση: Να αποκαταστήσουν την ειρήνη μετά από τέσσερις δεκαετίες πολέμου, αποφεύγοντας ταυτόχρονα τις εν δυνάμει αδελφοκτόνες συγκρούσεις στις τάξεις τους.
Εξωτερικά το ισλαμιστικό κίνημα μπορεί να δίνει την ψευδαίσθηση μιας ομοιογενούς ομάδας που έχει συνασπιστεί γύρω από ιδεολογικές αξίες και κοινούς στρατηγικούς στόχους.
Όμως, αυτή η βιτρίνα ενότητας κρύβει πολλές αντιπαλότητες και διαφορετικές και παλαιές φατρίες.
Οι διαιρέσεις αυτές είχαν σε μεγάλο βαθμό παραμεριστεί στη διάρκεια των είκοσι τελευταίων ετών προς όφελος του αγώνα εναντίον της κυβέρνησης και των ξένων δυνάμεων. Αλλά, με την εξαφάνιση του κοινού εχθρού αυτά τα ρήγματα επανεμφανίστηκαν, ακόμη πιο έντονα.
Ετερόκλιτη κυβέρνηση
Η φήμη κυκλοφόρησε τη Δευτέρα: η ανταλλαγή πυρών ανάμεσα σε αντίπαλες παρατάξεις στο Προεδρικό Μέγαρο στην Καμπούλ στοίχισε τη ζωή στον νέο αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Αμπντούλ Γάνι Μπαράνταρ. Έτσι, εκείνος υποχρεώθηκε να δημοσιοποιήσει ηχητικό μήνυμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να διαβεβαιώσει πως δεν είναι νεκρός και να διαψεύσει τα περί εντάσεων στους κόλπους της νέας κυβέρνησης.
Κάθε άλλο παρά νέες, οι φήμες για τις διαιρέσεις είχαν προβληθεί ιδιαιτέρως από ορισμένους παρατηρητές για να εξηγήσουν, μεταξύ άλλων, την καθυστέρηση του ισλαμιστικού κινήματος να παρουσιάσει τη νέα κυβέρνηση.
Για τον Νιαματουλάχ Ιμπραχίμι, ειδικό για το Αφγανιστάν στο αυστραλιανό Trobe University, η επιλογή των υπουργών περιέχει τους σπόρους μιας επερχόμενης διχόνοιας στους κόλπους της πολύ ετερόκλιτης οργάνωσης των Ταλιμπάν.
Οι θέσεις-κλειδιά κατανεμήθηκαν ανάμεσα στα στελέχη του πρώην καθεστώτος των Ταλιμπάν στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στα μέλη του δικτύου Χακάνι το οποίο ιστορικά συνδέεται με την Αλ-Κάιντα και με τις πακιστανικές υπηρεσίες πληροφοριών.
Το δίκτυο Χακάνι, που κατήγαγε πολυάριθμες νίκες επί του πεδίου αυτά τα τελευταία χρόνια, έλαβε κυρίως το χαρτοφυλάκιο του υπουργείου Εσωτερικών με επικεφαλής τον Σιραζουντίν Χακάνι, ο οποίος βρίσκεται στη μαύρη λίστα του FBI.
Πρόκειται για μια φυσική επιλογή, σύμφωνα με το Γκρέιμ Σμιθ, σύμβουλο στο International Crisis Group, καθώς ο Σιραζουντίν Χακάνι «οργάνωσε μερικές από τις πιο επίλεκτες μονάδες μάχης των Ταλιμπάν».
«Συνταγή για σύγκρουση»
Ωστόσο, ακόμη κι αν χαιρετίζεται από ορισμένους, ο διορισμός του Σιραζουντίν Χακάνι μοιάζει κατ’ άλλους με αγκάθι στο πόδι της νέας κυβέρνησης, η οποία αναζητά την αναγνώριση της διεθνούς κοινότητας και την επανάληψη της διεθνούς βοήθειας.
Μια αποτυχία σ’ αυτόν τον τομέα θα προκαλούσε ισχυρό πλήγμα στην εικόνα του Αμπντούλ Γάνι Μπαράνταρ, σημαντικού μέλους των Ταλιμπάν στις διαπραγματεύσεις με τη Δύση που κατέληξαν στην ιστορική συμφωνία του 2020 με τις ΗΠΑ.
Χωρίς την αναγνώριση από το εξωτερικό, οι Ταλιμπάν ενδέχεται να δυσκολευτούν στη διαχείριση της οικονομικής κρίσης και της ανθρωπιστικής καταστροφής που προαναγγέλλεται από τα Ηνωμένα Έθνη.
Επιπλέον, οι αντιπαλότητες μεταξύ των παρατάξεων μπορεί να δημιουργήσουν και άλλα προβλήματα, κυρίως διπλωματικά. Για παράδειγμα, οι οργανώσεις στο δυτικό Αφγανιστάν, ιδιαιτέρως αυτές που έχουν στενή σχέση με τους Ιρανούς Φρουρούς της Επανάστασης, δεν έχουν πάρει κανένα χαρτοφυλάκιο.
«Οι Ταλιμπάν τάχθηκαν εναντίον μιας κυβέρνησης που θα τους περιλαμβάνει όλους, αγνοώντας τα αιτήματα εξεχόντων Αφγανών πολιτικών και κρατών της περιοχής που ζητούσαν να διοριστούν μη Ταλιμπάν σε σημαντικές θέσεις», λέει ο Γκρέιμ Σμιθ.
Και προσθέτει: «Είναι καλό για τη συνοχή των Ταλιμπάν και θα αρέσει στους οπαδούς τους, όμως κινδυνεύουν να αποξενώσουν τους άλλους Αφγανούς και τη διεθνή κοινότητα».
Το Ιράν ή η Ρωσία, βέβαια, θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν ορισμένες οργανώσεις ώστε να εξασφαλίσουν ότι τα συμφέροντά τους θα διαφυλαχθούν στην περιοχή, σύμφωνα με την άποψη του Νιαματουλάχ Ιμπραχίμι, ο οποίος βλέπει εδώ «τη συνταγή για μια βίαιη σύγκρουση ή μια αντίσταση».