Γενοκτονία είναι η μεθοδική εξολόθρευση, ολική ή μερική, μιας εθνικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας. Ο γενοκτόνος δεν εξοντώνει μια ομάδα για κάτι που έκανε, αλλά για κάτι που είναι.
Κωδικοποιήθηκε διεθνώς ως το «έγκλημα των εγκλημάτων» με τη Σύμβαση του ΟΗΕ για την αποτροπή και τιμωρία του εγκλήματος της Γενοκτονίας το 1948, την επαύριο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και της φρίκης του Ολοκαυτώματος.
Τον Φεβρουάριο του 1994, η Βουλή των Ελλήνων ψήφισε ομόφωνα την ανακήρυξη της 19ης Μαΐου ως Ημέρας Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του μικρασιατικού Πόντου, την περίοδο 1916-1923. Η επίσημη αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου έγινε με καθυστέρηση δεκαετιών. Σε αυτήν συνέβαλε η αναβάθμιση της σημασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, η ευαισθητοποίηση για τα ζητήματα αυτά που η τραγωδία της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας προκάλεσε μετά το 1991 αλλά και ο αγώνας του Ποντιακού Ελληνισμού για αναγνώριση όλα τα προηγούμενα χρόνια.
Η εξόντωση των Ελλήνων του Πόντου ήταν προϊόν του ακραία μισαλλόδοξου εθνικισμού των Νεοτούρκων και της συστηματικής προσπάθειάς τους να εκτουρκίσουν ολοκληρωτικά τη Μικρά Ασία, μια πολιτική που συνέχισαν και οι Κεμαλιστές. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό: ενώ τις παραμονές του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου το ποσοστό των Χριστιανών κατοίκων της Μικράς Ασίας έφθανε το 25%, αυτό έπεσε κάτω από το 1% μέσα στα δέκα χρόνια που ακολούθησαν.
Σήμερα, η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τις ΗΠΑ, δημιουργεί νέες ευνοϊκές συνθήκες για τη διεθνή αναγνώριση και της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου και της συνολικής καταδίκης των εγκλημάτων των Νεοτούρκων και των διαδόχων τους στη Μικρά Ασία. Η αναγνώριση του παρελθόντος και η καταδίκη των εγκλημάτων του είναι προϋπόθεση για τη μη επανάληψή τους. Αλλά και για την ουσιαστική συμφιλίωση και συνεργασία των λαών.
Η Τουρκία δεν συμμετείχε στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και, όπως έχω γράψει αλλού, δεν αναγκάσθηκε να ξεκαθαρίσει ποτέ τους λογαριασμούς της με την ιστορία. Τα φασίζοντα στοιχεία του μεσοπολεμικού Κεμαλισμού παρέμειναν, δεν απονομιμοποιήθηκαν όπως αλλού, και δηλητηριάσαν τη μεταπολεμική εξέλιξή της, προκαλώντας μια διαρκή δημοκρατική παλινδρόμηση και οπισθοχώρηση. Αποτέλεσμα είναι σήμερα να συγκυβερνούν στην Άγκυρα τα φασιστοειδή των Γκρίζων Λύκων.
Η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Νεοτούρκων και των διαδόχων τους σε βάρος των Χριστιανών της Μικράς Ασίας αποτελεί προϋπόθεση για την προστασία των δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών των ίδιων των Τούρκων πολιτών. Χωρίς αυτή την αναγνώριση, η Τουρκία δεν μπορεί να αποτελέσει μέρος της δημοκρατικής και ελεύθερης Δύσης και η δημοκρατία της θα παραμένει κολοβή, εύθραυστη και σε διαρκή υποχώρηση.
Από την άλλη, η υπόθεση της Γενοκτονίας είναι πολύ σοβαρή και δεν πρέπει να γίνεται σημαία ευκαιρίας διάφορων ακραίων και τυχοδιωκτικών στοιχείων που το μόνο για το οποίο νοιάζονται είναι να κολακεύουν και να διεγείρουν το θυμικό ενός μέρους της κοινής γνώμης.
Οι κραυγές τους βλάπτουν την προσπάθεια για διεθνοποίηση της Γενοκτονίας και ωφελούν την Άγκυρα στην εκστρατεία της για την απονομιμοποίησή της. Η ελληνική Πολιτεία οφείλει με σεβασμό να τιμήσει τους νεκρούς της και την ιστορία της.
Στο πλαίσιο αυτό, οφείλουμε να συμβάλουμε στη δημιουργία ενός Εθνικού Μουσείου (και Κέντρου Έρευνας) για τον Προσφυγικό Ελληνισμό. Το Μουσείο-Κέντρο θα έχει στόχο τη διάσωση της ιστορικής μνήμης αλλά και την ανάδειξη του εκπληκτικού πολιτισμού των προσφύγων που ανανέωσαν και συνδημιούργησαν τη σύγχρονη Ελλάδα.
Στην κατεύθυνση αυτή, η επέτειος των 100 χρόνων της Μικρασιατικής Καταστροφής του χρόνου, 1922-2022, δεν πρέπει να μείνει ανεκμετάλλευτη.
