Από το ιστορικό έργο του Στάθη Ευσταθιάδη Τα τραγούδια του ποντιακού λαού (εκδ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 31992, σ. 361), ποντιακά δίστιχα για την Παναγία Σουμελά.
Η ποντιακή διάλεκτος «θρηνεί» για το λαμπρό μοναστήρι του Πόντου, αλλά παράλληλα εκφράζει την ελπίδα της, ενώ δεν λείπουν και δίστιχα της αγάπης.
Παναγία λειτουργά κι Ηγούμενον κοιμάται,
τερέστ’ ομμάτια, τερέστε, πάω κι αρωθυμάτε.
Η Παναγία λειτουργά, τα σήμαντρα χτυπούνε,
βροντούνε τα καμπάνας Ατ’ς, τ’ ορμάνια αντιδονούνε.
Τη Σουμελάς το Μαναστήρ’ εσβήεν κι εχαλάεν,
η Παναγία επέταξεν, ’ς σα λίβια εταράεν.
Αέρη μ’ κι Αε-Θόδωρε μ’, Σουμέλα, Παναγία,
’ς σα παπόρια, ντ’ εχπάσταμε, δόστεν καλλιδρομίαν.
Ρωμαίικον παλικάρ’ είμαι, κανέναν ’κί φο’ούμαι,
’ς σην Παναγίαν Σουμελάν θα πάω στεφανούμαι.
Σουμέλαν λέν’ την Παναγιάν, Σουμέλα λέν’ κι εσένα,
θα προσκυνώ την Παναγιάν κι έρχουμε με τ’ εσένα.
Εμέν’ η μάνα μ’ είπε με απέσ’ ’ς ση Πελαγίας,
υιέ μ’ θα γυναικίζω σε Αυγούστ’ τη Παναγίας.
’Σ ση Κουσπιδί καλόερος, ’ς ση Λιβεράν τσοπάνος,
’ς σην Παναγίαν Σουμελάν ψάλτες και τραγωδάνος.
’Σ ση Σουμελά την Παναγιάν και ’ς σην Αε-Βαρβάραν,
εγώ με την εγάπη μου έψιαμ’ ένεν λαμπάδαν.
