Γεώργιος Σκληρός Κωνσταντινίδης (1875-1920)

Γεννήθηκε στο Σοχούμ του Καυκάσου από γονείς Πόντιους. Από νωρίς επηρεάστηκε από τις ιδέες του Πλεχάνοφ και το 1905 πήρε μέρος στην εργατική εξέγερση που είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία των πρώτων σοβιέτ στη Ρωσία.

Το 1906 πήγε στη Γερμανία για να σπουδάσει Ιατρική. Εκεί γνωρίστηκε με πολλούς νεαρούς σπουδαστές, όπως ο Δημήτρης Γληνός, ο Αλέξανδρος Δελμούζος, ο Κωνσταντίνος Χατζόπουλος κ.ά., και τους μύησε στο σοσιαλισμό.

Το 1907 εκδόθηκε η μικρή σε έκταση μελέτη του Το κοινωνικό μας ζήτημα, που αποτέλεσε πραγματικό σταθμό στο ελληνικό προοδευτικό κίνημα και την αντίστοιχη φιλολογία.

Με Το κοινωνικό μας ζήτημα ο Σκληρός προσπάθησε να αναλύσει, ακολουθώντας τα δόγματα του ιστορικού υλισμού, τη νεοελληνική ιστορία από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης ως τις αρχές του 20ού αιώνα, και πρώτος ισχυρίστηκε ότι η Επανάσταση του 1821 ήταν ένα εγχείρημα που υποκινήθηκε από τους αστούς της εποχής.

Παρά τα λάθη και τις γενικεύσεις που παρουσιάζει η μελέτη του αυτή (όπως ασάφειες ιστορικές, συγχύσεις, προκατασκευασμένα σχήματα κτλ.), έπαιξε θετικό ρόλο, γιατί χρησίμευσε ως αφετηρία για να τεθούν επί τάπητος τα κοινωνικά θέματα της νεότερης Ελλάδας. Το Κοινωνικό μας ζήτημα σχολιάστηκε ευρύτατα αμέσως μετά την έκδοσή του και αποτέλεσε το θέμα συζήτησης στο περιοδικό Νουμάς, που διήρκεσε από το 1907 ως το 1909.

Το 1912 ο Σκληρός εγκατέλειψε τη Γερμανία και εγκαταστάθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Την περίοδο 1913-19 δημοσίευσε πλειάδα άρθρων με φιλοσοφικά και κοινωνικά θέματα, και έκανε πολλές διαλέξεις για παρεμφερή ζητήματα.

Σήμερα αμφισβητείται το κατά πόσο κατάλαβε σωστά το μαρξισμό και τον ιστορικό υλισμό. Θεωρείται πάντως ότι αναμιγνύει τον προμαρξιστικό ουτοπικό κομουνισμό με τη μαρξιστική διαλεκτική, ιδιαίτερα όταν κάνει λόγο για υποκειμενική και αντικειμενική κοινωνιολογία και αρνείται την επίδραση της πάλης των τάξεων στην κοινωνία και την επιστήμη.

Η ιδεολογική σύγχυσή του φαίνεται ειδικά στο φυλλάδιο που εξέδωσε το 1917 με τίτλο Η φιλοσοφία του πολέμου και της ειρήνης, στο οποίο προσπαθεί να αποδείξει ότι ο πόλεμος αποτελεί μια αναπόφευκτη βιολογική ανάγκη!

Το 1919, δύο χρόνια αργότερα, δημοσιεύει ένα μακροσκελέστερο πόνημα, με τίτλο Τα σύγχρονα προβλήματα του ελληνισμού, που δεν μπορεί, με οποιαδήποτε οπτική και αν εξεταστεί, να θεωρηθεί ότι διαπνέεται από τον διαλεκτικό υλισμό. Στο έργο του αυτό διαφαίνεται ένας ιδιότυπος εκλεκτικισμός. Η ίδια τάση τον ωθεί να συνεργαστεί αργότερα με τον Ν. Γιαννιό, να επικρίνει τις «ακρότητες», να επιτεθεί εναντίον του Λένιν και του Τρότσκι (άρθρο του στο περιοδικό της Αλεξάνδρειας Γράμματα, φύλλο 40, στη μνήμη του Πλεχάνοφ) και να χαρακτηρίσει την Οκτωβριανή Επανάσταση ως «πραξικόπημα», καταδικασμένο σε αποτυχία.

Πέθανε στην Αλεξάνδρεια, έπειτα από μακροχρόνια ασθένεια, η οποία εκτός των άλλων τον εμπόδισε να αναμιχθεί ενεργά στα ελληνικά πολιτικά πράγματα. Άρθρα και μελέτες του έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς στα περιοδικά Νουμάς, Γράμματα και Νέα Ζωή (τα δύο τελευταία εκδίδονταν στην Αλεξάνδρεια).

• Πηγή: Εγκυκλοπαίδεια του ποντιακού ελληνισμού, εκδ. Μαλλιάρης-Παιδεία, Θεσσαλονίκη.