Βρίσκεται σε υψόμετρο 40μ. από τη θάλασσα. Το 1920 από την Επιτροπή Ονοματοθεσίας Οικισμών μετονομάστηκε από Ντενιζλέρ σε Πελαγία. Η μετάφραση του οθωμανικού Ντενιζλέρ είναι «Πέλαγος», μιας και όμως δεν υπήρχε θάλασσα, εννοούσαν Πέλαγος την πεδιάδα που εκτεινόταν βόρεια του χωριού.
Ο ιατρός της Μαρώνειας Μελίρρυτος, στην περιγραφή της ιστορικής και γεωγραφικής από εκκλησιαστική άποψη Μητρόπολης Μαρωνείας μας ενημερώνει το 1871 ότι «το Δένιζλερ (Πελαγία) είναι τσιφλίκι και κατοικείται από χριστιανούς». Το 1912 στο χωριό ζούσαν περί τις 50 οικογένειες βουλγαρόφωνων και 30 μουσουλμανικές.
Βόρεια της Πελαγίας στην πεδιάδα υπήρχε παραποτάμιος εκτεταμένος οικισμός δίπλα στον Λίσσο ποταμό, όπου τώρα βρίσκονται επιφανειακά ευρήματα κλασικής, ρωμαϊκής, βυζαντινής εποχής, όπως και θεμέλια μεγάλου βυζαντινού ναού του άγνωστου αυτού οικισμού όπου και ο γράφων βρήκε κεφάλι πήλινου ειδωλίου ελληνιστικών χρόνων γυναικείας μορφής με αυτιά λαγού που το παρέδωσε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία Κομοτηνής.
Νότια του χωριού βρίσκεται η κορυφή του Αγίου Γεωργίου όπου υπάρχει αρχαίο υπαίθριο ιερό που πριν από περίπου 25 χρόνια άγνωστοι το όργωσαν με τρακτέρ με σκοπό την αρχαιοκαπηλία.
Η καταγωγή των εγκατεστημένων προσφύγων στην Πελαγία ήταν 5-6 οικογένειες από την Πέτρα Αν. Θράκης και οι υπόλοιποι από τον Γούλιο της Προύσας Μικράς Ασίας. Το όνομά του ο Γούλιος –όπως διηγούνται οι παλαιοί– το πήρε από τον Ιούλιο Καίσαρα: Ιούλιος – Γούλιος.
Οι Τούρκοι το ονόμασαν «Καράαγατς» από τα πολλά καραγάτσια (φτελιές) που είχε στην περιοχή. Ήταν πολύ όμορφο παραλίμνιο χωριό, στο οποίο ζούσαν περί τις 140 οικογένειες Ελλήνων και 50 οικογένειες Τούρκων. Ήταν όλοι αγαπημένοι μεταξύ τους. Οι πρόγονοι των Τούρκων που εγκαταστάθηκαν μετά τους Έλληνες ήλθαν από την περιοχή του Ικονίου, ενώ των Ελλήνων έλεγαν ότι ήρθαν στην περιοχή αυτή κατά τον 16ο αιώνα από την περιοχή των Αγράφων της Ηπείρου. Τον Ιούλιο του 1914 ο Γούλιος, όπως και τα γειτονικά πιστικοχώρια λεηλατήθηκαν από τους Οθωμανούς. […]
Διαβάστε τη συνέχεια εδώ.
- Πηγή: xronos.gr.