Μια αμφιλεγόμενη και εν πολλοίς σκοτεινή προσωπικότητα ήταν ο Βασίλειος Ζαχάρωφ, ο έμπορος όπλων με τη μυθιστορηματική ζωή που κυριάρχησε στο διεθνές πολιτικό, οικονομικό και στρατιωτικό στερέωμα στις αρχές του 20ού αιώνα. Το «μυστήριο της Ευρώπης», όπως τον αποκαλούσαν, με αινιγματικό ρόλο στον Α’ Παγκόσμιο, ήταν –μεταξύ άλλων– πυγμάχος, διερμηνέας, δραπέτης, έμπορος όπλων, τραπεζίτης, κατάσκοπος, μεγιστάνας του Τύπου, ιδιοκτήτης του καζίνο του Μόντε Κάρλο, και εθνικός ευεργέτης.
Μία από τις μεγάλες ευεργεσίες του Βασίλειου Ζαχάρωφ προς την Ελλάδα ήταν η χρηματοδότηση για την ίδρυση του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ.
Το 2019 το Ινστιτούτο Παστέρ έκλεισε 100 χρόνια παρουσίας στην Ελλάδα. Το πρώτο ιδρύθηκε στο Παρίσι το 1888 για τη μελέτη της νέας επιστήμης της μικροβιολογίας και των εφαρμογών της στην ιατρική, στη Δημόσια Υγεία, στη γεωργία και στη βιομηχανία, καθώς επίσης και στην έρευνα για την ανάπτυξη εμβολίων και ορών.
Η ίδρυση του ελληνικού ινστιτούτου προέκυψε μέσα από μια σειρά γεγονότων που ξεκίνησαν από την ανάγκη αναδιοργάνωσης του ελληνικού στρατού στις αρχές του 20ού αιώνα, ύστερα από τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897. Το έργο ανατέθηκε από το ελληνικό κράτος σε αποστολή του γαλλικού στρατού υπό τον ταξίαρχο Ζόζεφ-Πολ Εϊντού, ο οποίος το 1911 πρότεινε στο υπουργείο Στρατιωτικών την ίδρυση ενός Ινστιτούτου Παστέρ στην Ελλάδα. Παρόμοια πρόταση κατατέθηκε έναν χρόνο μετά στον τότε πρωθυπουργό από τον αρχίατρο του γαλλικού στρατού Οντιλόν Αρνό.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, αν και υποστήριζε την ιδέα τόσο στο πλαίσιο της κοινωνικής πολιτικής για τη Δημόσια Υγεία, όσο και για τη σύσφιξη των διμερών σχέσεων με τη Γαλλία, δεν μπόρεσε να υλοποιήσει άμεσα στο σχέδιο των Γάλλων στρατιωτικών.
Ο Βασίλειος Ζαχάρωφ, λοιπόν, ο οποίος διατηρούσε πολύ στενές σχέσεις με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ανέλαβε την αγορά των οικοπέδων και των κτηρίων επί της Βασιλίσσης Σοφίας στους Αμπελόκηπους, ενώ μέχρι το θάνατό του επιχορηγούσε ετησίως το Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ. Το Βασιλικό Διάταγμα με την έγκριση ίδρυσης έχει ημερομηνία 26 Απριλίου 1919.
Με δεδομένη την πολιτική βούληση και την οικονομική στήριξη, την οργάνωση του Ινστιτούτου ανέλαβε ο Άλμπερ Καλμέτ, Γάλλος ερευνητής μικροβιολόγος, το όνομα του οποίου συνδέθηκε με την ανακάλυψη του αντιφυματικού εμβολίου. Ο ίδιος ήταν υποδιευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου Παστέρ και υπεύθυνος για την οργάνωση του διεθνούς δικτύου. Τα εγκαίνια έγιναν τον Μάρτιο του 1920.
Το Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ είναι το πρώτο ινστιτούτο βιοϊατρικής έρευνας και Δημόσιας Υγείας που ιδρύθηκε στην Ελλάδα.
Σήμερα είναι ένα ερευνητικό ίδρυμα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, που εποπτεύεται από τα υπουργεία Ανάπτυξης και Επενδύσεων και Υγείας.
Η ιδιαιτερότητά έγκειται στο ότι ο τομέας της Δημόσιας Υγείας με τα Κέντρα Αναφοράς Λοιμώξεων και το Διαγνωστικό Τμήμα αλληλεπιδρούν με τον τομέα της έρευνας με τέτοιο τρόπο ώστε ο πρώτος να εμπλουτίζεται με τα πλέον σύγχρονα δεδομένα της διάγνωσης της επιδημιολογίας και των θεραπειών, και ο δεύτερος να φέρνει πιο κοντά την έρευνα στην κλινική εφαρμογή ενισχύοντας έτσι τη μεταφραστική έρευνα.