Είναι αδιανόητα, για ευρωπαϊκή δύναμη του μεγέθους της Γαλλίας, αυτά που είπε ο Μακρόν για το ΝΑΤΟ και τις Ηνωμένες Πολιτείες του Τραμπ. Ως γνωστόν ο Γάλλος πρόεδρος μίλησε για εγκεφαλικό θάνατο του ΝΑΤΟ και αναρωτήθηκε για τη χρησιμότητά του. Μάλλον το θεωρεί περιττό, αφού υποστηρίζει ότι πρέπει να επανεκτιμήσουμε την πραγματικότητα αυτού του ΝΑΤΟ υπό το πρίσμα της δέσμευσης των Ηνωμένων Πολιτειών. ΟΙ ΗΠΑ μας γύρισαν την πλάτη, είπε.
Ο Μακρόν είπε πολλά σημαντικά, αλλά δύο από τα σπουδαιότερα είναι ότι αναρωτήθηκε για τη σημασία του άρθρου 5 του Ατλαντικού Συμφώνου που προβλέπει τη συνδρομή της Συμμαχίας σε μέλος της που δέχεται επίθεση και το ρόλο των ΗΠΑ σ’ αυτό.
«Τι θα κάνουμε αν οι συριακές δυνάμεις επιτεθούν στις τουρκικές στο συριακό έδαφος;», ρώτησε εύλογα ο Μακρόν. Σύμφωνα με το άρθρο 5, το ΝΑΤΟ πρέπει να υποστηρίξει την Τουρκία. Αλλά ο Ερντογάν εισέβαλε στη Συρία με άδεια και συνεννόηση μόνο από ΗΠΑ και Ρωσία. Περιφρόνησε την Ευρώπη, η οποία τον συντηρεί οικονομικά. Για ποιον λόγο η Γαλλία, που δεν ρωτήθηκε, πρέπει να συνδράμει στην Τουρκία η οποία εισέβαλε σε μια περιοχή όπου διακυβεύονται γαλλικά συμφέροντα;
Το περίφημο άρθρο 5 έχει και μια ελληνική διάσταση. Με αμερικανική παρότρυνση ο ανεκδιήγητος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ την περίοδο της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, Γιόζεφ Λουνς, έδωσε μια ερμηνεία σύμφωνα με την οποία το άρθρο δεν ενεργοποιείται αν μια χώρα του ΝΑΤΟ επιτεθεί σε μιαν άλλη. Δηλαδή, το άρθρο 5 δεν έχει καμιά σημασία για την Ελλάδα αφού η μόνη απειλή που δέχεται είναι η ΝΑΤΟϊκή Τουρκία.
Η άλλη διάσταση που έθεσε ο Μακρόν είναι ο αμερικανικός πατερναλισμός. Η Αμερική του Τραμπ «παρέχει» στην Ευρώπη γεωπολιτική υποστήριξη και ζητά οτιδήποτε έχει να κάνει με αγορά εξοπλισμού να προμηθεύεται από αμερικανική εταιρεία. Η Γαλλία δεν υπέγραψε κάτι τέτοιο, είπε ο Μακρόν.
Η Ευρώπη περιέρχεται σε μια γελοιοποίηση σε ό,τι αφορά τη γεωπολιτική της υπόσταση, κι αυτό δεν περνά απαρατήρητο από τον Γάλλο πρόεδρο. Δεν είναι θέμα απλώς ιστορικής αξιοπρέπειας, αλλά και πρακτικής ουσίας. Αν δεν μπορέσει η Ευρώπη να υποστηρίξει στρατιωτικά τα συμφέροντά της, θα υποστεί περαιτέρω οικονομική καθίζηση. Δεν θα διαδραματίζει κανέναν ρόλο – όχι παγκόσμιο, αλλά ούτε καν στην περιοχή της.
Ο Μακρόν δέχθηκε κριτική και από τη Μέρκελ και από τον Αμερικανό υπουργό εξωτερικών. Η κριτική ήταν μάλλον ήπια.
Οι Αμερικανοί δεν μπορούν να ζητούν τα πάντα παρέχοντας αέρα, όπως συνέβη π.χ. με τη Σαουδική Αραβία με την επίθεση drone που δέχθηκε χωρίς καμιά αμερικανική αντίδραση (μόνο λεκτική) παρά τις εγγυήσεις ασφαλείας που η Ουάσινγκτον παρείχε στο Ριάντ. Ούτε και να συμπεριφέρονται προδοτικά προς τους συμμάχους τους, όπως συνέβη με τους Κούρδους στη Συρία.
Έρχεται η ώρα που όλα πληρώνονται. Η Αμερική του Τραμπ έχει γίνει αναξιόπιστη δύναμη, και μια αναξιόπιστη δύναμη –μάλιστα υπερδύναμη– έρχεται η ώρα που πληρώνει το τίμημα.
Υπάρχει όμως και μια ευρωπαϊκή διάσταση στη συνέντευξη του Μακρόν. Η Γαλλία –και ο Μακρόν προσωπικά– βγαίνει μπροστά διεκδικώντας την ηγεσία της Ευρώπης. Η βρετανική έξοδος από την Ευρωπαϊκή Ένωση από τη μια και η αποχώρηση της Μέρκελ από την πολιτική σκηνή από την άλλη, αναδεικνύουν τον Μακρόν σε αδιαμφισβήτητο ηγέτη της Ένωσης, όπως λέει και ο εμβληματικός Αμερικανός αναλυτής Ρίτσαρντ Χάας στο Project Syndicate.
Η ηγεσία της Ευρώπης, όμως, προϋποθέτει και οικονομική δυνατότητα διαχείρισης της Ένωσης. Έχει τέτοια δυνατότητα η Γαλλία; Ναι, λέει το Bloomberg. «Μετά από χρόνια ανεπιτυχούς αναμέτρησης με την οικονομικά πανίσχυρη Γερμανία, η Γαλλία του Εμανουέλ Μακρόν μπορεί επιτέλους να υπερηφανεύεται. Η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης φαίνεται ότι αρχίζει να ξεπερνά τη γείτονά της με εντυπωσιακά αποτελέσματα».
Μήπως η άρνηση του Μακρόν να δεχθεί στην Ένωση Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία –δύο ακόμη προβληματικές, υπό γερμανική επιρροή χώρες– έχει να κάνει με την ανάληψη από τη Γαλλία της πρωτοκαθεδρίας της Ένωσης;
Κάτι πολύ σοβαρό τεκταίνεται στα ευρωπαϊκά παρασκήνια, για τα οποία και η Ελλάδα θα πρέπει να είναι έτοιμη.
Η είσοδος της Ελλάδας στην τότε ΕΟΚ έγινε για τρεις λόγους: θεσμικούς, οικονομικούς και ασφάλειας.
Οι θεσμικοί ως έναν βαθμό επιτεύχθηκαν, στους οικονομικούς σερνόμαστε με δυσκολία. Ήρθε η ώρα η Ελλάδα να υποστηρίξει μια νέα αρχιτεκτονική ευρωπαϊκής ασφάλειας. Αν θέλουν οι ΗΠΑ να είναι μέρος αυτής της αρχιτεκτονικής, ευχαρίστως. Αλλά με σαφώς προσδιορισμένο ρόλο που δεν θα είναι πρωταρχικός. Την ευθύνη θα έχει η ίδια η Ευρώπη για να υποστηρίξει τα συμφέροντά της.
Η Αμερική του Τραμπ είναι πολύ μακριά και προτιμά να κάνει τις δουλειές της με ένα ολοκληρωτικό καθεστώς όπως η Τουρκία του Ερντογάν και όχι η Ευρώπη ως σύνολο. Άλλωστε, στον Ερντογάν μοιάζει περισσότερο ο Αμερικανός πρόεδρος.
Είναι καιρός η Ευρώπη να σηκώσει το ανάστημά της και να σταματήσει να έχει τον υποτιμητικό τίτλο του junior partner.
Η Ευρώπη μπορεί. Οι οιωνοί είναι αίσιοι.
Η Ελλάδα να συνεχίσει τη συνεργασία της με τις ΗΠΑ, αλλά να δώσει μεγαλύτερη βάση στην ευρωπαϊκή άμυνα.
