Αίσθηση προκαλούν τα στοιχεία για την ψυχοκοινωνική υγεία των εφήβων στην Ελλάδα, καθώς το 43,2% δηλώνει ότι δεν είναι ικανοποιημένο από τη ζωή του – τα κορίτσια σε μεγαλύτερο βαθμό από τα αγόρια. Σύμφωνα με το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακριβείας (ΕΠΙΨΥ), η χαμηλή ικανοποίηση από τη ζωή αυξάνεται στη διάρκεια της εφηβείας· διαχρονικές συγκρίσεις δείχνουν αύξηση του ποσοστού χαμηλής ικανοποίησης από το 2002 στο 2018 (από 30,3% σε 43,2%).
Τα στοιχεία δόθηκαν στη δημοσιότητα με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, που είναι την Πέμπτη.
Η ικανοποίηση από τη ζωή και την υγεία φαίνεται να συνδέεται με την οικονομική κατάσταση της οικογένειας των εφήβων – σε δυσμενέστερη θέση νιώθουν να βρίσκονται τα παιδιά των οικογενειών που ανήκουν στα ασθενέστερα οικονομικά στρώματα.
Η παρουσία συμπτωμάτων στην εφηβεία αποτελεί δείκτη κακής υγείας και ύπαρξης ψυχολογικών συγκρούσεων και στρεσογόνων καταστάσεων, και σύμφωνα με πολλές μελέτες συνδέεται με το χαμηλό επίπεδο ικανοποίησης από το σχολείο και τις σχέσεις με φίλους και γονείς και, ειδικά στα κορίτσια, με την αρνητική εικόνα για την εξωτερική εμφάνιση. Περισσότεροι από δύο στους πέντε εφήβους (44%) αναφέρουν παρουσία τουλάχιστον δύο συμπτωμάτων, τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα. Η νευρικότητα (36,6%), η δυσθυμία (36,5%) και η ακεφιά (22,8%) αναφέρονται συχνότερα.
Το καταθλιπτικό συναίσθημα αποτελεί ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της εφηβείας, το οποίο αποχωρεί προοδευτικά με την έξοδο από αυτήν.
Ωστόσο, τα καταθλιπτικά συμπτώματα σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να δηλώνουν την παρουσία κατάθλιψης η οποία χρήζει θεραπευτικής αντιμετώπισης. Στην έρευνα του ΕΠΙΨΥ υπολογίστηκε με τη βοήθεια ειδικής κλίμακας το ποσοστό των εφήβων με καταθλιπτικό συναίσθημα που ενδέχεται να συνδέεται με κλινική κατάθλιψη. Διαπιστώθηκε πως το 28,2% των εφήβων 11-15 ετών εμφανίζουν καταθλιπτικό συναίσθημα – τα κορίτσια και πάλι φαίνεται ότι βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση.
Επίσης, υπολογίστηκε η μέση τιμή άγχους στους εφήβους. Τα ευρήματα για το 2018 δείχνουν πως η μέση τιμή άγχους αυξάνεται με την ηλικία. Υψηλότερες τιμές εμφανίζουν και πάλι τα κορίτσια σε σύγκριση με τα αγόρια, καθώς και οι μαθητές από οικογένειες χαμηλού οικονομικού επιπέδου.
Το 2015 ένας στους τέσσερις εφήβους (25,6%) ηλικίας 16 ετών απαντά ότι έστω και μια φορά στη ζωή του έχει σκεφτεί να βλάψει ηθελημένα τον εαυτό του, τα κορίτσια σε υπερδιπλάσιο ποσοστό από τα αγόρια. Χαμηλότερο αλλά άξιο προσοχής ποσοστό εφήβων (8,7%) απαντά ότι έχει σκεφτεί τουλάχιστον τρεις φορές στη ζωή του να βλάψει ηθελημένα τον εαυτό του. Πάντως, από το 1999 έως το 2015 το ποσοστό των εφήβων που απαντά ότι έχει σκεφτεί να βλάψει τον εαυτό του τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του μειώνεται σημαντικά από 39,4% σε 25,6%.
Τι λέει η ειδικός
Σύμφωνα με την Άννα Κοκκέβη, ομότιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών και επιστημονική υπεύθυνη του τομέα Επιδημιολογικών και Ψυχοκοινωνικών Ερευνών του ΕΠΙΨΥ, «η εφηβεία είναι μια περίοδος που κατά κανόνα χαρακτηρίζεται από καλή υγεία, ψυχική και σωματική, και χαμηλά επίπεδα νοσηρότητας και θνησιμότητας. Είναι ωστόσο και μια περίοδος κατά τη διάρκεια της οποίας οι έφηβοι εκτίθενται σε πολλαπλές εσωτερικές και εξωτερικές πιέσεις, οι οποίες, μολονότι σπάνια παίρνουν τη μορφή κάποιας ψυχικής ασθένειας, εκδηλώνονται συχνά με ποικίλα συμπτώματα, ψυχολογικής ή σωματικής φύσεως».
Επιπλέον, υπογραμμίζει ότι «γίνεται σαφές πως η ενίσχυση της ευαίσθητης αυτής ομάδας πληθυσμού στο οικογενειακό, σχολικό και κοινωνικό πλαίσιο, πρέπει να αποτελεί σταθερά προτεραιότητα στην χάραξη πολιτικών δημόσιας υγείας και ιδιαίτερα στο σχεδιασμό έγκαιρων παρεμβάσεων πρόληψης και αντιμετώπισης συμπεριφορών κινδύνου».
- Με πληροφορίες από το ΑΠΕ-ΜΠΕ.