Ο Ράφαελ Λέμκιν, ο νομικός και ακαδημαϊκός που επινόησε τον όρο «γενοκτονία» και ξεκίνησε τη Σύμβαση για τη Γενοκτονία, εργαζόταν πάνω σε ένα πολύτομο ιστορικό έργο με παρόμοιες σφαγές την περίοδο που πέθανε, το 1959. Είχε σχεδιάσει πέντε κεφάλαια για τους Έλληνες –περισσότερα από κάθε άλλο λαό– σε αυτήν την ημιτελή εργασία.
Η Γενοκτονία των Αρμενίων έχει κυριαρχήσει στη συζήτηση σχετικά με τις σφαγές που διέπραξε η Οθωμανική Αυτοκρατορία στους χριστιανικούς πληθυσμούς της, ενώ η Γενοκτονία των Ελλήνων υπηκόων της συνήθως επιγράφεται ως η «ξεχασμένη γενοκτονία».
Η ελληνοαμερικανική εκδοχή του Ραφαελ Λέμκιν είναι ο Γιώργος Μαυρόπουλος. Οι γονείς του ήταν Πόντιοι πρόσφυγες οι οποίοι ξέφυγαν από τη Γενοκτονία, ενώ ο παππούς του πέθανε σε ηλικία 43 ετών – θύμα της σφαγής. Μετά από 35 χρόνια καριέρας ως μηχανικός στην εταιρεία Commonwealth Edison στο Ιλινόι, ο Γιώργος συνταξιοδοτήθηκε και αφιέρωσε τη ζωή του σε αυτόν το σκοπό.
Ο «σκοπός» αυτός μπορεί καλύτερα να περιγραφεί απαντώντας στο τι και στο γιατί. Το τι είναι η διάδοση της αναγνώρισης της Γενοκτονίας των Ελλήνων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το γιατί; Σύμφωνα με τον Μαυρόπουλο, «ως απόγονοι αυτών που είτε χάθηκαν είτε επέζησαν της Γενοκτονίας, έχουμε ιερή υποχρέωση να ενημερώσουμε τον κόσμο σχετικά με αυτήν τη Γενοκτονία», όχι με εκδικητικότητα ή μίσος ως κίνητρα, αλλά «επειδή έτσι μπορούμε να συμβάλουμε στην αποφυγή μιας επερχόμενης γενοκτονίας. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος να τιμήσουμε αυτούς που χάσαμε».
Ευτυχώς, ο Μαυρόπουλος δεν χρειάζεται να παίξει το ρόλο του Λέμκιν, επειδή δεν χρειάζεται να δράσει μόνος του.
Ίδρυσε το Ελληνικό Κέντρο Έρευνας για τη Μικρά Ασία και τον Πόντο, το οποίο υποστηρίχτηκε από άτομα από όλον τον ελλαδικό κόσμο (καθώς και από Αρμένιους, Εβραίους και Ασσύριους ακαδημαϊκούς), με μείζονα ρόλο στην ιστορική συζήτηση για την Γενοκτονία. Τον περασμένο Απρίλιο, το Μουσείο Ολοκαυτώματος του Ιλινόι τίμησε το Μήνα Μνήμης και Ευαισθητοποίησης για τη Γενοκτονία φιλοξενώντας ένα μεγάλο συμπόσιο και μια έκθεση, αφιερωμένα στα εκατό χρόνια από τη Μεγάλη Καταστροφή.
Το Ελληνικό Κέντρο Έρευνας για τη Μικρά Ασία και τον Πόντο (ΕΚΕΜΑΠ) έχει πράξει εντυπωσιακό έργο το οποίο αποτελείται από υποτροφίες και εκπαιδευτικούς οδηγούς για σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και γυμνάσια, και εργάζεται πάνω σε υλικό πολυμέσων που περιλαμβάνει ένα ντοκιμαντέρ. Ο Μαυρόπουλος υπηρετεί στην Επιτροπή Ολοκαυτώματος και Γενοκτονίας του Ιλινόι, δίνοντας στην κοινότητα την ευκαιρία να θέσει στο τραπέζι και τη Γενοκτονία των Ελλήνων όταν όλοι οι άλλοι ακόμη το σκέφτονται.
Με τις εκδηλώσεις για τη Γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού έγινε ένα μεγάλο βήμα – μια δέσμευση προς την κατεύθυνση μιας σταθερής πολιτικής στήριξης πάνω σε αυτό το θέμα.
Τα τελευταία χρόνια, με την ενθάρρυνση της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Αμερικής και Καναδά, το Ελληνοαμερικανικό Συμβούλιο Ηγεσίας (Hellenic-American Leadership Council – HALC) συνεργάστηκε με την Αρμενική Εθνική Επιτροπή Αμερικής (Armenian National Committee of America – ANCA) ώστε να γίνονται αναφορές για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στα ψηφίσματα για την αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από το αμερικανικό Κογκρέσο και τους πολιτειακούς νομοθέτες σε όλη τη χώρα.
«Ενωνόμαστε με τους συμμάχους μας του HALC και της Παμποντιακής Ομοσπονδίας στην αναζήτηση αναγνώρισης και συνεχούς μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων, που συστηματικά σχεδιάστηκε και διαπράχτηκε από την Τουρκία ως μέρος του σχεδίου της εποχής του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου να καταστρέψει τους χριστιανικούς πληθυσμούς σε όλη την έκταση των αρχαίων πατρίδων τους», είπε ο εκτελεστικός διευθυντής του ANCA Αράμ Χαμπαριάν.
Προς αναζήτηση αυτής της αναγνώρισης, η Παμποντιακή Ομοσπονδία έστειλε αντιπροσωπεία από οκτώ πολιτείες στην Ουάσινγκτον, στις 20 και 21 Μαΐου. Ήταν ένα μικρό πρώτο βήμα – αλλά ένα πολύ σημαντικό βήμα. Όταν μέλη του Κογκρέσου βλέπουν εκλογείς να ταξιδεύουν στην Ουάσινγκτον για ένα θέμα, αντιλαμβάνονται πόσο σημαντικό είναι γι’ αυτούς.
Το ίδιο σημαντικές ήταν και οι συνεχείς στρατηγικές επαφές με την Αμερικανική Εβραϊκή Επιτροπή (American-Jewish Committee – AJC) και το ANCA.
Η εμπειρία αυτών των δύο ομάδων στην υπεράσπιση της αναγνώρισης της Γενοκτονίας, και εναντίον των αρνητών της Γενοκτονίας και του Ολοκαυτώματος, θα βοηθήσει στην εστίαση της επιδίωξης της αναγνώρισης της Γενοκτονίας των Ελλήνων. Όπως μας είπαν οι Αρμένιοι σύμμαχοί μας, η υπεράσπιση των θέσεών τους για «πάνω από 50 χρόνια» ενείχε μεγάλες απογοητεύσεις και ανεκπλήρωτες υποσχέσεις, αλλά η πορεία προς τη δικαιοσύνη θα συνεχιστεί και τις επόμενες γενιές.
Ίσως το πλέον ενθαρρυντικό σημείο αυτού του ταξιδιού (της 20ής-21ης Μαΐου) ήταν ο αριθμός των αντιπροσώπων της Παμποντιακής Ομοσπονδίας με ηλικία κάτω των 40 ετών. Πάνω από εκατό χρόνια από την απαρχή θυματοποίησης των προγόνων τους, αυτοί οι νέοι άνδρες και γυναίκες διαβεβαιώνουν ότι το θέμα έχει σταθερή δυναμική.
Και σήμερα έχουν έναν επιπλέον λόγο να παλέψουν για την αναγνώριση της Γενοκτονίας. Όταν έγινε η συνάντηση μεταξύ HALC και Παμποντιακής Ομοσπονδίας με τον Γκας Μπιλιράκις, στις 21 Μαΐου, ο γερουσιαστής αποκάλυψε ένα ψήφισμα «το οποίο εκφράζει την αίσθηση του Οίκου των Αντιπροσώπων ότι είναι πολιτική των ΗΠΑ να αναγνωρίσει τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου και της Μικράς Ασίας ως έναν τρόπο αποφυγής μελλοντικών γενοκτονιών».
Η πορεία προς αυτό το ψήφισμα ήταν μια ανηφορική μάχη.
Άλλωστε οι Αρμένιοι αντιμετωπίζουν διαρκείς αναβολές, παρά την πολύ καλά οργανωμένη εκστρατεία που κάνουν για να εξασφαλίσουν την αναγνώριση της Γενοκτονίας τους. Χάρη ωστόσο στις προσπάθειες του ΕΚΕΜΑΠ σε συνεργασία με το HALC, την ANCA, την Παμποντιακή Ομοσπονδία και τον γερουσιαστή Μπιλιράκις, ο ελληνικός κόσμος έχει υψώσει τη σημαία του στη διαμάχη για την αναγνώριση της Γενοκτονίας.
Στο τελευταίο άρθρο του ψηφίσματος του γερουσιαστή Μπιλιράκις αναγνωρίζεται ότι οι ΗΠΑ θα «ενθαρρύνουν την εκπαίδευση του κοινού για την κατανόηση των γεγονότων της Γενοκτονίας κατά των Ελλήνων, των Αρμενίων, των Ασσυρίων, των Χαλδαίων, των Συρίων, των Αραμαίων, των Μαρωνιτών και άλλων χριστιανών, περιλαμβάνοντας το ρόλο των ΗΠΑ στην προσπάθεια ανθρωπιστικής βοήθειας και στη σχέση αυτών των γενοκτονιών με τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διαπράττονται και σήμερα».
Ο Λέμκιν ήθελε να πει την ιστορία της Γενοκτονίας των Ελλήνων ως μέρος της δέσμευσής του στο «Ποτέ ξανά». Εξήντα χρόνια μετά το θάνατό του, μπορούμε να ξεκινήσουμε την ολοκλήρωση του έργου του.
Έντι Ζεμενίδης
Εκτελεστικός διευθυντής του Ελληνοαμερικανικού Συμβουλίου Ηγεσίας (HALC)
- Πηγή: ekathimerini.com.
