Στις Κυκλάδες, νοτίως της Νάξου, βρίσκεται η Κέρος, η οποία μέχρι πρόσφατα ήταν γνωστή για τα μοναδικά τελετουργικά δρώμενα που συνέβαιναν πριν από 4.500 χρόνια με κύριο χαρακτηριστικό την εναπόθεση σπασμένων μαρμάρινων ειδωλίων, αλλά και για μια μοναδική πυραμίδα που κατασκευάστηκε πριν από τουλάχιστον 4.000 χρόνια στο Δασκαλιό, στο μικρό νησάκι που αρχικά συνδεόταν με μια στενή λωρίδα γης με την παρακείμενη θέση του Κάβου.
ΥΠΠΟΑ: Μπορεί πλέον να θεωρηθεί ότι η συγκεκριμένη θέση αποτέλεσε σημαντικό περιφερειακό κέντρο για όλες τις Κυκλάδες.
Πλέον οι ανασκαφές στην Κέρο, που αποτελούν μέρος του ερευνητικού προγράμματος της Βρετανικής Σχολής Αθηνών, έχουν επικεντρωθεί στο Δασκαλιό. Η τέταρτη και τελευταία περίοδος έρευνας πεδίου υλοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ με την εποπτεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, η ανασκαφική έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το ιερό στον Κάβο της Κέρου ήταν σημαντικό περιφερειακό κέντρο για όλες τις Κυκλάδες. Μάλιστα, το τετραετές ερευνητικό πρόγραμμα ολοκληρώθηκε και με την ανακάλυψη εντυπωσιακών αρχιτεκτονικών λειψάνων ενός σημαντικού πρωτοκυκλαδικού οικισμού. Η ραδιοχρονολόγηση έδειξε ότι ο οικισμός άκμασε κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού.
Άποψη των σκαμμάτων στο Δασκαλιό από τα δυτικά (φωτ.: ΥΠΠΟΑ / ΕΦΑ Κυκλάδων / Βρετανική Σχολή Αθηνών)
Οι αρχαιολόγοι που συμμετείχαν στις ανασκαφές έφεραν στο φως μια σειρά εντυπωσιακών κλιμάκων, αποστραγγιστικών αγωγών και λιθόκτιστων κατασκευών, «που αποκαλύπτουν μια εξελιγμένη αστική αρχιτεκτονική άνευ προηγουμένου για τη συγκεκριμένη περίοδο», αναφέρεται στην ανακοίνωση.
Με βάση και τα φετινά ευρήματα που εμπλουτίζουν τις γνώσεις της επιστημονικής κοινότητας για τον οικισμό του Δασκαλιού, στο απότομο ακρωτήριο υπήρχαν εκτενείς επίπεδες αναβαθμίδες που δημιουργήθηκαν για να παρέχουν χώρους κατάλληλους για δόμηση. Η περίπλοκη, διασυνδεδεμένη και πολυεπίπεδη αρχιτεκτονική μαρτυρά την ύπαρξη ενός καλά οργανωμένου και καλοκτισμένου οικισμού, τα σπίτια του οποίου ως επί το πλείστον ήταν από καλής ποιότητας ναξιώτικο μάρμαρο.
Συνένωση βαθμιδωτών διαδρόμων στο Σκάμμα A1 (φωτ.: ΥΠΠΟΑ / ΕΦΑ Κυκλάδων / Βρετανική Σχολή Αθηνών)
Οι εξελιγμένες αρχιτεκτονικές τεχνικές, όπως αυτό μαρτυρείται από την ύπαρξη τεράστιων εισόδων, λίθινων κλιμάκων και ενός πολύπλοκου συστήματος αποστραγγιστικών αγωγών που καλύπτουν όλο το νησί, υποδηλώνουν την ύπαρξη ενός εξειδικευμένου αρχιτέκτονα, καθώς και ενός κεντρικού μηχανισμού σχεδιασμού και εκτέλεσης του οικοδομικού προγράμματος που θα μπορούσε να συγκριθεί μόνο με εκείνο της Κνωσού στην Κρήτη κατά την ίδια περίοδο.
Η σημασία της μεταλλουργίας για τον οικισμό
Όμως, η εισαγωγή μαρμάρου από τη Νάξο είναι μόνο μια ένδειξη των ναυτικών ικανοτήτων των κατοίκων του Δασκαλιού. Οι αρχαιολόγοι εντόπισαν πολλά εργαλεία από οψιανό, ηφαιστειακό γυαλί που προέρχονται από τη Μήλο, αλλά και πάνω από 100.000 «εισαγόμενα» όστρακα κεραμικής κάτι που υποδηλώνει ένα τεράστιο θαλάσσιο δίκτυο που επεκτεινόταν και πέρα από το κυκλαδικό αρχιπέλαγος.
Ασκός από το Σκάμμα C (φωτ.: ΥΠΠΟΑ / ΕΦΑ Κυκλάδων / Βρετανική Σχολή Αθηνών)
Βέβαια το πιο αξιοσημείωτο απ’ όλα τα εισηγμένα υλικά ήταν η πρώτη ύλη για την κατεργασία μετάλλων. Μεταξύ των πιο σημαντικών ευρημάτων που βρέθηκαν φέτος είναι οι εγκαταστάσεις για τη χύτευση χάλκινων τεχνουργημάτων, όπως πελέκεις, σμίλες και περόνες, καθώς και αιχμές δοράτων και εγχειρίδια (σ.σ. είδος ξίφους). Ίχνη σκωρίας, τα οποία βρέθηκαν σε όστρακα κεραμικής σε πολλές περιοχές της θέσης, επιβεβαιώνουν το γεγονός ότι μεταλλουργικές εργασίες γίνονταν σε πολλά σημεία του οικισμού.