Μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου από τα σχολεία της Βορείου Ελλάδος βγήκαν στο δρόμο κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών. Η συμφωνία ήταν η αφορμή. Οι αιτίες είναι βαθύτερες. Μπορεί να βρίσκονται ακόμη στο υποσυνείδητο. Όλη η ελληνική παρακμή έπεσε πάνω τους να τους κατασπαράξει. Δεν θα το πετύχει. Γιατί η μαθητική εξέγερση είναι αυθόρμητη. Αυτό το γνωρίζουν οι συμμετέχοντες. Και γι’ αυτό θα συνεχίσουν. Μέχρι να εξαντληθούν. Από την κούραση και το νομοτελειακό αδιέξοδο, όχι τη συκοφαντία.
Όλα τα αυθόρμητα κινήματα έχουν ένα τέλος. Διότι εμφανίζονται ως διάττοντες αστέρες. Ταράζουν τα νερά και εξαφανίζονται. Αυτή είναι και η γοητεία τους. Στέλνουν μηνύματα αλλαγής και καινοτομίας. Δηλώνουν ότι έχουν μπουχτίσει από την παρακμή. Μπορεί και να μην γνωρίζουν ακριβώς τι θέλουν. Ξέρουν, όμως, πως θέλουν να τα αλλάξουν όλα. Αυτός είναι ο κοινός τόπος τους. Συνήθως, δεν το καταφέρνουν εκείνη τη στιγμή. Αλλά γονιμοποιούν μια γερασμένη, παρακμασμένη και διεφθαρμένη κοινωνία. Εκεί βρίσκεται το μεγαλείο τους.
Δεν υπάρχει ούτε ένας κατεστημένος θεσμός που να μην βρίσκεται σήμερα απέναντί τους. Ακόμη και το βαθύ χέρι του κατεστημένου, οι «αναρχοαυτόνομοι». Που αναλαμβάνουν τις βρώμικες δουλειές εναντίον όσων αναζητούν το νέο. Ο βαθύς συντηρητισμός τους, τους φέρνει αντιμέτωπος με τα παιδιά που έμειναν η μόνη ελπίδα αυτής της τελειωμένης, καθόλα, κοινωνίας. Είναι τελειωμένη, γι’ αυτό που παράγει και αναπαράγει το πολιτικό της σύστημα. Έχει βαλκανιοποιηθεί απολύτως. Είναι βουτηγμένο στη διαφθορά. Είναι τελειωμένη εξαιτίας της βαθιάς απαιδευσιάς της αστικής της τάξης. Είναι, απλώς, τσιρικιτζίδες. Είναι τελειωμένη διότι είναι βαθιά συντηρητική.
Αυτόν τον πολτό που γίνεται βάλτος κάποιος πρέπει να τον αναταράξει. Οι φοιτητές βολεύτηκαν στις κομματικές καρέκλες και την κομματική σιγουριά. Δεν αναλαμβάνουν το ρίσκο. Μάλλον, κατασταλτικά ως κομματικά ΜΑΤ, δρουν προς το παρόν. Εκτός και αν βγουν στο δρόμο για συμπαράσταση. Η διανόηση, αν υπάρχει και όση υπάρχει, αναζητά έναν κρατικό μισθό, μια συνταξούλα ή μια δημόσια θέση την οποία εξαγοράζει με τη σιωπή της. Πολλές φορές βολεύεται στον βουλευτικό θώκο. Γιατί να μιλήσει; Είναι εξ ορισμού ακατάλληλη. Η λοιπή κοινωνία σιγοψιθυρίζει τον πόνο της για να εκτονωθεί, αλλά και να μην την ακούσει κανείς. Φοβάται. Φοβάται το μίσος και το μένος των άλλοτε «επαναστατών». Αυτών που δικαίωσαν την …«επαναστατική» παράδοση. Η οποία, μόλις καταλάβει την εξουσία, μεταμορφώνεται σε αντεπανάσταση.
Τα πιο αυταρχικά καθεστώτα είναι αυτά που κατέλαβαν την εξουσία επαναστατικά.
Οι εξεγέρσεις είναι κάτι διαφορετικό. Μπολιάζουν τις κοινωνίες. Εξέγερση ήταν ο Μάης του ’68 που αποτέλεσε τομή στην κοινωνική εξέλιξη. Εξέγερση, για τα ελληνικά δεδομένα, ήταν το Πολυτεχνείο. Μέχρι που το κατέλαβαν οι κομματικοί εγκάθετοι και το εκμεταλλεύτηκαν. Στις αυθόρμητες εξεγέρσεις είναι δυνατόν να παρεισφρήσουν και στοιχεία που οραματίζονται ναζιστικούς, φασιστικούς ή κομμουνιστικούς ολοκληρωτισμούς. Αλλά δεν βάζουν αυτοί τη σφραγίδα της εξέγερσης. Δεν μπορεί η εκδήλωση μιας αγανάκτησης να αναζητά τη λύτρωση σε καθεστώτα που ματοκύλισαν την ανθρωπότητα. Θυμηθείτε πώς συκοφαντήθηκε το Πολυτεχνείο στην αρχή, όταν αυθόρμητα οι φοιτητές θέλησαν να εκφράσουν την αντίθεσή τους στο δικτατορικό καθεστώς. Τους είπαν προβοκάτορες, φασίστες, όργανα της χούντας.
Οι ίδιες δυνάμεις, που επιβιώνουν πάντοτε, επιχειρούν να συκοφαντήσουν σήμερα το μαθητικό κίνημα. Θυμηθείτε πώς χαρακτήριζαν τους φοιτητές του Μάη του ’68. Αλήτες τους ανέβαζαν, αλήτες τους κατέβαζαν. Ο Μάης του ’68, όμως, αποτέλεσε τομή. Σήμανε το θάνατο της παλιάς κοινωνίας και την ανάδυση μιας νέας. Παρήγε πολιτισμό, πολιτικές αντιλήψεις, απελευθέρωσε κοινωνικά κινήματα των οποίων η δυναμική εξαντλήθηκε.
Σήμερα έχουμε ανάγκη μιας νέας εξέγερσης. Τα κινήματα των «Αγανακτισμένων» και των «Πλατειών» ήταν το κύκνειο άσμα μιας παλιάς, συντηρητικής κοινωνίας, που βολεύθηκε στο παρελθόν και βγήκε στους δρόμους όταν της το αμφισβήτησαν. Το παρελθόν, όμως, δεν μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει. Το νέο δεν εμφανίζεται καθ’ υπαγόρευσιν. Δεν μπορεί να περιληφθεί σε κομματικά προγράμματα. Το νέο βγαίνει από την κοινωνία. Η μαθητική εξέγερση είναι η έκρηξη της κοινωνίας. Η πρωτοπορία του νέου δεν αναδύεται, αυτήν τη φορά, από τα συντηρητικά πανεπιστήμια και τους κομματικοποιημένους φοιτητές. Εμφανίζεται σιγά σιγά από τη γενιά που, λόγω ηλικίας, δεν υπολογίζει το κόστος. Αναζητά ταυτότητα και νέες αξίες. Δεν μπορεί να συμβιβαστεί με το παλιό.
Το παλιό τελείωσε. Ας το καταλάβουμε. Όσοι δεν το αντιληφθούν θα βρεθούν στο περιθώριο της ιστορίας.
Οι έννοιες Δεξιά και Αριστερά είναι πλέον κενές περιεχομένου. Οι συλλογικοί αυτοπροσδιορισμοί δεν γίνονται πια στη βάση του ταξικού συμφέροντος. Η κοινωνική αντίδραση δείχνει ότι δεν μπορούν να γίνουν ούτε στη βάση των κοινωνικών ταυτοτήτων. Δεν μπορεί να ξεριζωθεί από την ανθρώπινη συνείδηση η αίσθηση της καταγωγής. Ποιος είμαι και από πού προέρχομαι. Η αναζήτηση ταυτότητας δεν σημαίνει ούτε εθνικισμό ούτε ρατσισμό. Όποιος αναζητά τα στοιχεία της ύπαρξής του αναγνωρίζει και στον άλλο αυτό το δικαίωμα. Συνυπάρχει και δεν του επιτίθεται. Είναι σαθρό το επιχείρημα που θέλει, σώνει και καλά, να αποδώσει στην ταυτότητα επιθετικά χαρακτηριστικά. Οι ταυτότητες είναι πολυχρωμία και ιδιαιτερότητα απέναντι στον κοινωνικό πολτό που επιζητούν οι διάκονοι μιας αποτυχημένης παγκοσμιοποίησης. Παγκοσμιοποίησης, όχι οικουμενισμού. Ο άνθρωπος έχει ανάγκη τον άλλο. Και θα σπάει τα δεσμά που τον διαχωρίζει.
Η αίσθηση της καταγωγής, ο τόπος που μεγαλώνει ένας άνθρωπος, οι παραδόσεις του, η θρησκευτική συνείδηση, έστω και ως ψευδαίσθηση, του προσδίδουν ορισμένα χαρακτηριστικά που τον προσδιορίζουν. Αυτά δεν ξεριζώνονται. Όσοι το επιχείρησαν γελοιοποιήθηκαν από την Ιστορία. Η αναζήτηση νέων αξιών έχει να κάνει με το νέο περιβάλλον, που διαμόρφωσε με τις ανακαλύψεις του ο άνθρωπος. Ζούμε σε άλλη εποχή από αυτήν που θέλει να αναπαράγει ένα σαθρό κατεστημένο. Αυτή την αλλαγή εποχής τη βιώνει με τα μέσα που χρησιμοποιεί στην καθημερινότητά της η νέα γενιά, που βρίσκεται στην γυμνασιακή ηλικία. Δεν έχει τη δυνατότητα να την συγκεκριμενοποιήσει και γι αυτό εκφράζεται δυναμικά. Εξεγερτικά. Δεν έχει τους φιλοσόφους που ευτύχησε να αναδείξει ο Μάης ’68 για να την προβληματίσουν. Αγωνίζεται μόνη της εναντίον όλων.
Αυτή η ανάγκη αναζήτησης του νέου έπρεπε να αποτελεί στόχο του σχολείου. Δεν το κάνει. Αναπαράγει το πιο αρρωστημένο παρελθόν. Δυστυχώς, οι μαθητές έχουν απέναντί τους και τους δασκάλους τους που έμειναν σε μια παρωχημένη εποχή. Στην εποχή που ήταν οι ίδιοι νέοι. Η εποχή αυτή, όμως, πέρασε. Η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη. Δεν θα ξημερώσει αύριο μια νέα εποχή. Θα χρειαστεί πόνους στη γέννα. Και το κίνημα των μαθητών θα βρεθεί, κάποια στιγμή, σε αδιέξοδο. Αυτή είναι η μοίρα των κινημάτων. Αλλά η αρχή έγινε. Θα υποστηρίξουμε το νέο ή θα αμυνθούμε με το παλιό αποκαλώντας τα νέα παιδιά γυμνασιακής ηλικίας, αλήτες και φασίστες;
Παντελής Σαββίδης
