Με ποσοστό συμμετοχής που κυμαίνεται γύρω στο 35% έκλεισαν οι κάλπες του σημερινού δημοψηφίσματος στην πΓΔΜ και ο πρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ, παρά τη μικρή προσέλευση, θα φέρει το θέμα των τροποποιήσεων του συντάγματος στη βουλή. Το δημοψήφισμα είχε συμβουλευτικό χαρακτήρα, όπως δήλωσε πριν από τη διεξαγωγή του ο κ. Ζάεφ και γι’ αυτό δεν δεσμεύεται από τη μικρή συμμετοχή. Το «ναι» υπερίσχυσε σαρωτικά, ξεπερνώντας το 80% σε σύνολο 630.000 ψηφισάντων.
Το σύνταγμα της χώρας προβλέπει πως για να είναι δεσμευτικό το δημοψήφισμα πρέπει να υπάρχει ποσοστό συμμετοχής από 50% και πάνω αλλά στην προκειμένη περίπτωση αυτό δεν ισχύει λόγω του συμβουλευτικού χαρακτήρα του. Ο κ. Ζάεφ κάλεσε την αντιπολίτευση να υποστηρίξει τις συνταγματικές αλλαγές, διαφορετικά θα οδηγήσει τη χώρα σε νέες εκλογές. Η διχασμένη αντιπολίτευση έχει κάθε λόγο να μην τις θέλει. Αλλά και ο κ. Ζάεφ υπέστη την πρώτη πολιτική ήττα του.
Αν και το ποσοστό προσέλευσης στο δημοψήφισμα θα απογοήτευσε την κυβέρνηση της χώρας, δεν ήταν κάτι μη αναμενόμενο. Ο ίδιος ο κ. Ζάεφ είχε αντιληφθεί το μικρό ενδιαφέρον των πολιτών γι’ αυτό και ανέπτυξε υπερβολική κινητικότητα για να τους πείσει να προσέλθουν στις κάλπες, κάτι που δεν το κατάφερε, όπως δείχνει το αποτέλεσμα. Το ίδιο κλίμα κατέγραφαν και τα δημοσιογραφικά ρεπορτάζ.
Φαίνεται πως ο λαός της πΓΔΜ δεν πείσθηκε από τις υποσχέσεις ή δεν ενδιαφέρθηκε να τις ανταλλάξει με τις αλλαγές που συμφωνήθηκαν στο σύνταγμά του. Η επιρροή της διχασμένης αντιπολίτευσης δεν είναι μεγάλη ώστε να αποδοθεί στις υπόγειες συστάσεις της η έλλειψη ενδιαφέροντος.
Οι αλλαγές που συμφωνήθηκαν δεν ήταν κάτι σπουδαίο για τη γειτονική χώρα.
Ουσιαστικά «μακεδονική» ταυτότητα θα είχαν και «μακεδονικό» έθνος θα χαρακτηρίζονταν. «Μακεδονική» θα ήταν και η γλώσσα τους. Τι τους έκανε να μην προσέλθουν στις κάλπες; Το «Μακεδονικό», αν και αναδύθηκε ως ζήτημα στα τέλη του 19ου αιώνα –είναι δηλαδή πολύ πρόσφατη η δημιουργία και εξέλιξή του– έχει αφήσει βαρύ αποτύπωμα στην ταυτοτική συνείδηση και του ελληνικού και του γειτονικού λαού.
Τα ίχνη που άφησε στον ελληνικό εμφύλιο αλλά και πριν, μετά τη γερμανική εισβολή, είναι ακόμη απτά και μόνον η λιποταξία των Ελλήνων διανοουμένων και ο φόβος τους μπροστά στην αποδομητική ορμή τα καθιστά άγνωστα στις νέες γενιές. Αυτή είναι η κύρια αιτία της μικρής συμμετοχής. Η εδραιωμένη και στους παλαιούς και στους νέους πεποίθηση πως είναι «Μακεδόνες» και πως απέκτησαν την ψευδή αυτή συνείδηση με επίμονες προσπάθειες τις οποίες αναγνώρισε η διεθνής κοινότητα.
Ούτε ενοχλήθηκαν από την παρέλαση των διεθνών ηγετών από τη χώρα τους, ούτε πείσθηκαν από την σχεδόν διαλυμένη αντιπολίτευση, η ηγεσία της οποίας έχει δικαστικές εκκρεμότητες από τη διακυβέρνηση της χώρας επί 12 χρόνια. Το ερώτημα είναι τι γίνεται από εδώ και πέρα.
Ας μην χαίρονται όσοι στην Ελλάδα υπολόγιζαν σε μια αρνητική στάση των ψηφοφόρων της γειτονικής χώρας για να μην πιουν το πικρό ποτήρι της πολιτικής που επέλεξαν.
Ο κύβος ερρίφθη, τα Σκόπια πρέπει, κατά τις δυτικές δυνάμεις, να μπουν τουλάχιστον στο ΝΑΤΟ για να ελεγχθεί από τη Συμμαχία ο διάδρομος από το νότο προς το βορρά της Ευρώπης και η πολιτική επένδυση που έγινε είναι μεγάλη για να αφεθούν οι εξελίξεις σε ένα δημοψήφισμα συμβουλευτικού χαρακτήρα ή στις διαθέσεις μιας ευάλωτης αντιπολίτευσης. Ήταν δύσκολο το εγχείρημα να πεισθούν 900.000 άνθρωποι, σε ένα σύνολο 1.800.000 εγγεγραμμένων, να προσέλθουν στις κάλπες.
Μπορεί οι υποσχέσεις για ασφάλεια και ευημερία να ακούγονται όμορφες αλλά η αίσθηση του ανήκειν, έστω και αν δημιουργήθηκε ψευδώς, διότι ψευδής είναι η ταυτοτική τους συνείδηση, είναι ισχυρή. Ούτε και ισχύουν αυτά που γράφονται και λέγονται πως ο κόσμος στα Σκόπια μπερδεύτηκε και δεν γνώριζε. Αν ήθελε να μάθει θα μάθαινε.
Από τις δύο επιλογές που είχε ο κ. Ζάεφ (να πάει τις αλλαγές του συντάγματος στη βουλή ή να οδηγήσει τη χώρα στις κάλπες) επέλεξε την πρώτη. Στην περίπτωση αυτή θα αφήσει να επισημανθούν στην αξιωματική αντιπολίτευση, κυρίως, οι εκκρεμότητες που έχει με τη δικαιοσύνη και θα κληθεί η αντιπολίτευση να εξαγοράσει μέρος τουλάχιστον αυτών με την υποστήριξη των συνταγματικών τροποποιήσεων.
Από τους 120 βουλευτές της βουλής απαιτούνται 80 για να εγκριθούν οι συνταγματικές αλλαγές.
Του υπολείπονται γύρω στους 11 βουλευτές. Το πιθανότερο είναι ότι θα τους βρει. Με την επιλογή που έκανε ο κ. Ζάεφ, οι συνταγματικές αλλαγές αναμένεται να ολοκληρωθούν στα Σκόπια ως τον Ιανουάριο οπότε και θα έρθει το θέμα της επικύρωσης της Συμφωνίας των Πρεσπών και στην ελληνική Βουλή κατά πάσα πιθανότητα το Φεβρουάριο. Πάντως, θα πρέπει να αναμένουμε τις αντιδράσεις της αντιπολίτευσης τις επόμενες ημέρες για να καταλήξουμε σε πιο στέρεα συμπεράσματα διότι οι πολιτικοί θεσμοί και οι δομές στη γειτονική χώρα είναι αδύναμες και δεν αποκλείεται μια ανεξέλεγκτη κλιμάκωση της κρίσης.
Παντελής Σαββίδης
