Τα τελευταία χρόνια η Κυπριακή Δημοκρατία (ΚΔ) αναπτύσσει παράλληλα δύο αλληλοσυγκρουόμενες στρατηγικές επιλογές: (1) την ανάπτυξη στρατηγικών συνεργασιών με τις γειτονικές της χώρες και άλλους δρώντες στην Ανατολική Μεσόγειο (ΑΜ), που ενισχύει την κρατική της υπόσταση, και (2) την προώθηση λύσης Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας (ΔΔΟ) στο Κυπριακό, που θα καταλύσει την κρατική της υπόσταση.
Η αρνητική επιλογή της λύσης ΔΔΟ θα οδηγήσει σε κράτος παράλυσης, αφού οι Ελληνοκύπριοι (ΕΚ) και οι Τουρκοκύπριοι (ΤΚ) δεν έχουν κοινά συμφέροντα.
Οι ΤΚ, εξηρτημένοι πλήρως από την Τουρκία (πλειοψηφία εποίκων, στρατεύματα, διμερείς συμφωνίες εξάρτησης σε όλους τους τομείς), υποστηρίζουν τα συμφέροντα της Τουρκίας σε βάρος εκείνων της Κύπρου (τουρκικές εγγυήσεις και στρατεύματα, εποικισμός, ευρωπαϊκές ελευθερίες στους Τούρκους υπηκόους, διακίνηση φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας, ακρωτηριασμός ΑΟΖ της ΚΔ, καταπολέμηση αγωγού EastMed κ.ά.). Όταν δεν υπάρχουν κοινά συμφέροντα μεταξύ δύο μερών, δεν μπορεί να συγκροτηθεί κοινό βιώσιμο κράτος ούτε να λειτουργήσει σε ομοσπονδιακό επίπεδο όταν καταστρατηγείται η αρχή της πλειοψηφίας στη λήψη αποφάσεων. Η απαίτηση συναπόφασης των δυο συνιστωσών πολιτειών της ΔΔΟ για όλα τα θέματα της εκτελεστικής, νομοθετικής και δικαστικής εξουσίας, θα οδηγεί σε αδιέξοδα λόγω σύγκρουσης συμφερόντων, με κατάληξη την κατάρρευση του κράτους ή την υποταγή της Κύπρου στη βούληση της Τουρκίας.
Στη σύνοδο της Γενεύης για το Κυπριακό στο Κραν Μοντανά, το 2017, επιβεβαιώθηκε για άλλη μια φορά ότι η Τουρκία με τις διακοινοτικές συνομιλίες (ΔΣ) για λύση ΔΔΟ, που διεξάγονται επί 40 χρόνια, επιδιώκει τον έλεγχο ολόκληρης της Κύπρου. Εννοεί τη λύση ΔΔΟ ως την κατάργηση της ΚΔ και την αντικατάστασή της από έναν συνεταιρισμό δύο ισότιμων κρατιδίων υπό τον πολιτικό και στρατιωτικό έλεγχο της Τουρκίας. Μετά την εξέλιξη αυτή, η ΚΔ θα έπρεπε να αναθεωρήσει ριζικά τη στρατηγική των ΔΣ για λύση ΔΔΟ, αλλά δυστυχώς δεν το έπραξε και συνεχίζει να υποστηρίζει την ίδια λανθασμένη πορεία που οδηγεί στην τουρκοποίηση της Κύπρου ή σε πλήρες αδιέξοδο. Ο εκ των συμβούλων του προέδρου της ΚΔ Πόλυς Πολυβίου επισημαίνει σε πρόσφατη μελέτη του ότι οι συνομιλίες όπως διεξάγονται οδηγούν «σε μια διευθέτηση που δεν θα είναι βιώσιμη και η οποία θα επιφέρει νέες πληγές και τραύματα και ενδεχόμενα το τέλος του κυπριακού ελληνισμού».
Η θετική επιλογή της ανάπτυξης στρατηγικών συνεργασιών από την ΚΔ ενισχύει την κρατική της υπόσταση, το γεωπολιτικό βάρος της και την ασφάλειά της.
Η ΚΔ προχώρησε σε στρατηγικές συνεργασίες με τις γειτονικές της χώρες (Ελλάδα, Ισραήλ, Αίγυπτος) στη βάση κοινών συμφερόντων που σχετίζονται κυρίως με την ενέργεια και ασφάλεια. Η συνεργασία τους έχει ως κοινό παρονομαστή το ενδιαφέρον τους να καταστούν χώρες παραγωγής ενέργειας προς διοχέτευσή της στην ΕΕ, και τη βούλησή τους να ανακόψουν την τουρκική επιθετικότητα και επεκτατικότητα στη περιοχή της ΑΜ. Η ΚΔ στα πλαίσια αυτών των συνεργασιών έχει προχωρήσει και στο θετικό βήμα της ενδυνάμωσης των στρατηγικών σχέσεών της και με μεγάλες δυνάμεις (ΗΠΑ, Γαλλία), των οποίων πετρελαϊκές εταιρείες (EXXON MOBIL, TOTAL) δραστηριοποιούνται στην ΑΟΖ της ΚΔ, σε μια περίοδο κακών σχέσεων της Τουρκίας με τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και την Αίγυπτο.
Οι δύο στρατηγικές επιλογές της ΚΔ αλληλοσυγκρούονται. Η θετική επιλογή των στρατηγικών συνεργασιών της θα καταρρεύσει και δεν θα αξιοποιηθούν τα οφέλη της αν προωθηθεί η αρνητική επιλογή της λύσης ΔΔΟ. Το κράτος της ΚΔ (το οποίο η Τουρκία δεν αναγνωρίζει) θα καταργηθεί, και μαζί του όλες οι στρατηγικές συμφωνίες και συνεργασίες με τις γειτονικές της χώρες και τις εταιρείες πετρελαίων για τα θέματα ΑΟΖ, φυσικού αερίου και ασφάλειας. Δεν θα επηρεαστούν μόνο τα συμφέροντα της ΚΔ, αλλά και όλων των δρώντων στην ΑΜ. Η Τουρκία αντιτίθεται στην κατασκευή του αγωγού EastMed (Ισραήλ-Κύπρος-Ελλάδα-Ιταλία-ΕΕ), δεν αναγνωρίζει την ΑΟΖ της ΚΔ και τις συμφωνίες οροθέτησής της με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τον Λίβανο, διεκδικεί μεγάλο μέρος της ΑΟΖ της ΚΔ και επιδιώκει την μεταφορά της ενέργειας από την ΑΜ στην ΕΕ μέσω Τουρκίας. Στοχεύει την ανάπτυξη ηγεμονικού ρόλου στα θέματα ασφάλειας και ενέργειας της ΑΜ, και ο έλεγχος της Κύπρου εξυπηρετεί αυτόν το στόχο της.
Η κυβέρνησή μας αλλά και όλος ο πολιτικός κόσμος της Κύπρου, καθώς και η Ελλάδα, θα πρέπει να προβληματιστούν επί του θέματος και να ενεργοποιηθούν προς αναθεώρηση της επιλογής της λύσης ΔΔΟ για το Κυπριακό.
Στην προσπάθεια αυτή, μπορούμε να έχουμε και τη συνδρομή των γειτονικών μας χωρών, των οποίων τα συμφέροντα επηρεάζονται. Αν ολόκληρη η Κύπρος με εκτεταμένο θαλάσσιο και εναέριο χώρο τεθεί υπό τον έλεγχο της Τουρκίας μέσω της ΔΔΟ, θα ανατραπούν οι ενεργειακοί σχεδιασμοί της ΕΕ στην ΑΜ, θα περιοριστεί επικίνδυνα το στρατηγικό βάθος του Ισραήλ και θα ενισχυθεί ο ηγεμονικός και επεκτατικός ρόλος της Τουρκίας στην περιοχή, σε βάρος του ελληνισμού και του Αραβικού κόσμου.
Φοίβος Κλόκκαρης
Αντιστράτηγος ε.α.
