Όταν ο πρωθυπουργός απήγγειλε στην Ιθάκη το προκατασκευασμένο μήνυμά του διερωτήθηκα, όχι για εκείνον αλλά για την αριστερή ιντελιγκέντσια που τον στηρίζει, γιατί τον ώθησε σε αυτό το ατόπημα. Μπορεί ο Αλ. Τσίπρας να είναι νεαρός –μας υπενθύμισαν ότι είναι 44 ετών–, να είναι άμοιρος κλασικής παιδείας και να μην αντιλήφθηκε ότι κλήθηκε να παίξει ένα ρόλο τον οποίο θα έπρεπε, ως αριστερός, να αρνηθεί. Μπορεί επίσης να μην γνωρίζει ότι η ιδεολογία της Αριστεράς, στην πράξη και στην ιδεολογία της, απορρίπτει τον Οδυσσέα του Ομήρου και την ηθική του και πιστεύει στον μηδενιστικό και ηδονιστικό Οδυσσέα του Τζέιμς Τζόις και σε αυτού την ιδεολογία ζωής. Αυτή όμως η ιντελιγκέντσια, πού να ξέρει;…
Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό. Είναι υπαρξιακό και οντολογικό.
Η παρουσία του Τσίπρα στην Ιθάκη είναι μία ακόμη περίπτωση όπου η εικονική πραγματικότητα, που κατασκευάζει ο ΣΥΡΙΖΑ, επιχειρεί να καλύψει, για επικοινωνιακούς λόγους, την πραγματικότητα. Η Οδύσσεια του Ομήρου είναι το αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Στο έπος αυτό ο Οδυσσέας είναι ανώτερος άνθρωπος, με ιδανικά, με αρχές, με εντιμότητα και με σκοπό στη ζωή του. Χαρακτηρίζεται από ανώτερα συναισθήματα και με δύναμη ψυχής που νικά τις ζωώδεις ορμές και τους πειρασμούς της εξουσίας, δηλαδή τα πάθη τα οποία θα τον εξέτρεπαν από τον τελικό σκοπό του, το «νόστιμον ήμαρ».
Αντίθετα, ο Οδυσσέας του Τζόις κυριαρχείται από αδυναμίες και πάθη, από βίτσια και ανεξέλεγκτες ορμές που φθάνουν στη χυδαιότητα. Είναι για τον Όμηρο μια προσβλητική καρικατούρα του Οδυσσέα του. Ο ήρωας του Τζόις δεν έχει σκοπό στη ζωή του, δεν έχει προσανατολισμό. Απολαμβάνει τις διαστροφές του και δρα ως παρατηρητής στο κοινωνικό του περιβάλλον. Μέσα από αυτόν τον βορβορώδη ηθικά χώρο, στον οποίο κινείται για ένα 24ωρο, δεν δρα, αλλά παρατηρεί και ενημερώνει απλά τον αναγνώστη του. Δεν υπάρχει κάθαρση. Ο Τζόις προτιμά τους δαιδάλους του φροϊδισμού και τα τάρταρα του αποκαλούμενου υποσυνείδητου.
Φυσικά η αριστερή ιντελιγκέντσια της πατρίδας μας, που ακολουθεί τους Αλτουσέρ και Ντεριντά, εκτιμά ιδιαίτερα τον Τζόις. Αυτό γιατί οτιδήποτε χαρακτηρίζεται «προοδευτικό» το ακολουθεί.
Της αρκεί ότι ο Τζόις χτυπά τις αξίες και τα ήθη που διατηρούν πολιτισμένο τον άνθρωπο.
Εδώ είναι η υποκρισία της αριστερής διανόησης. Έστειλε τον Τσίπρα στην Ιθάκη για λόγους ψηφοθηρικούς, ενώ είναι βέβαιο ότι δεν συμφωνεί με τα ιδανικά του ομηρικού Οδυσσέα. Εκείνος πίστευε στο θείο, αγαπούσε την οικογένεια, λάτρευε την πατρίδα του, την Ιθάκη, την οποία δεν πρόδωσε ποτέ. Αντίθετα, η ιντελιγκέντσια του πρωθυπουργικού περιβάλλοντος είναι με τον Οδυσσέα του «προοδευτικού» Τζόις, και με τα όσα αυτός πρεσβεύει για την οικογένεια, την πατρίδα, την αρετή, τον Θεό.
Ο συμβολισμός της Ιθάκης δεν ταιριάζει καθόλου στην ιδεολογία του ΣΥΡΙΖΑ. Τα όσα λέχθηκαν στο νησί του Οδυσσέα ήταν μόνο μια προσποιητή αποδοχή ομηρικών ιδανικών, στα οποία το κυβερνών κόμμα δεν πιστεύει.
Ήταν, συμπερασματικά, μια ύβρις προς τον Όμηρο.
Γιώργος Ν. Παπαθανασόπουλος
