Μαθαίνω ποντιακά: Γνωρίζετε τι ήταν τα παραμόνα στον Πόντο;

Σύμφωνα με την Εγκυκλοπαίδεια του ποντιακού ελληνισμού (εκδ. Μαλλιάρης-Παιδεία, Θεσσαλονίκη) και τον Σάββα Παπαδόπουλο, η λέξη έχει πολλαπλή σημασία και σχετίζεται με τον τοκετό και τις ημέρες παραμονής της λεχώνας στο σπίτι, ημέρες που η κατάστασή της απαιτούσε ιδιαίτερες φροντίδες και ευκολίες στις σπιτικές δουλειές, για να αναρρώσει χωρίς επιλόχειους πυρετούς και άλλα προβλήματα.

Τα παραμόνα διαρκούσαν συνήθως 15 ημέρες, μέχρι και τη βάπτιση του νεογέννητου. Το διάστημα αυτό η λεχώνα δεχόταν συγχαρητήριες επισκέψεις από τις συγγενείς, γειτόνισσες, φίλες και συγχωριανές.

Προσέρχονταν οι γυναίκες με εκλεκτά φαγητά, όπως μακαρίνα, φούστορον, σιτλίν (ρυζόγαλο), χαλβά, και προπαντός γαλακτοκομικά. Τα έφερναν μέσα σε καθαρά σκεύη, τοποθετημένα πάνω σε δίσκο, σκεπασμένα μάλιστα με κάτασπρη πετσέτα. Στις φτωχές οικογένειες και τις στερημένες πρόσφεραν όλες οι γυναίκες του χωριού γάλα, για να έχει η λεχώνα βούτυρο, μυζήθρα κτλ.

Οι ευχές που συνόδευαν τις προσφορές και απευθύνονταν στους στενούς συγγενείς του νεογέννητου, ήταν του τύπου «Φως τ’ ομμάτα ‘σουν» (φως, χαρά στα μάτια σου), «Ο Θεόν να χαρίζ’ σας ατο» (ο Θεός να σας το χαρίσει, να ζήσει). Στη μητέρα εύχονταν: «Περαστικά κι άμον σίδερον» (περαστικά και σιδερένια) ή «χαϊρλίδικον το μωρό σ’ και καλοπίταγον» (προκομμένο να γίνει το παιδί σου και πρόθυμο για δουλειές).

Παραμόνα λεγόταν και το συμπόσιο που γινόταν στη βάφτιση του βρέφους, εξού και η ευχή «Τα παραμόνα σ’ να τρώγω» (εύχομαι να γεννήσεις παιδί και να φάμε στα βαφτίσια του). Τέλος, σύμφωνα με το Ιστορικόν λεξικόν της ποντικής διαλέκτου του Άνθιμου Παπαδόπουλου, παραμόνα αποκαλούσαν και τις παραμονές του γάμου και όλες τις σχετικές προετοιμασίες.

• Με πληροφορίες από την Εγκυκλοπαίδεια ποντιακού ελληνισμού (εκδ. Μαλλιάρης-Παιδεία, Θεσσαλονίκη) και από το από το Ιστορικόν λεξικόν της ποντικής διαλέκτου, του Άνθιμου Α. Παπαδόπουλου.
• Βρείτε, μάθετε και διαδώστε την έννοια ακόμα περισσότερων ποντιακών λέξεων και φράσεων στο λεξικό του pontos-news.gr.