Η Βιργινία Τσουδερού που έφυγε πλήρης ημερών από τη ζωή, στα 94 της χρόνια, υπήρξε μια από τις σημαντικές μορφές του ελληνικού πολιτικού κέντρου, αλλά και μια από τις λίγες γυναίκες που σταδιοδρόμησαν πολιτικά σε περιόδους που η πολιτική δραστηριότητα ήταν κατά βάση ανδροκρατούμενη. Υπάρχει όμως μια πτυχή στη δημόσια διαδρομή της η οποία είχε ξεχωριστή σημασία για 1.013 ανθρώπους, ελληνικής καταγωγής: μιλάμε για την επιχείρηση «Χρυσόμαλλο Δέρας», της οποίας εμπνευστής υπήρξε η Βιργινία Τσουδερού, όντας υφυπουργός Εξωτερικών, τον Αύγουστο του 1993. Η επιχείρηση αυτή αφορούσε την απελευθέρωση 1.013 Ποντίων ελληνικής καταγωγής οι οποίοι είχαν εγκλωβιστεί στο Σοχούμ, μια πόλη που είχε βρεθεί στο επίκεντρο του εμφύλιου πολέμου Γεωργιανών και Αμπχαζίων, οι οποίοι με την υποκίνηση της Μόσχας διεκδικούσαν την ανεξαρτησία τους από την επίσης νεοσύστατη Γεωργία.
Η Τσουδερού είχε μεγάλη εξοικείωση με τα θέματα του ποντιακού ελληνισμού, ενώ είχε θητεύσει ως πρόεδρος της Κυβερνητικής Επιτροπής για τα ζητήματα της Θράκης το 1990 και της Διακυβερνητικής Επιτροπής για τη Θράκη και το Αιγαίο το 1991.
Στο μυαλό της, δε, είχε ένα σχέδιο εποικισμού των περιοχών της Θράκης με ανθρώπους που προέρχονταν από περιοχές της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και ήταν ποντιακής καταγωγής, με στόχο την ενίσχυση του ελληνικού στοιχείου της περιοχής.
Η τότε υφυπουργός επισκέπτεται το 1993 το Σότσι, όπου συναντάται με αντιπροσωπεία Ελλήνων από το Σοχούμ, οι οποίοι της ζητούν να μεριμνήσει για την απελευθέρωση των Ελλήνων που είναι εγκλωβισμένοι ακόμα στην πόλη. Στο μεταξύ η Τσουδερού θα κινήσει τις απαραίτητες ενέργειες για την μεταφορά στην Ελλάδα όσων βρέθηκαν στο Σότσι, καταφέρνοντας να αποδράσουν από την πόλη που μετατρεπόταν σε πεδίο μάχης.
Το παράθυρο ευκαιρίας θα δοθεί αμέσως μετά. Με αφορμή μια προσωρινή κατάπαυση πυρός μεταξύ Γεωργιανών και Αμπχαζίων, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών θα στείλει άνθρωπο για να προσπαθήσει να καταγράψει πόσοι Έλληνες πρέπει να μεταφερθούν. Στη συνέχεια, στο στάδιο πρακτικής επεξεργασίας του σχεδίου, αναζητάται ο βέλτιστος τρόπος απεγκλωβισμού τους. Γρήγορα, οι επιτελικοί παράγοντες καταλήγουν ότι η μεταφορά από αέρος θα είναι εξαιρετικά δύσκολη και επικίνδυνη. Γι’ αυτό επιλέγεται η θαλάσσια οδός. Θα γίνουν επαφές με πλοιοκτήτες και, εντέλει, θα προσφερθεί ο εφοπλιστής Πάνος Μαραγκόπουλος, της εταιρείας Marlines, ο οποίος προσφέρει το πλοίο «Viscountess», προκειμένου να μεταφερθούν οι άνθρωποι από το Σοχούμ στην Αλεξανδρούπολη με το πλοίο του. Το πλοίο του Μαραγκόπουλου θα υποστεί μετατροπές, όπως αλλαγή σημασίας, ενώ θα αλλάξει και το πλήρωμα.
Ο ηλικιωμένος λυράρης Δημήτρης Μαβίδης έπαιζε το θρήνο της Άλωσης την ώρα που το πλοίο περνούσε τα Στενά
Και μπορεί την επιχείρηση να οραματίστηκε και να επιβλέπει η Τσουδερού, αλλά το πρακτικό σκέλος της έχει αναλάβει ο πλοίαρχος τότε και επικεφαλής της ομάδας Ειδικών Αποστολών του Πολεμικού Ναυτικού, Βασίλης Ντερτιλής. Γιος του πραξικοπηματία Νίκου Ντερτιλή, ο Βασίλης Ντερτιλής επέδειξε πλήρη αφοσίωση στα καθήκοντά του, καίτοι ποτέ δεν έκοψε την ανθρώπινη επαφή με τον πατέρα του, και διαδραμάτισε κομβικό ρόλο σε αποστολές τόσο στην Αφρική όσο και –κυρίως τη δεκαετία του ’90– στη διακεκαυμένη ζώνη των Βαλκανίων. Ο Ντερτιλής θα φτιάξει μια ομάδα με 10 στελέχη των Ειδικών Δυνάμεων και θα επανδρώσει το «Viscountess».
Η επιβίβαση των Ποντίων του Σοχούμ θα γίνει σχεδόν υποδειγματικά. Έχει προηγηθεί ένας «πολεμικός αντιπερισπασμός» που οργάνωσε ο Ντερτιλής με τη συνεργασία Γεωργιανών αξιωματικών, ώστε να φτάσουν οι άνθρωποι στο λιμάνι, όπως μπορούσαν, ενώ παράλληλα η ελληνική πλευρά έχει συνδέσμους με τη γεωργιανή κυβέρνηση Σεβαρτνάντζε, ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή εκτέλεση του σχεδίου. Εντέλει οι 1.013 κάτοικοι του Σοχούμ θα ταυτοποιηθούν με βάση τις λίστες που είχαν φτιάξει οι απεσταλμένοι του ΥΠΕΞ στην περιοχή, και θα επιβιβαστούν στο πλοίο με ό,τι υπάρχοντα μπόρεσαν να κουβαλήσουν μαζί τους. Μέσα σε μια μέρα και παρά τα επιμέρους απρόοπτα, η διαδικασία θα τελειώσει και το πλοίο θα σηκώσει άγκυρα με προορισμό την Αλεξανδρούπολη, ανήμερα της Παναγίας, τον Αύγουστο του 1993.
Το πλοίο θα φτάσει λίγες μέρες μετά στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, όπου βρίσκεται ήδη η Βιργινία Τσουδερού για να υποδεχθεί τους Ποντίους από το Σοχούμ. Δυστυχώς, σε αντίθεση με το σχέδιο εκκένωσης του ελληνικού στοιχείου του Σοχούμ, το σχέδιό της για εγκατάστασή τους στη Θράκη δεν θα ευοδωθεί λόγω απουσίας κεντρικού σχεδιασμού, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να διασκορπιστούν στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα και για πολλά χρόνια να βιώσουν τόσο τη φτώχεια, όσο και το στίγμα του «ξένου», κάτι σύνηθες στην Ελλάδα κατά τη δεκαετία του ’90.
Όσο για τη Βιργινία Τσουδερού, ολοκλήρωσε την πολιτική της καριέρα χωρίς να εκλεγεί στην εκλογική αναμέτρηση της 10ης Οκτωβρίου του 1993 που ακολούθησε, είχε όμως προλάβει να αφήσει το στίγμα της, τόσο με τον πολιτικό της λόγο όσο και με τη θητεία της στο υπουργείο Εξωτερικών.
- Πηγή: reader.gr / Γιώργος Ευγενίδης.