Αυτός ο άνθρωπος είχε πάντα τέτοια δύναμη. Κατάφερνε να ενώσει ανθρώπους τόσο διαφορετικούς, να τους βάλει να κάτσουν στο ίδιο τραπέζι, να κλάψουν ο καθένας για τους δικούς του λόγους και να γίνουν μάρτυρες μοναδικών και έντονα φορτισμένων στιγμών. Και όλα αυτά μόνο με το τραγούδι. Αυτός ήταν ο Στέλιος Καζαντζίδης! Όχι, αυτός είναι ο Στέλιος Καζαντζίδης, η φωνή, η ψυχή και η ζωή του οποίου παρουσιάστηκαν, στις 12 Δεκεμβρίου, με έναν ιδιαίτερο τρόπο στο θέατρο «Παλλάς». Το pontos-news.gr, χορηγός επικοινωνίας της εκδήλωσης που παρουσίασε ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης και σκηνοθέτησε η Σοφία Σπυράτου, ήταν εκεί στο χώρο όπου διαφορετικές γενιές καλλιτεχνών έσμιξαν για χάρη του Στέλιου.
Αφορμή για το καλλιτεχνικό αντάμωμα, η κυκλοφορία του βιβλίου «Στέλιος Καζαντζίδης: Η φωνή, η ψυχή, η ζωή του» (εκδ. Άγκυρα) που φέρει την υπογραφή του δημοσιογράφου, συγγραφέα και πρώην υπουργού Γιώργου Λιάνη.
Σε ένα ασφυκτικά γεμάτο θέατρο με φίλους, συγγενείς, συνεργάτες και θαυμαστές κάθε ηλικίας, και παρουσία της συντρόφου της ζωής του Βάσως Καζαντζίδη, της 92χρονης νονάς του Μαρίας Κιουρτσόγλου, του προέδρου της Aegean Oil Δημήτρη Μελισσανίδη που ήταν και ο χορηγός της εκδήλωσης, νυν και πρώην υπουργών, βουλευτών, επιχειρηματιών, καλλιτεχνών και δημοσιογράφων, αποκαλύφθηκαν με πολύ όμορφο τρόπο πτυχές της προσωπικότητας του σπουδαίου Πόντιου ερμηνευτή.
Δημήτρης Μελισσανίδης, Βάσω Καζαντζίδη, Γιώργος Λιάνης, Σάββας Καλεντερίδης
Από την πρώτη στιγμή, ο Γιώργος Λιάνης είχε ξεκαθαρίσει ότι δεν έκανε την αγιογραφία ούτε τη βιογραφία του λαϊκού βάρδου. Τα όσα έζησε τα 32 χρόνια που υπήρξαν φίλοι ήθελε να αποτυπώσει, κι αυτό έγινε κατόπιν παραίνεσης του Δημήτρη Μελισσανίδη.
«Ο Καζαντζίδης δεν αγαπούσε πολύ τέτοιες εκδηλώσεις, ούτε πήγαινε. Ήταν τόσο απλός. Αμφιβάλλω και σήμερα αν θα ερχόταν. Πού θα ήταν; Σε μια από τις αγαπημένες του ψαροταβέρνες μ’ ένα ποτηράκι ρετσίνα» είπε ο συγγραφέας.
«Συνηθίζω να λέω, ότι ο Καζαντζίδης είναι η αιώνια Ελλάδα. Σ’ ένα στίχο του ο Γ. Ρίτσος λέει: “Εμείς τραγουδάμε για να σμίξουμε τον κόσμο”. Αυτό περιγράφει ακριβώς τον Καζαντζίδη. Κατά τη γνώμη μου, είναι και θα παραμείνει ο εθνικός μας τραγουδιστής».
Νωρίτερα η Αναστασία Παπαδημητρίου των εκδόσεων Άγκυρα είχε πει πως «Για τον Στέλιο Καζαντζίδη έχουν γραφτεί βιβλία, άρθρα, μελέτες και ό,τι άλλο μπορεί να μας διαφεύγει. Το βιβλίο όμως του Γ. Λιάνη, πιστεύω ότι διαφέρει. Πρόκειται για ένα κείμενο που ψυχογραφεί μ’ έναν ξεχωριστό τρόπο αυτόν τον τεράστιο καλλιτέχνη. Άλλοτε σε νότες ματζόρε, άλλοτε και κυρίως σε νότες μινόρε. Ο θαυμασμός του συγγραφέα για τον καλλιτέχνη είναι διάχυτος στον τρόπο γραφής του. Είναι ξεκάθαρη, όμως, η πρόθεση του να μην τον αγιογραφήσει αλλά να μας τον γνωρίσει ως καλλιτέχνη και ως άνθρωπο μέσα από αλήθειες της καλλιτεχνικής αλλά και προσωπικής διαδρομής του».
Η νονά του Στέλιου Καζαντζίδη Μαρία Κιουρτσόγλου
Ο Κώστας Μπαλαχούτης, δημοσιογράφος και συγγραφέας που έχει και ο ίδιος ασχοληθεί με το «φαινόμενο Καζαντζίδης» χαρακτήρισε τον Γιώργο Λιάνη μαέστρο της πένας καθώς συνδυάζει τον γνώστη με τον παραμυθά. «Αυτό το βιβλίο είναι πολύτιμο, γιατί ο Λιάνης γνώρισε τον Καζαντζίδη στη μεστή ωριμότητά του, την εποχή που ετοίμαζε το “Υπάρχω” και συνδέθηκε μαζί του με ορισμένες κομβικές συνεντεύξεις. Μέσα σε τριακόσιες σελίδες ο Γιώργος Λιάνης καταφέρνει να δώσει το περίγραμμα. Γνωρίζεις καλύτερα τον Καζαντζίδη και την ανθρώπινη πλευρά του. Γιατί ο Λιάνης μιλάει για τον φίλο, για τον άντρα, για τον εραστή, για έναν άνθρωπο με ελαττώματα, αλλά και γι’ ανθρώπους που ενδεχομένως να αδίκησε ο Καζαντζίδης και νομίζω πως αυτό είναι τολμηρό εκ μέρους του» είπε.
Για τη φωνή του Στέλιου μίλησε ο ποιητής Γιώργος Κακουλίδης χρησιμοποιώντας μια τόσο αληθινή φράση: «η φωνή του Στέλιου Καζαντζίδη εξέφραζε και εξακολουθεί να εκφράζει τους μη έχοντες και τα πάντα κατέχοντες»!
Άγγιζε τον κόσμο εύκολα, άμεσα και χωρίς να έχει ανάγκη κανένα δεκανίκι, τόνισε.
«Στη σπαρακτικά σύντομη ζωή μας, η βαθιά φωνή του, πάντα λυπημένη συνόδευε τους νταλκάδες μας χωρίς να αποκρύπτει τίποτα. Ενώ όλα ήταν περίπλοκα μέσα του, ο ίδιος εκφραζόταν εξαιρετικά απλά υπηρετώντας μόνο τη φωνή του, η οποία ήταν και είναι πέρα από κάθε υπακοή και παρακοή. Έτσι έκανε όλους τους Έλληνες μία μεγάλη συντροφιά σε όλες τις άκρες της γης. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες που συγκέντρωσε ο Γιώργος Λιάνης, ένιωσα ότι ο Στέλιος ήταν πάντα σε μία κατάσταση μόνιμης αγωνίας. Συχνά εξαφανιζόταν. Σίγουρα υπέβαλλε τον εαυτό του σε μία ψυχική δοκιμασία, την οποία έχω συναντήσει σε αρκετούς μεγάλους δημιουργούς. Η φυγή του έγινε έμμονη ιδέα που δεν άργησε να πάρει τη μορφή πεπρωμένου» πρόσθεσε ο Κακουλίδης.
Ο Γιώργος Λιάνης και η Λιζέτα Νικολάου που ερμήνευσε το τραγούδι «Της γερακίνας γιος».
Η Πόντια καλλιτέχνις έκανε τα φωνητικά στην πρώτη εκτέλεση του τραγουδιού που ερμήνευσε ο Βασίλης Τσιτσάνης
Ο δημοσιογράφος και άνθρωπος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Χάρης Πασβαντίδης αναφέρθηκε κατά κύριο λόγο στην ποντιακή καταγωγή του Στέλιου Καζαντζίδη. «Όλοι οι Έλληνες ανεξαρτήτως οικονομικής ισχύος και κοινωνικής τάξης αγάπησαν τον Καζαντζίδη, όμως εμείς οι Πόντιοι τον κάναμε ίνδαλμα μας και τον λατρέψαμε ανταποδίδοντας του έτσι ένα μικρό μέρος της αγάπης που ένιωθε ο ίδιος για τον αξέχαστο (όπως τον αποκαλούσε) Πόντο».
Ο Χάρης Πασβαντίδης εξήγησε με γλαφυρό τρόπο το πόσο περήφανοι ένιωσαν οι Πόντιοι όταν άκουσαν τον Στέλιο να τραγουδάει ποντιακά. Ψήλωσαν τόσο! Και το παράπονο που είχαν στην καρδιά τους έσβησε. Εκείνος όμως από σεβασμό στον Χρύσανθο το απέφευγε…
Μια μουσική βραδιά πλημμυρισμένη από τραγούδια του Στέλιου
Η παρουσίαση του βιβλίου έγινε ακόμα πιο ενδιαφέρουσα καθώς ντύθηκε από τα τραγούδια του Καζαντζίδη και τις φωνές των Μαρία Γράμψα, Γιώργου Μαργαρίτη, Θέμη Αδαμαντίδη, Πίτσας Παπαδοπούλου, Λιζέτας Νικολάου, Ηρούς Σαΐα, Αντώνη Ρέμου, Σταμάτη Κραουνάκη και Χρήστου Μάστορα. Ο Μανώλης Καραντίνης, ο βιρτουόζος του μπουζουκιού, με την ορχήστρα του γέμισαν την αίθουσα με τις μουσικές τους.
Μετά το τέλος της εκδήλωσης ζητήσαμε από κάποιους εκ των πρωταγωνιστών να μοιραστούν με τους Ποντίους τα συναισθήματά τους.
«Απόψε θα πρέπει εσείς στο pontos-news να είστε πολύ χαρούμενοι και περήφανοι γιατί ένας Πόντιος τιμήθηκε με τέτοιο τρόπο. Ο Καζαντζίδης ήταν Πόντιος, τόσο που τον αντιπροσώπευε απολύτως η ρήση του Ιασονίδη “Ξηρανθείτο ημίν ο λάρυγξ εάν επιλαθόμεσά του, ω πάτριος Ποντία γη”. Ο Καζαντζίδης είχε το λαρύγγι του. Τίποτε άλλο. Σήμερα προσπαθήσαμε, επίσης, να κάνουμε κάτι που να αφορά τον Στέλιο τον χαρούμενο. Το ό,τι νέες γενιές τραγούδησαν απόψε με αυτό τον τρόπο Καζαντζίδη με έκανε πολύ ευτυχισμένο» είπε χαμογελαστός ο συγγραφέας του βιβλίου Γιώργος Λιάνης ο οποίος νωρίτερα είχε ευχαριστήσει τον Δημήτρη Μελισσανίδη για όλα όσα έκανε για να γίνει πραγματικότητα η εκδήλωση αλλά και τον στενό συνεργάτη του Σάββα Καλεντερίδη που φρόντισε για την άρτια διοργάνωσή της.
Ο Αντώνης Ρέμος ζήτησε να τραγουδήσει για τον Στέλιο όταν έμαθε για την καλλιτεχνική βραδιά
«Είναι μια υπέροχη βραδιά η αποψινή! Καταπληκτική! Να ευχαριστήσω από καρδιάς τον Γιώργο Λιάνη και τον Δημήτρη Μελισσανίδη που στήριξε όλη αυτή την προσπάθεια. Ο Δημήτρης αγαπάει τη ράτσα του και είναι πανταχού παρών! Χαίρομαι ειλικρινά για αυτή τη βραδιά. Συγκινήθηκα! Εύχομαι να χαίρεται και ο Στέλιος μας από εκεί ψηλά. Τέτοιες βραδιές, 16 χρόνια μετά το θάνατο κάποιου ανθρώπου, δύσκολα γίνονται» δήλωσε συγκινημένη η σύντροφος της ζωής του Βάσω Καζαντζίδη.
Ωστόσο εξέφρασε το παράπονο ότι μόνο στην Ελλάδα δεν έχει τιμηθεί ο σπουδαίος Πόντιος ερμηνευτής.
«Κάθε χρόνο ταξιδεύω στον Καναδά, την Αμερική, την Κύπρο, τη Γερμανία, την Αγγλία όπου κάνουν υπέροχες βραδιές για τον Στέλιο. Ο κόσμος τον αγάπησε και εξακολουθεί να τον αγαπάει. Όμως ήλπιζα να γίνει κάτι και τα πράγματα του Στέλιου μας να στεγαστούν σε ένα χώρο όπου θα μπορεί να τα επισκέπτεται ο κόσμος και να μην είναι κλεισμένα σε αποθήκες. Πρέπει να γίνει κάτι» πρόσθεσε.
«Αγαπώ τον Καζαντζίδη όπως φαντάζομαι όλοι οι Έλληνες. Είναι η πιο εμβληματική φωνή του ελληνικού τραγουδιού, της ελληνικής μουσικής και ένας σπουδαίος Έλληνας όχι μόνο για τη φωνή του αλλά και με την ψυχή του. Οι μεγάλοι ερμηνευτές τραγουδούν με την ψυχή τους και όχι μόνο με τη φωνή τους. Οπότε το ελάχιστο που μπορούσα να κάνω ήταν δεχθώ την πρόσκληση να παρουσιάσω την εκδήλωση» είπε στο pontos-news.gr ο παρουσιαστής της βραδιάς Ιεροκλής Μιχαηλίδης. Όταν μάλιστα τον ρωτήσαμε εάν «Καζαντζίδης ήταν μόνο ένας;» απάντησε πως «Ναι! Μιλώντας στενά στο πλαίσιο των φωνητικών δυνατοτήτων νομίζω ότι ο Καζαντζίδης είχε ένα θείο χάρισμα, που ο Θεός μόνο κάθε λίγους αιώνες το χαρίζει. Το χάρισε σε έναν Έλληνα και δεν ξέρω πόσοι αιώνες θα περάσουν μέχρι να ακούσουμε μια ανάλογη φωνή. Ξέρετε ο Καζαντζίδης συναντήθηκε με μεγάλους συνθέτες και στιχουργούς, τους ενέπνευσε και μεγαλούργησαν».
Ο Μανώλης Καραντίνης συνοδεύει την Ηρώ Σαΐα με το μπουζούκι του
«Τι να πούμε για τον Στέλιο Καζαντζίδη;» απάντησε η Λιζέτα Νικολάου.
«Είναι η Ελλάδα ολόκληρη, είναι οι Έλληνες του εξωτερικού, είναι ο πόνος, είναι η αγάπη, είναι τα πάντα. Για μένα είναι ιδιαίτερη τιμή γιατί τον αγαπώ. Τον γνώρισα κι από κοντά. Μάλιστα πριν φύγει μού είχε πει ότι θα πούμε κι ένα τραγούδι αλλά δεν έγινε. Ωστόσο συμμετείχαμε στο δίσκο Ποντιακή Ραψωδία. Έτσι όταν μού έκαναν πρόταση να πω το «Είμαι της γερακίνας γιος», όπως ακούσατε ήταν η πρώτη εκτέλεση. Τον αγαπώ περισσότερο και για την καταγωγή του. Είμαι κι εγώ Πόντια!»
Η Ηρώ Σαΐα εξέφρασε τη μεγάλη χαρά και τιμή που ένιωσε όταν προσκλήθηκε να ερμηνεύσει τραγούδια του Στέλιου Καζαντζίδη στην παρουσίαση του βιβλίου. «Ο Στέλιος Καζαντζίδης είναι μια εμβληματική προσωπικότητα του ελληνικού τραγουδιού, ένας καλλιτέχνης που εκφράζει όλους τους Έλληνες, μια σπουδαία φωνή» τόνισε.
Κάθε άνθρωπος που βρέθηκε στο θέατρο «Παλλάς» έφυγε σίγουρα με την καρδιά γεμάτη Ελλάδα, μια Ελλάδα που ο Στέλιος Καζαντζίδης θα εκπροσωπεί στο διηνεκές, με τον καλύτερο τρόπο. Ο Στέλιος του Πόντου, ο Στέλιος ο Έλληνας!
- Όλες οι φωτογραφίες είναι ευγενική παραχώρηση της εφ. δημοκρατία και του φωτογράφου Χρήστου Ζήνα.