Σαν σήμερα, στις 16 Νοεμβρίου 1994, τέθηκε σε ισχύ η διεθνής σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. «Χρυσή ευκαιρία» για τη χώρα μας, η οποία διαθέτει τεραστίου μήκους ακτογραμμή. «Εφιάλτης» για την Τουρκία, η οποία βρέθηκε ενώπιον του κινδύνου περικύκλωσής της και περιορισμού της στην Προποντίδα και στα Δαρδανέλια.
Βάσει των άρθρων της σύμβασης όντως θα μπορούσε να ισχύσει κάτι τέτοιο, αλλά βάσει της αμείλικτης πραγματικότητας της ανυπαρξίας ελληνικής στρατηγικής, δεν ίσχυσε ποτέ.
Το «νέο Δίκαιο της Θάλασσας» σχεδιάστηκε ουσιαστικά αγνοώντας τις ιδιαιτερότητες των «μικρών χώρων» σε διάφορες πιο περιορισμένες θαλάσσιες εκτάσεις ανά τον πλανήτη. Σχεδιάστηκε από τις μεγάλες δυνάμεις με άξονα τις αχανείς ωκεάνιες εκτάσεις τις οποίες αυτές έχουν μπροστά τους. Δόθηκε η δυνατότητα κατοχής χωρικών υδάτων έως τα 12 ν.μ. από τις γραμμές βάσης, ενώ κατοχυρώθηκαν και προβλέψεις όπως η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ).
Όπως αναφέρθηκε στην αρχή, οι εν λόγω προβλέψεις θα μπορούσαν να ενισχύσουν σε μεγάλο βαθμό τη στρατηγική θέση της Ελλάδας, μεγιστοποιώντας την εμβέλεια έκφρασης των συμφερόντων της. Η προϋπόθεση, ωστόσο, ήταν μία: η ύπαρξη μιας συντεταγμένης στρατηγικής, η οποία θα εκμεταλλευτεί εργαλειακά τις θετικές ρυθμίσεις του διεθνούς δικαίου και θα τις μετατρέψει σε πολιτικοστρατηγικό πλεονέκτημα. Αντί της επιδίωξης μιας θέσης ηγέτιδας ναυτικής δύναμης στην Ανατολική Μεσόγειο, επελέγη ένας ρόλος κατευνάζουσας δύναμης προς τον τουρκικό ηγεμονισμό.
Αμέσως μετά την έναρξη της ισχύος της σύμβασης, η Τουρκία επικύρωσε στην Εθνοσυνέλευσή της ότι οιαδήποτε εφαρμογή του Δικαίου της Θάλασσας από την Ελλάδα και επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ. συνιστά «αιτία πολέμου» (casus belli) για την Άγκυρα.
Μάλιστα αυτό συνέβη ενώ, σε κατοπινό χρόνο, η Τουρκία επεξέτεινε τα δικά της χωρικά ύδατα στα 12 ν.μ. όσον αφορά τον Εύξεινο Πόντο.
Η συλλογιστική ήταν απλή, υπερβαίνει την όποια ψευδο-επιχειρηματολογία περί «ειδικών καθεστώτων» και εξαιρέσεων και αποτυπώνεται εύστοχα στο βιβλίο του Αχμέτ Νταβούτογλου Το στρατηγικό βάθος: Η διεθνής θέση της Τουρκίας. Εκεί ο πρώην πρωθυπουργός της Τουρκίας περιγράφει με τον πλέον ρεαλιστικό τρόπο γιατί η Τουρκία έχει προχωρήσει στη διακήρυξη του casus belli. Συνοπτικά αναφέρει:
Το Αιγαίο και η Κύπρος κατέχουν δεσπόζουσα θέση επί του πλανητικού γεωπολιτικού παιγνίου. Το πρώτο, μάλιστα, είναι «το σημαντικότερο θαλάσσιο κομβικό σημείο της ευρασιατικής παγκόσμιας ηπείρου στην κατεύθυνση Βορρά-Νότου υπερέχοντας έναντι του Περσικού Κόλπου και της Ερυθράς Θάλασσας». Υπό αυτή την έννοια, η Τουρκία δεν θα μπορούσε να αγνοήσει την κατανομή ισχύος στο δυτικό της μέτωπο. Υπό το παρόν καθεστώς των 6 ν.μ., το 8,8% του Αιγαίου είναι τουρκικό και το 35% είναι ελληνικό, με το υπόλοιπο ποσοστό να αφορά διεθνή ύδατα. Αν η Ελλάδα αφεθεί να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ν.μ. και η Τουρκία φυσικά ακολουθήσει, τότε το 10% θα είναι τουρκικό και το 63,9% θα είναι ελληνικό.
Πρόκειται ξεκάθαρα για μια ανάλυση στη βάση της περίσκεψης για τη σχετική θέση στην ισορροπία ισχύος.
Ο Νταβούτογλου απορρίπτει το ενδεχόμενο ισχυροποίησης της Τουρκίας από τη στιγμή που κάτι τέτοιο θα σημάνει την πιο ραγδαία ισχυροποίηση του αντιπάλου. Δεν επιθυμεί τη μεγιστοποίηση των τουρκικών κερδών, αν το χάσμα των κερδών πρόκειται να ανοίξει περισσότερο υπέρ της Αθήνας. Άκρως ρεαλιστική τοποθέτηση και ορθολογική.
Το ζήτημα είναι πώς απαντά η χώρα μας στη συγκεκριμένη πίεση. Έχουμε αναφερθεί αρκετές φορές στην ανάγκη υιοθέτησης μιας συντεταγμένης στρατηγικής, η οποία θα συμπεριλαμβάνει ισχυρές διεθνείς συμμαχίες στη βάση κοινών συμφερόντων. Τα ενεργειακά κοιτάσματα, τα οποία δειλά αρχίζουμε να εκμεταλλευόμαστε, παρέχουν τον κατάλληλο άξονα αναφοράς.