Μια ολόκληρη βυθισμένη πόλη βρίσκεται στο Παυλοπέτρι Λακωνίας, δίπλα στο χωριό Βιγκλάφια και απέναντι από την Ελαφόνησο. Στη γύρω περιοχή υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα που μαρτυρούν την κατοίκηση της περιοχής από αρχαιότατους χρόνους. Ωστόσο, μεταξύ της νησίδας και της ξηράς, βρίσκεται μια αρχαία πόλη, βυθισμένη ελάχιστα μέτρα κάτω από την επιφάνεια, που χρονολογείται από την 3η χιλιετία π.Χ.
Η βυθισμένη πόλη ανακαλύφθηκε το 1967 από τον Νίκολας Φλέμινγκ και χαρτογραφήθηκε το 1968 από ομάδα του πανεπιστημίου Cambridge.
Η πόλη αυτή είναι η αρχαιότερη που έχει βρεθεί σε βυθό, ενώ είναι μοναδική στο είδος της, καθώς έχει σχέδιο με δρόμους, κτήρια και νεκροταφείο. Σε βάθος 3-4 μέτρων κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας βρίσκονται τουλάχιστον 15 κτήρια και σύμφωνα με τις έρευνες του 2009, η πόλη εκτείνεται σε εννέα στρέμματα. Η αρχική εκτίμηση των ερευνητών ήταν πως η πόλη κτίστηκε το 1600-1100 π.Χ., αλλά αργότερα τε ευρήματα έδειξαν πως η πόλη κατοικείτο από την αρχή της εποχής του χαλκού, πριν το 2800 π.Χ.
(Φωτ.: .nottingham.ac.uk)
Η βύθιση της πόλης βοήθησε στη διατήρηση πολλών και σημαντικών ευρημάτων, καθώς η μόνη διάβρωση που υπέστη ήταν από το νερό. Η διάταξη των κτισμάτων έχει διατηρηθεί, όπως ήταν πριν από χιλιάδες χρόνια. Η έρευνα που διεξήχθη το 2009 βοήθησε σε μεγάλο βαθμό για να χαρτογραφηθεί η πόλη του Παυλοπετρίου. Έγινε μάλιστα η πρώτη βυθισμένη πόλη που επαναδημιουργήθηκε ψηφιακά σε τρεις διαστάσεις. Η χαρτογράφηση Σόναρ με τεχνικές που αναπτύχθηκαν για στρατιωτικούς σκοπούς, αλλά και για την εύρεση πετρελαϊκών κοιτασμάτων βοήθησε τις πρόσφατες έρευνες.
Παράλληλα, έγιναν και ανασκαφές το 2009 και αποδείχτηκε ότι η πόλη ήταν το κέντρο μιας ακμάζουσας βιομηχανίας κλωστοϋφαντουργίας. Παράλληλα, στην περιοχή βρέθηκαν πολλά μεγάλα πιθάρια από την Κρήτη, γεγονός που προδίδει πως η πόλη ήταν και μεγάλο εμπορικό λιμάνι.
Το έργο της αρχαιολογικής ομάδας συγκεντρώθηκε σε ένα ντοκιμαντέρ που μεταδόθηκε από το BBC 2 το 2011.
Ακόμα δεν είναι σαφές μεταξύ των ερευνητών το πότε βυθίστηκε η πόλη. Υπάρχει το ενδεχόμενο να βυθίστηκε το 1000 π.Χ., αλλά από άλλους θεωρείται ότι το Παυλοπέτρι ποντίσθηκε το 375 μ.Χ. από τον ίδιο σεισμό που κατέστρεψε και το Γύθειο.
Σύμφωνα με έρευνα των Ιάκωβου Σταμούλη και Ηλία Κρούπη ο σεισμός αυτός εκτιμήθηκε ότι ήταν έντασης άνω των 7 με 8 ρίχτερ και ότι το ίδιο φαινόμενο συντελέστηκε ταυτόχρονα στον Γέρακα, την Μονεμβασιά και την Πλύτρα, αλλά πιθανόν και στα Κύθηρα. Θεωρείται ότι το παραθαλάσσιο έδαφος σε μεγάλη έκταση μετακινήθηκε και έτσι έγινε αποκοπή της τότε χερσονήσου στην οποία βρισκόταν η Όνου Γνάθος και έτσι δημιουργήθηκε το νησί της Ελαφόνησου.