Ο χειµώνας προκαλεί εξάρσεις της ψωρίασης στο 80% των ασθενών, αλλά ευτυχώς υπάρχουν τρόποι για να αντιµετωπιστεί η αποξηραντική δράση των χαµηλών θερµοκρασιών και της κεντρικής θέρµανσης. Αυτό αναφέρουν ειδικοί από την Ελληνική Δερµατολογική & Αφροδισιολογική Εταιρεία (ΕΔΑΕ), µε αφορµή την Παγκόσµια Ηµέρα Ψωρίασης που εορτάζεται στις 29 Οκτωβρίου κάθε έτους για να δίνει «φωνή» στα 125 εκατοµµύρια των πασχόντων σε όλο τον κόσµο.
Την Ηµέρα συντονίζει η Διεθνής Οµοσπονδία Συλλόγων Ψωρίασης (International Federation of Psoriasis Associations-IFPA).
Η ψωρίαση είναι µία χρόνια, µη µεταδοτική ασθένεια που επηρεάζει το δέρµα και τις αρθρώσεις και οφείλεται σε υπερδραστηριότητα του ανοσοποιητικού συστήµατος (είναι δηλαδή ένα αυτοάνοσο νόσηµα). Υπολογίζεται ότι προσβάλλει περίπου 250.000 Έλληνες, µε τα περισσότερα κρούσµατα να εκδηλώνονται στις ηλικίες 20-30 και 50-60 ετών.
Η ψωρίαση δεν είναι µία ενιαία ασθένεια, αλλά έχει διάφορες µορφές, που εκδηλώνονται µε διαφορετικό τρόπο και µπορεί να είναι τοπικές ή γενικευµένες. Η πιο συχνή µορφή ψωρίασης είναι η κατά πλάκας που προσβάλλει το 80% των ασθενών. Άλλες βασικές µορφές είναι η σταγονοειδής (10% των κρουσµάτων), η φλυκταινώδης και η ερυθροδερµική.
Οι χαρακτηριστικές δερµατικές εκδηλώσεις της αναπτύσσονται επειδή επιταχύνεται ο ρυθµός ωρίµανσης των κυττάρων της επιδερµίδας και έτσι αντί να κάνουν κύκλο ζωής 26 ηµερών, κάνουν κύκλο 6 ηµερών, µε συνέπεια να δηµιουργούνται οι χαρακτηριστικές πλάκες που καλύπτονται από αργυρόχρωα τµήµατα, τα γνωστά ως λέπια.
Το 10-30% των πασχόντων από ψωρίαση, κυρίως στις ηλικίες άνω των 40 ετών, εκδηλώνουν και ψωριασική αρθρίτιδα, δηλαδή φλεγµονή σε επιλεγµένες αρθρώσεις.
Τα ακριβή αίτια της ψωρίασης παραµένουν άγνωστα. Με την εµφάνισή της όµως εµπλέκονται ορισµένα γονίδια, δύο-τρία εκ των οποίων είναι πιο καθοριστικά όσον αφορά την βαρύτητα της δερµατοπάθειας, την ηλικία εκδήλωσης και το αν θα εκδηλωθεί και ψωριασική αρθρίτιδα. Υπάρχουν επίσης ορισµένοι παράγοντες που µπορεί να πυροδοτήσουν µία ή περισσότερες µορφές της (εκλυτικοί παράγοντες). Τέτοιοι παράγοντες είναι ορισµένα φάρµακα (π.χ. λίθιο, βήτα-αναστολείς, α-ΜΕΑ), τα πολύ στρεσογόνα γεγονότα της ζωής (π.χ. πένθος, διαζύγιο, ανεργία, πτώχευση), το κάπνισµα, ορισµένες λοιµώξεις (κυρίως από το βακτήριο στρεπτόκοκκος) και οι κάθε είδους τραυµατισµοί (ακόµα κι ένα γρατζούνισµα, µικρό κόψιµο ή ήπιο έγκαυµα).
Για την αποφυγή και αντιµετώπιση των χειµερινών εξάρσεών της συνιστώνται:
- Εντατική ενυδάτωση. Να διατηρείτε το δέρµα σας καλά ενυδατωµένο για να καταπραΰνετε την ερυθρότητα και τον κνησµό και να µειώνονται οι πλάκες. Όσο πιο παχύρρευστη και λιπαρή είναι η κρέµα ή η αλοιφή που θα χρησιµοποιείτε, τόσο καλύτερα θα «παγιδεύει» την υγρασία στο δέρµα. Να χρησιµοποιείτε ενυδατικά καθαριστικά για να κάνετε µπάνιο και να πλένετε τα χέρια σας, και να αλείφεστε ύστερα µε ενυδατική κρέµα. Την περιποίηση αυτή χρειάζεστε ακόµα κι αν το δέρµα σας δεν έχει πλάκες. Για τα ακριβή προϊόντα που χρειάζεστε, συµβουλευθείτε τον δερµατολόγο σας.
- Χλιαρό ντους. Το πολύ ζεστό νερό (πάνω από 38 βαθµούς Κελσίου) ξηραίνει το δέρµα. Φροντίστε λοιπόν να κάνετε µπάνιο και να πλένεστε µε χλιαρό νερό. Να αποφεύγετε τα αφρόλουτρα, ιδιαίτερα τα παρατεταµένα (πάνω από 10 λεπτά), διότι αφαιρούν υγρασία από το δέρµα. Αµέσως µόλις βγείτε από την µπανιέρα πρέπει να αλείψετε το δέρµα σας µε άφθονη ενυδατική κρέµα, εν όσω είναι ακόµα το δέρµα σας νωπό.
- Προσοχή στη θερµοκρασία και την υγρασία στο σπίτι. Ιδανικά η θερµοκρασία στο σπίτι σας πρέπει να είναι 23-24 βαθµοί Κελσίου και η υγρασία πρέπει να κυµαίνεται µεταξύ 30% και 50%. Προµηθευτείτε ένα θερµόµετρο τοίχου µε ένδειξη και για την υγρασία. Αν µειωθεί πολύ η υγρασία, τοποθετήστε δοχεία µε νερό δίπλα σε πηγές θερµότητας (π.χ. καλοριφέρ, τζάκι) για να εξατµίζεται και να την αυξάνει. Ειδάλλως προµηθευθείτε έναν υγραντήρα.
- Μαλακά ρούχα. Το κρύο και ο αέρας µπορεί να ερεθίσουν το δέρµα και να προκαλέσουν έξαρση της ψωρίασης και της ψωριασικής αρθρίτιδας. Φροντίστε να ντύνεστε πάντοτε µε µαλακά ρούχα. Εκτός σπιτιού µην ξεχνάτε το κασκόλ, το καπέλο και τα γάντια. Να ντύνεστε σε στοιβάδες (πολλά ρούχα το ένα πάνω απ’ το άλλο) για να µπορείτε να τις αφαιρείτε και να µην ιδρώνετε (η εφίδρωση µπορεί να επιδεινώσει την ψωρίαση). Να προτιµάτε τα βαµβακερά και µεταξωτά υφάσµατα από τα µάλλινα, τα denim και τα άλλα τραχιά υφάσµατα που µπορεί να ερεθίσουν το δέρµα.
- Άφθονο νερό. Χειµώνα-καλοκαίρι πρέπει να πίνετε τόσο νερό όσο χρειάζεστε για να έχουν τα ούρα σας αχνό κίτρινο χρώµα. Αν είναι πολύ κίτρινα ή σκούρα, είστε αφυδατωµένοι και αυτό µπορεί να εντείνει την ψωρίαση.
- Έλεγχος του στρες. Η περίοδος των γιορτών είναι η πιο στρεσογόνος εποχή του χρόνου και το στρες είναι εκλυτικός παράγοντας ψωρίασης. Προσπαθήστε να αφιερώνετε καθηµερινά χρόνο για να χαλαρώνετε. Σε αυτό µπορεί να σας βοηθήσει πολύ η καθηµερινή άσκηση, όπως το περπάτηµα, ιδιαίτερα σε υπαίθριους χώρους.
- Προσεγµένη διατροφή. Η ακολούθηση της παραδοσιακής ελληνικής διατροφής µπορεί να ωφελήσει σηµαντικά. Έχει παρατηρηθεί ότι η κατανάλωση κυρίως άφθονων ψαριών, φρούτων, λαχανικών και η χρήση ως κύριου λίπους του ελαιολάδου µπορεί να καταπραΰνει τα συµπτώµατα των ασθενών µε ψωρίαση. Να αποφεύγετε το πολύ αλκοόλ (όχι πάνω από 1-2 ποτά την ηµέρα), ιδίως αν παίρνετε φάρµακα για την ψωρίαση, διότι υπάρχει κίνδυνος αλληλεπίδρασης. Αν έχετε περιττά κιλά, προσπαθείστε να τα χάσετε µε συνδυασµό υγιεινής διατροφής και άσκησης, διότι στα λιποκύτταρα βρίσκονται πολλές από τις ουσίες (λ.χ. κυτταροκίνες, TNF-α) που εµπλέκονται στην ανάπτυξη της νόσου.
- Προσαρµογή της θεραπείας. Το χειµώνα κατά κανόνα γίνεται πιο συχνή, εντατική ή ισχυρή η φαρµακευτική αγωγή. Το καλοκαίρι, λ.χ., οι ασθενείς µπορεί να είναι καλά χρησιµοποιώντας µόνο τοπικές θεραπείες (κρέµες), ενώ το χειµώνα συνήθως απαιτείται και συστηµατική θεραπεία. Αν βλέπετε την ψωρίασή σας να επιδεινώνεται, συµβουλευθείτε τον δερµατολόγο σας.
- Έλεγχος της συννοσηρότητας. Για λόγους που ακόµα δεν έχουν αποσαφηνιστεί, η ψωρίαση σχετίζεται µε αυξηµένη συχνότητα νοσηµάτων των πνευµόνων, της καρδιάς, των νεφρών, του ήπατος και άλλων οργάνων (π.χ. αυξηµένη χοληστερόλη, υπέρταση, καρδιοπάθεια, χρόνια πνευµονοπάθεια, διαβήτη, πεπτικό έλκος, νεφροπάθεια κ.λπ.). Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον δύο στους τρεις ασθενείς έχουν ταυτοχρόνως δύο ή περισσότερες άλλες παθήσεις, ιδίως µετά την ηλικία των 60 ετών. Εποµένως, φροντίστε να κάνετε τακτικό τσεκάπ και να ρυθµίζετε εντατικά και αυτά τα νοσήµατα.