Η πληροφορία είναι δύναμη. Γι’ αυτό, όσοι αποζητούν εξουσία την επιζητούν. Γι’ αυτό, όσοι κατέχουν εξουσία και δύναμη την ψάχνουν. Τα κράτη ξοδεύουν τεράστια κεφάλαια για την κατασκοπεία, ώστε ν’ αποκτήσουν το πλεονέκτημα στην αρένα του διεθνούς ανταγωνισμού. Οι κρατικές μυστικές υπηρεσίες δεν ονομάζονται τυχαία υπηρεσίες πληροφοριών. Οι πληροφορίες κερδίζουν πολέμους κι εκλογές. Φέρνουν χρήματα στις μεγάλες εταιρείες. Προσφέρουν επιρροή και έλεγχο πάνω σε ανθρώπους, και πλεονεκτήματα στις συγκρούσεις.
Εκεί όπου υπάρχει όμως η πληροφορία, υπάρχει και η παραπληροφόρηση.
Οι καλοί επαγγελματίες στο χώρο της συλλογής πληροφοριών είναι τόσο καλοί όσο καλά μπορούν να ξεχωρίσουν την αυθεντική πληροφορία από την παραπληροφόρηση, που έχει στόχο να τους παραπλανήσει. Γιατί τα έξυπνα πουλιά είναι αυτά που πιάνονται από τη μύτη και την πατάνε…
Αυτά που γίνονται, βέβαια, στις διεθνείς σχέσεις και συγκρούσεις, συμβαίνουν και στα μικρότερης κλίμακας κοινωνικά δίκτυα της καθημερινότητάς μας. Δεν έχουν για παράδειγμα μόνο οι βασιλιάδες, οι πρόεδροι, οι πρωθυπουργοί και οι διευθύνοντες σύμβουλοι των μεγάλων εταιρειών «αυλές». Καθένας που έχει μια κάποια μικρή εξουσία και «το ’χει η κούτρα του να κατεβάζει ψείρες», έχει και την αυλή του.
Ανάμεσα στα βασικά καθήκοντα των αυλικών, λοιπόν, εκτός από γλείψιμο και λιβάνισμα, είναι και το να κομίζουν πληροφορίες. Φέρνουν την πληροφορία, όπως φέρνει ο σκύλος κάτι που βρήκε στ’ αφεντικό του∙ και περιμένουν το χάιδεμα ανάμεσα στα μεγάλα τους αυτιά (που τα κρατάνε πάντα τεντωμένα για να κρυφακούνε).
Ίσως, στην καλύτερη περίπτωση, να υπάρχει και κανένα κόκαλο γι’ ανταμοιβή.
Εγώ είμαι βέβαια που τους λέω αυλικούς, που είμαι κακοπροαίρετος και κακότροπος και γκρινιάρης και βλέπω όλα τα πράγματα από τη στραβή. Γιατί να μην τους πούμε συμβούλους και μυστικοσύμβουλους που βοηθάνε τον αρχηγό να πάρει τις σωστές αποφάσεις; Μικρό πράγμα είναι οι πληροφορίες που κομίζουν και οι σοφές τους συμβουλές;
Όπως και να ’χει, το παιχνίδι της πληροφορίας είναι θεμελιώδες στοιχείο της κοινωνικής συμβίωσης και της καθημερινής μας ζωής. Είναι σύμφυτο με την κοινωνική μας υπόσταση, τακτική κατάκτησης της θέσης μας στην κοινωνική ομάδα και κομμάτι της κοινωνικοποίησης από τα μικράτα μας. «Κυρία-κυρία! Ο Γιαννάκης έφτυσε τον Γιωργάκη… το είδα!». Στο σχολείο, στις παρέες, στις φιλίες, στους έρωτες, στις σχέσεις, στη δουλειά, στο καφενείο, στο κομμωτήριο.
Στη βρύση του χωριού, στην τηλεόραση, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: πληροφορίες (χρήσιμες και άχρηστες) – κουτσομπολιά παντού…
Όπως και κάθε παιχνίδι όμως μέσα στη ζωή, άλλοι το παίζουν με κανόνες, αρχές, ευθυκρισία, υπευθυνότητα κι αξιοπρέπεια, ενώ κάποιοι άλλοι είναι αμετανόητοι και ποταποί ζαβολιάρηδες. Επειδή η πληροφορία όπως είπαμε έχει δύναμη, το πράγμα θέλει πολύ προσοχή – την οποία συνήθως δεν την έχουμε. Πέφτουμε συνεχώς θύματα παραπληροφόρησης από τους ζαβολιάρηδες που κινούνται σχεδόν πάντα από φθόνο και συμφεροντολογισμό. Αυτοί είναι οι λεγόμενοι ρουφιάνοι που μεταφέρουν συνεχώς πληροφορίες δήθεν για να μας ωφελήσουν, να μας ανοίξουν τα μάτια, να μας προειδοποιήσουν και να μας προστατέψουν. Αμολάνε τα ψέματα και το δηλητήριό τους καλλιτεχνικά, και σπιλώνουν ανθρώπους κατά βούληση.
Κι εμείς καμαρώνουμε που πήραμε τις πληροφορίες, και τις μεταφέρουμε και παραπέρα. «Έμαθα, άκουσα, μου είπαν…». Νομίζουμε πως είμαστε ξύπνιοι… Οι ρουφιάνοι είναι συνήθως άνθρωποι περιορισμένης ευφυΐας, ανόητοι, κουτοπόνηροι κι αδίστακτοι. Εμείς, λοιπόν, που τους πιστεύουμε, σαν τι θα πρέπει να είμαστε τότε; Διπλά ανόητοι∙ βλάκες με περικεφαλαία!
Αλλά εμείς το ’χουμε σίγουρο πως είμαστε ξύπνιοι. Δεν παραδεχόμαστε πως τις περισσότερες φορές είμαστε εύπιστοι κι επιπόλαιοι στη διαχείριση της πληροφορίας.
Αν βάλουμε τον εγωισμό μας στην άκρη και παραδεχτούμε τούτη την αλήθεια, τότε θα κάνουμε μια καλή αρχή. Τότε, ίσως κάποτε καταφέρουμε να φτάσουμε στο σημείο που θα κρατάμε το μυαλό μας καθαρό, το συνειδητό μας ανεπηρέαστο και το υποσυνείδητό μας, κατά το δυνατό, αμόλυντο από την παραπληροφόρηση κι όσα σκουπίδια σέρνει αυτή από πίσω της: διχόνοιες, έριδες, παρεξηγήσεις, αδικίες, κόντρες, τσακωμούς, ψυχρότητα στις σχέσεις, στενοχώριες, ψυχικά τραύματα και καταθλίψεις, κομμένες καλημέρες (μα γιατί; τι του έκανα…).
Γιά σκεφτείτε, λοιπόν, το εξής υποθετικό σενάριο, για να καταλάβετε καλύτερα τι εννοώ. Έρχεται ένας συνάδελφός σας και σας λέει (ψέματα) πως ένας άλλος συνάδελφος είπε άσχημα πράγματα για εσάς. Πόσοι θα πείτε αμέσως, αυθόρμητα και χωρίς δεύτερη κουβέντα: «Μάλιστα… τον παίρνω λοιπόν τηλέφωνο τώρα, εδώ μπροστά σου, για να του ζητήσω το λόγο!». Τότε μόνο θα έχετε την ευκαιρία να δείτε τον ρουφιάνο να τσιτσιρίζει: «όχι! μη… άσε να σου εξηγήσω»… «θα με εκθέσεις, θα ξεκαρφωθώ»… «σ’ το είπα εμπιστευτικά» και άλλα τέτοια φαιδρά.
Πόσοι από εσάς έχετε το καθαρό μυαλό και τη δύναμη εκείνην τη νοητική να μην λαμβάνετε υπόψη στις αποφάσεις σας ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες;
Ακούσατε κάτι άσχημο για κάποιον. Αλλά ακόμα κι αν δεν το πιστέψατε πλήρως, το αφήσατε να περάσει στο υποσυνείδητο και τον αποφεύγετε, είστε ψυχροί μαζί του και τον κοιτάτε στραβά με θολό βλέμμα. Καθαρό μυαλό, όμως, σημαίνει και καθαρό βλέμμα.
Πρέπει να κάνουμε όλοι κτήμα μας τα «φίλτρα της πληροφορίας» που μας δίδαξε ο παππούς μας ο Σωκράτης. Αλλιώς θα αδικούμε ανθρώπους. Τα γαρ οψώνια της αμαρτίας (αδικίας) θάνατος.