Όσο δυσκολεύουν οι συνθήκες που επιτρέπουν στα ζευγάρια να αποκτήσουν παιδιά, τόσο η βελτίωση των πρακτικών στην υποβοηθούμενη αναπαρωγή αυξάνει τις πιθανότητες να κάνουν το όνειρό τους πραγματικότητα.
Εξαιρετικά ευοίωνες είναι οι εξελίξεις που καταγράφονται τα τελευταία χρόνια στην κρυοσυντήρηση γενετικού υλικού (ωαρίων, σπερματοζωαρίων, εμβρύων) που επιτρέπει στις γυναίκες ή στα ζευγάρια να αποκτήσουν παιδί σε υστερότερο χρόνο ή παρά την εμφάνιση κάποιας νεοπλασματικής ασθένειας.
Τι είναι η κρυοσυντήρηση;
Θα μπορούσαμε να πούμε με απλά λόγια ότι είναι η «κατάψυξη» ωαρίων, σπερματοζωαρίων, τα οποία στο χρόνο που επιλέγουν οι δότες τους, μπορούν να αποψυχθούν και να χρησιμοποιηθούν σε μια διαδικασία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Όπως μας εξηγεί η εμβρυολόγος Μαρία Σακελλαρίου, συνεργάτης του Κέντρου Εξωσωματικής Αθηνών, η επιστημονική πρόοδος επιτρέπει σε μεγάλο βαθμό την αβλαβή κατάψυξη και στη συνέχεια απόψυξη σπερματοζωαρίων, ωαρίων και αναπτυσσόμενων στο εργαστήριο εμβρύων. Η μέθοδος της κρυοσυντήρης δεν είναι καινούρια.
Χρησιμοποιείται ως πρακτική στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή από τη δεκαετία του 1980, οπότε έχουμε και τις πρώτες εγκυμοσύνες από εμβρυομεταφορά εμβρύων μετά από απόψυξη.
Για περίπου είκοσι χρόνια όμως η κρυοσυντήρηση αφορούσε κύρια σπερματοζωάρια και έμβρυα, αφού τα ποσοστά επιβίωσης μετά την απόψυξη ήταν πολύ ικανοποιητικά.
Αντίθετα, η εφαρμογή της μεθόδου ατόνησε για την κρυοσυντήρηση των ωαρίων επειδή δεν έδινε μεγάλα ποσοστά επιβίωσης μετά την απόψυξη. Αλλάζοντας την τεχνική της κρυοσυντήρησης και υιοθετώντας την τεχνική της υαλοποίησης (vitrification) η εικόνα έχει αλλάξει δραματικά τα τελευταία χρόνια. Με την υαλοποίηση τα ωάρια επιβιώνουν μετά την απόψυξη μέχρι και σε ποσοστό 97%. Στη συνέχεια τόσο τα ποσοστά γονιμοποίησης, όσο και αυτά σχηματισμού καλής ποιότητας εμβρύων αλλά και εγκυμοσύνης δεν παρουσιάζουν διαφορά από τα αντίστοιχα που θα προέκυπταν από φρέσκα ωάρια, όταν δεν είχε παραβληθεί η διαδικασία της κατάψυξης και παραμονής τους στο υγρό άζωτο.
Επιβαρυντικοί παράγοντες
Η εμβρυολόγος εξηγεί ωστόσο ότι πολύ σημαντικός παράγοντας στην κατάψυξη των ωαρίων και την επακόλουθη ικανότητα επιβίωσής τους κατά την απόψυξη, είναι η βιολογική ηλικία της γυναίκας. Ωάρια γυναικών <36 ετών ανταποκρίνονται καλύτερα στην απόψυξη με ένα ποσοστό επιβίωσης έως και 95%. Αντίθετα, ωάρια μεγαλύτερων ηλικιακά γυναικών ( 36 χρόνων) επιβιώνουν σε ποσοστό 85%.
(Φωτ.: EPA / Zoltan Balogh)
Γιατί να «καταψύξει» κάποιος γενετικό υλικό;
Οι λόγοι είναι πολλοί εξηγεί στο pontos-news.gr o δρ Βασίλης Αθανασίου, επικεφαλής του Κέντρου Εξωσωματικής Αθηνών. Οι περισσότεροι έχουν να κάνουν με τις συνθήκες τις σύγχρονης ζωής που αναγκάζουν πολλές γυναίκες λόγω σπουδών, εργασίας ή οικονομικής δυσπραγίας να αναβάλλουν τη δημιουργία οικογένειας. Έχει να κάνει με τη δυσκολία των ανθρωπίνων σχέσεων, που σε πολλές περιπτώσεις στερεί τις γυναίκες από έναν σύντροφο, στην αναπαραγωγική ηλικία. Από την άλλη μεριά στην κρυοσυντήρηση σπερματοζωαρίων προσφεύγουν άνδρες που καταγράφουν χαμηλή κινητικότητα σπερματοζωαρίων ή εξασθένηση σπέρματος ή ακόμα και αδυναμία λήψης/συλλογής σπέρματος.
Το πιο σημαντικό όλων όμως, όπως σημειώνει ο δρ Αθανασίου, είναι ότι η κρυοσυντήρηση δίνει τη δυνατότητα τεκνοποίησης σε ανθρώπους που έχουν προσβληθεί από καρκίνο.
Η συλλογή ωαρίων ή σπερματοζωαρίων πριν από την έναρξη μιας χημιοθεραπείας ή μιας ακτινοθεραπείας επιτρέπει στους πάσχοντες να δοκιμάσουν να αποκτήσουν παιδί μετά την αποθεραπείας τους. Η δυνατότητα αυτή δεν υπήρχε παλαιότερα, υπογραμμίζει, και στις περισσότερες περιπτώσεις οι γυναίκες χρησιμοποιούσαν δανεικά ωάρια και οι άνδρες σπερματοζωάρια από υγιείς δότες, για να αποκτήσουν παιδί. Το γεγονός ότι έχουν πλέον την επιλογή να συντηρήσουν το δικό τους γενετικό υλικό είναι εξαιρετικά ελπιδοφόρο, λέει ο γιατρός, πολύ περισσότερο που στο 80% των περιπτώσεων νεοπλασματικών ασθενειών σε νέους έχουμε πλέον θεραπεία.
(Φωτ.: EPA)
Από πλευράς βιοηθικής
Πέρα από την ιατρική και τα θαυμάσια επιτεύγματά της, υπάρχει βέβαια και η ηθική στην ιατρική. Πώς αισθάνεται άραγε ο δρ Αθανασίου όταν καλείται να βοηθήσει ζευγάρια σε προχωρημένη ηλικία να αποκτήσουν παιδί.
«Αναμφίβολα επιβάλλεται να υπάρχει ένα όριο μέχρι πότε η γυναίκα ή το ζευγάρι μπορεί να κάνει παιδιά.
Αυτή τη στιγμή υπάρχει το όριο των 50 χρόνων που έχει τεθεί από την Εθνική Αρχή Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής που επιβλέπει όλα τα κέντρα εξωσωματικής γονιμοποίησης στην Ελλάδα. Συμφωνώ ότι είναι ένα πρόβλημα η προχωρημένη ηλικία των γονιών και προφανώς όλοι εμείς που ασχολούμαστε με την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή δεν ευωδώνουμε να γίνεται τεκνοπoίηση σε μεγαλύτερες ηλικίες. Ειδικά με το θέμα της κρυοσυντήρησης των ωαρίων θέλουμε να ευαισθητοποιήσουμε τις γυναίκες να κάνουν παιδιά σε όσο το δυνατό μικρότερη ηλικία», σημειώνει ο δρ Αθανασίου.
«Από την άλλη αισθάνεσαι πολύ όμορφα όταν καταφέρνεις να φέρεις εις πέρας μια τέτοια εγκυμοσύνη. Είμαι σύμφωνος ότι ζευγάρια ηλικίας άνω των 40 πρέπει να προσπαθήσουν να αποκτήσουν παιδί, γιατί ως γονείς είναι απολύτως συνειδητοποιημένοι και θέλουν πάρα πολύ να του μεταφέρουν γνώση και εμπειρίες μιας ζωής», καταλήγει.