Μεταφέρω τον τίτλο δημοσιεύματος της τουρκικής εφημερίδας Hürriyet: «Γείτονες παραπονιούνται για μια γυναίκα επειδή φοράει σορτς στο σπίτι της στην τουρκική πρωτεύουσα»! Μάλιστα, η συγκεκριμένη γυναίκα καταγγέλλει ότι έχει πολλάκις παρακολουθηθεί από τους γείτονες και τους εργάτες παρακείμενου εργοταξίου, ενώ έχει δεχθεί και απειλητικά μηνύματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
«Εμπρός πίσω!», για να δανειστώ την ατάκα από παλιά ελληνική τηλεοπτική σειρά.
Από πού να αρχίσει κανείς… Από το ότι η γυναίκα βρίσκεται στο σπίτι της, και άρα δεν πρόκειται για προσβολή της δημοσίας αιδούς; Από το γεγονός ότι απλώς φοράει σορτς; Από το ότι μία εκ των μεγαλύτερων τουρκικών εφημερίδων ασχολείται με ένα τέτοιο θέμα; Νομίζω ότι μικρή σημασία έχουν όλα αυτά μπροστά στον συνολικό κατήφορο της τουρκικής κοινωνίας, όχι με ευθύνη των απλών ανθρώπων βέβαια και όχι χωρίς εξαιρέσεις, αλλά υπό τις ιδεοληψίες και εμμονές μιας ισλαμοστραφούς γραφειοκρατίας.
Θα αντέτεινε κάποιος ότι δεν είναι σωστό να θεωρούμε το ευρωπαϊκό μοντέλο κοινωνικής συγκρότησης και σεβασμού των ατομικών δικαιωμάτων ως το ιδανικό. Θα έλεγε ότι η κοινωνική οργάνωση σε κάθε χώρα είναι τελικά ευθύνη της ίδιας της εκάστοτε κοινωνίας, ήτοι των παραδόσεων, της αισθητικής, των προσλαμβανουσών και οποιουδήποτε άλλου στοιχείου την χαρακτηρίζει. Υπάρχουν, ωστόσο, όρια σε όλο αυτό; Νομίζω πως ναι, και συγκεφαλαιώνονται στον όρο «σεβασμός στην ετερότητα του άλλου».
Οπισθοδρομική, δηλαδή, είναι η παραπάνω κοινωνική συμπεριφορά όχι επειδή δεν συνάδει με τη δική μας, αλλά επειδή, αφορώντας το εσωτερικό της τουρκικής κοινωνίας, θίγει τον άλλον, τον συμπολίτη, τον συνάνθρωπο.
Δεν έχουμε αντίστοιχα περιστατικά στην Ελλάδα; Νομίζω πως όχι με αναφορά σε ιδιωτικούς χώρους, και σίγουρα αυτά δεν αναπαράγονται από τα κεντρικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, γεγονός το οποίο αναδεικνύει το βαθμό της σημασίας τους και του ενδιαφέροντος για τα ευρύτερα κοινωνικά στρώματα.
Η άνοδος των ισλαμιστών στην εξουσία και η πλήρης κυριαρχία τους στον δημόσιο βίο έχει επιτρέψει –τρόπον τινά– την εκδήλωση υπόρρητων ενστίκτων. Ο ισλαμικός κώδικας αξιών προϋπήρχε ακόμη και υπό τα πλέον συνεπή προς τον κεμαλισμό καθεστώτα. Η μεταστροφή έγκειται στην πλήρη ενσωμάτωση του εν λόγω κώδικα στη δημόσια σφαίρα, η αρχή του οποίου τυπολογικά τοποθετείται στην εισαγωγή της τουρκοϊσλαμικής σύνθεσης μετά το πραξικόπημα του 1980 και την άνοδο του Τουργκούτ Οζάλ, αλλά πρακτικά λαμβάνει χώρα κατά την τελευταία δεκαετία οπότε έχει συντελεστεί η επικράτηση των ισλαμιστών στην πλειονότητα των κυριότερων κέντρων εξουσίας της χώρας.
Πρόκειται για μια πορεία ολοταχώς πίσω αν αναλογιστεί κανείς την πρακτική αδυναμία να καταπιεστεί το άτομο σε επίπεδο αισθητικό (τονίζω το αισθητικό επίπεδο σε αντίθεση με πολλά άλλα) εν μέσω της κυριαρχίας του διαδικτύου, της κοινωνίας της πληροφορίας, του facebook και του twitter.
Τι πιθανότητες υπάρχουν για να επιτευχθεί η εσωτερική ομοιογένεια σε μια Τουρκία η οποία βαδίζει προς μια κατεύθυνση απολυταρχισμού, καταπίεσης και κοινωνικών ανισοτήτων;
Μάλιστα, όλα αυτά συμβαίνουν με τις ευλογίες της μεγάλης μάζας των ανθρώπων καταπώς ομολογείται από όσους γνωρίζουν καλύτερα την κοινωνική πραγματικότητα ιδιαιτέρως στην Ανατολία.
Εξαρχής, βάσει των διακηρύξεων των Ερντογάν και Νταβούτογλου, το μεγάλο στοίχημα των κυβερνήσεων του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ήταν η ενσωμάτωση των μειονοτήτων και η εμπέδωση της εσωτερικής συνοχής, κυρίως με την προσέγγιση των Κούρδων. Σήμερα παρατηρούμε ότι όχι μόνο η ρήξη με τους Κούρδους είναι οριστική και αγεφύρωτη, αλλά και ότι οι εσωτερικές διαφοροποιήσεις αυξάνουν στα επίπεδα της κοινωνικής διαστρωμάτωσης και της ιδεολογικής σύγκρουσης (παραδοσιακό δίπολο κεμαλιστών και ισλαμιστών), πέραν φυσικά του εθνικού επιπέδου (Κούρδοι) ή του θρησκευτικού (αλεβίτες) τα οποία και αυτά ενέχουν πολλές φορές τις υπόλοιπες διαστάσεις.
Προφανώς, όταν αναφερόμαστε για την ισλαμοκεμαλική ιδεολογική σύγκρουση στην Τουρκία, αυτή δεν έχει σχέση με μια αντιπαράθεση τύπου ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ. Η ισλαμοκεμαλική ιδεολογική σύγκρουση ενέχει ευρύτερες διαστάσεις αναφορικά με την πορεία της χώρας και τις ταυτοτικές καταβολές της, είναι αντιπαράθεση σε επίπεδο κοσμοθεωριών με ό,τι αυτό σημαίνει για το μέλλον του κράτους και του όποιου εθνικού αφηγήματος.