Το μάτι χάνεται στον ορίζοντα και το αυτί οφείλει να συνηθίσει στην ησυχία. Η διαδρομή κάθε άλλο παρά κουραστική ήταν, και παρά το γεγονός ότι ήταν μεσημέρι σπρώξαμε τη μεγάλη σιδερένια πόρτα. Μοναστήρι, αλλά εδώ δεν υπάρχουν μοναχοί και αυστηρά ωράρια, υπάρχουν όμως απλωσιά και μια ηρεμία κατανυκτική. Οι οδηγίες που πήραμε από το χωριό Άγιος Δημήτριος στην Κοζάνη για να βρούμε τη μονή Βαζελώνα ήταν σαφείς.
Ένα αυτοκίνητο που προπορευόταν σταμάτησε στο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής (διάσημο για τα ελάφια που φιλοξενεί στον περιφραγμένο χώρο), και έτσι πιο πάνω στον Βαζελώνα ήμασταν οι μοναδικοί επισκέπτες.
Η πόρτα του καθολικού ξεκλείδωτη, οι τοίχοι ακόμα λευκοί. Το καθολικό της μονής φτιάχνεται σιγά-σιγά (οι εργασίες σε όλο το συγκρότημα ξεκίνησαν πάλι τον Μάρτιο του 2011), ώστε κάποια στιγμή να πιαστεί το νήμα με τις πατρογονικές εστίες. Η μονή δεν ξεκίνησε από εδώ την ιστορία της, απλώς την συνεχίζει. Για την ακρίβεια θεωρείται ότι είναι η πρώτη που ιδρύθηκε στον Πόντο, και ένα από τα αρχαιότερα ελληνικά μοναστήρια.
Ιδρύθηκε πριν από τη μονή της Παναγίας Σουμελά (ένα από τα βασικά αξιοθέατα σήμερα στην Τραπεζούντα), σε δασώδη περιοχή της Ματσούκας στη βάση απότομου βράχου, κοντά στο εμπορικό και διοικητικό κέντρο της περιοχής, τις Καρυές (Τσεβισλούκ’), και στους οικισμούς Χαμψίκιοϊ και Σαχνόη.
Βάσει των στοιχείων η αρχή υπολογίζεται στον 3ο αιώνα (πιθανότατα το 270 μ.Χ.), και κατά την περίοδο των αναταραχών και των πολέμων υπήρξε καταφύγιο κάθε καταδιωκόμενου.
Τελευταίος ηγούμενος ήταν ο αρχιμανδρίτης Πανάρετος Τοπαλίδης. Το 1922 το σύμβολο αυτό της ορθοδοξίας είχε την τύχη των μοναστηριών στον Πόντο. Από το πλούσιο αρχείο και τους πέντε κώδικες που είχε, διασώθηκε μόνο ένας που σήμερα βρίσκεται στο μουσείο του Λένινγκραντ, ενώ η εικόνα της αποτομής του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου «φυγαδεύτηκε» στην Ελλάδα από τον Διονύσιο Αμαραντίδη, τότε εκτελούντα χρέη τοποτηρητή και αργότερα αρχιμανδρίτη.
Βρισκόμαστε στο 1970, 48 χρόνια μετά την καταστροφή της ιστορικής μονής πίσω στις εστίες των Ποντίων, όταν στις δυτικές πλευρές του Βερμίου με τη συνδρομή επώνυμων και ανώνυμων ευεργετών ξεκινά η ανιστόρηση της μονής με την κατασκευή του ναού του Αγίου Ιωάννου, κελιών και έργων υποδομής. Τον Ιούνιο του ίδιου έτους η εικόνα μεταφέρεται με τις πρέπουσες τιμές από τη μονή της Αγίας Τριάδας στην Τούμπα Σερρών, πίσω στον Βαζελώνα.
Η εγκατάσταση, το 1997, του Τραπεζούντιου υπερήλικου γέροντα Μάξιμου Προσμονάριου (ή Ιβηρίτη) στην υπό ανιστόρηση μονή, της δίνει το χαρακτήρα προσκυνήματος (μέχρι την κοίμησή του, στο Άγιο Όρος, ήταν ο κύριος χορηγός). Και αν εμείς δεν βρήκαμε ψυχή, παρά μόνο ένα κανονικό ησυχαστήριο, ήταν γιατί δεν βρεθήκαμε στον Βαζελώνα στις 24 Ιουνίου. Κάθε χρόνο δεκάδες άνθρωποι από όλη την Ελλάδα συρρέουν για να τιμήσουν τη μνήμη του Αγίου Ιωάννη και να παρακολουθήσουν τις εκδηλώσεις που πανηγυρικού εορτασμού.
Γεωργία Βορύλλα