Φως στα δραματικά γεγονότα που βίωσαν οι Έλληνες, στη συντριπτική πλειοψηφία τους Πόντιοι, της Σοβιετικής Ένωσης τις περιόδους των διωγμών του σταλινικού καθεστώτος, όταν χιλιάδες έχασαν τη ζωή τους κι εκτοπίσθηκαν στα βάθη της Ασίας για ασήμαντες αφορμές, έριξαν ιστορικοί κατά τη διάρκεια της ημερίδας που είχε τίτλο Οι Σταλινικές διώξεις εναντίον των Ελλήνων και άλλων μειονοτήτων – 80 χρόνια από την έναρξη των διώξεων 1937-2017.
Η εκδήλωση συνδιοργανώθηκε από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Σωματείων Ελληνοποντίων Παλιννοστούντων (ΠΟΣΕΠ), τον ΣΠΟΣ Νομού Θεσσαλονίκης της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος (ΠΟΕ), το Ερευνητικό Κέντρο Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα και την Εύξεινο Λέσχη Θεσσαλονίκης στην αίθουσα της τελευταίας.
Η επιστημονική ημερίδα ξεκίνησε με τους χαιρετισμούς εκπροσώπους των συνδιοργανωτών.
Από την πλευρά του ΣΠΟΣ Νομού Θεσσαλονίκης της ΠΟΕ χαιρέτισε ο αντιπρόεδρος, Γιώργος Καζαντζίδης, για τον Άγιο Γεώργιο Περιστερεώτα ο πρόεδρός του, Επαμεινώνδας Φαχαντίδης, ο πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης, Παναγιώτης Ακριτίδης και ο πρόεδρος της ΠΟΣΕΠ, Σέργιος Καλπαζίδης. Μάλιστα, ο τελευταίος αναφέρθηκε στην παραβολή του Ασώτου, προκειμένου να τονίσει ότι οι Έλληνες της Σοβιετικής Ένωσης ήταν χαμένοι και περίμεναν να τους δεχθεί η μητέρα-πατρίδα όπως ο πατέρας τον άσωτο υιό.
Οι εισηγήσεις
Πρώτος ομιλητής στην εκδήλωση ήταν ο δρ Ιστορίας Θεοδόσης Κυριακίδης, ο οποίος αναφέρθηκε στα ιστορικά γεγονότα κατά την περίοδο των σταλινικών διωγμών. Όπως είπε, ο πρώτος διωγμός ξεκίνησε τη νύχτα της 15ης Δεκεμβρίου 1937, όταν πολλές χιλιάδες Ελλήνων κατηγορήθηκαν για κατασκοπεία, δολιοφθορές και προετοιμασία εξέγερσης.
Μέσα σε λίγους μήνες 22.000 Ελλήνων φυλακίσθηκαν κι εκτελέσθηκαν και απαγορεύθηκαν η ελληνική γλώσσα και τα ελληνικά πολιτιστικά κέντρα.
Κατά τον Θεοδόση Κυριακίδη, το δεύτερο κύμα διωγμών ξεκίνησε στις 13 Ιουνίου 1949, όταν χιλιάδες Ελλήνων του Καυκάσου εκτοπίστηκαν στην Κεντρική Ασία.
Ο δρ Ιστορίας Θεοδόσης Κυριακίδης
Το λόγο πήρε στη συνέχεια ο δρ Ιστορίας Βλάσης Αγτζίδης, ο οποίος περιέγραψε το ιστορικό πλαίσιο πριν από τις διώξεις. Έκανε λόγο για την ακμή του ποντιακού στοιχείου στην Σοβιετική Ένωση μετά την επικράτηση των Μπολσεβίκων και μέχρι τις σταλινικές διώξεις.
Όπως είπε, οι συλλήψεις των Ελλήνων έγιναν με στερεότυπες κατηγορίες, σημειώνοντας ότι τότε οι Έλληνες αντιπροσώπευαν πολύ μεγάλο ποσοστό μη Σοβιετικών υπηκόων και η Ελλάδα ήταν ενταγμένη στο δυτικό μπλοκ.
Ο δρ Ιστορίας Βλάσης Αγτζίδης
Στην εξόντωση από τον Στάλιν της αντιπολίτευσης, ο οποίος εκκαθάρισε και πολλούς υψηλόβαθμους αξιωματικούς του Κόκκινου Στρατού, καθώς και μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος, αναφέρθηκε ο ιστορικός Φοίβος-Σταύρος Μακρίδης. Ο ίδιος παρουσίασε και τα γεγονότα ανέλιξης του Στάλιν στην εξουσία.
Τελευταίος ομιλητής ήταν ο δρ Μουσικής και παλιννοστούντας Παύλος Τσακαλίδης, η οικογένεια του οποίου είχε πολλά θύματα κατά τους διωγμούς. Ο ομιλητής έκανε λόγο για πέντε διωγμούς των Ελλήνων από τον Στάλιν (ο πρώτος ξεκίνησε το 1917 και ο τελευταίος το 1949). Ωστόσο, κατά τον Παύλο Τσακαλίδη, παρά τους διωγμούς οι Έλληνες δεν έτρεφαν μίσος για το ρωσικό λαό και δεν τον πρόδωσαν ποτέ στους Ναζί.
Ενός λεπτού σιγή και «Ο ποντιακός θρήνος για τα Γκουλάγκ»
Η εκδήλωση συνεχίστηκε με ενός λεπτού σιγή για τα θύματα των Σταλινικών διώξεων και με τοποθετήσεις παραβρισκόμενων. Μεταξύ αυτών ήταν και ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Α΄ Θεσσαλονίκης Τριαντάφυλλος Μηταφίδης, ο οποίος έκανε λόγο «για καρκίνωμα της σταλινικής γραφειοκρατίας που προχώρησε σε εγκλήματα και άδικους διωγμούς».
Η επιστημονική ημερίδα ολοκληρώθηκε με προβολή παλαιών φωτογραφιών Ελλήνων της Σοβιετικής Ένωσης και εγγράφων της κομμουνιστικής χώρας από το αρχείο του εκπαιδευτικού Γιάννη Απλακίδη. Παρουσιάστηκε από το ίδιο αρχείο και το συγκινητικό τραγούδι «Ο ποντιακός θρήνος για τα Γκουλάγκ». Πρόκειται για τραγούδι από την περιοχή Μερτσάν της Ρωσίας και το έλεγαν οι Πόντιοι, όταν πήγαιναν στα στρατόπεδα εργασίας του κομμουνιστικού καθεστώτος δικοί τους άνθρωποι. Το τραγούδησαν δύο απόγονοι Ποντίων του Μερτσάν που βρέθηκαν στα Γκουλάγκ.
Κείμενο, φωτογραφίες:Ρωμανός Κοντογιαννίδης