Ο άγιος Βαλεντίνος της Μυτιλήνης, σχεδόν 10 χρόνια μετά από εκείνο το πρωτοσέλιδο που αποκάλυπτε την… ύπαρξη του, συνεχίζει να προκαλεί αντιδράσεις. Με αφορμή τις εκδηλώσεις του Δήμου Λέσβου, για τις οποίες εστάλη επιστολή διαμαρτυρίας και προς το δημοτικό συμβούλιο και προς την μητρόπολη, ο άγιος των ερωτευμένων διχάζει το νησί του Αιγαίου.
Ο δημοσιογράφος Στρατής Μπαλάσκας, με ένα κείμενό του που δημοσιεύεται στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, δηλώνει ότι υπάρχουν όντως αδιάσειστα στοιχεία σχετικά με το ότι τα λείψανα του αγίου υπάρχουν όντως στη Μυτιλήνη, και απαντά στις προσωπικές επιθέσεις που δέχτηκε.
Στην υπεράσπιση της τοπικής ιστορίας: Ε, το λοιπόν ναι… Ο άγιος Βαλεντίνος της Μυτιλήνης
Γράφει ο Στρατής Μπαλάσκας.
Πέρασαν σχεδόν 10 χρόνια από τότε που ανήμερα της γιορτής του αγίου Βαλεντίνου βρέθηκα έξω από την καθολική εκκλησία των Αγίων Φραγκίσκου και Κλάρας των Ιταλών, στην οδό Γκιλφόρδου 7 στην Αθήνα. Η αποχώρηση από την εκκλησία νέων με κόκκινα τριαντάφυλλα μου προκάλεσε την περιέργεια να ρωτήσω το πώς και το γιατί. Κάπως έτσι έμαθα για την ύπαρξη λειψάνων του αγίου στον ναό, και ρωτώντας παρακάτω έμαθα πως τα λείψανα αυτά προέρχονται από… τη Μυτιλήνη. Κάπως έτσι γεννήθηκε και η δημοσιογραφική έρευνα που οδήγησε στη δημοσίευση του πρώτου ρεπορτάζ στις 14 Ιανουαρίου του 2009 στην Ελευθεροτυπία που αποκάλυπτε πρωτοσέλιδα πως ο Άγιος Βαλεντίνος ήταν… Μυτιληνιός!
Επιτρέψτε μου τη φράση, μόνο «κουδούνια» δε μου κρέμασαν. Περνώντας τα πρωινά από την οδό Ερμού της Μυτιλήνης διαισθανόμουν τα πίσω από τη πλάτη μου γελάκια, μάλιστα ένας έμπορος που σήμερα υπεραμύνεται της υπόθεσης, γείτονας ων της Μυτιληνιάς Φραγκοκλησιάς και άρα προσδοκών και μεροκάματο από τη γιορτή, τόλμησε να μου πει ειρωνικά: «Τι άλλο θα φαντασθείς για να βγάλεις μεροκάματο». Ας είναι…
Πλην, όμως, τα στοιχεία ήταν ντοκουμέντα αδιάσειστα. Λείψανα του αγίου Βαλεντίνου βρέθηκαν το 1907 μετά από ένα ταξίδι πολλών αιώνων, από τις ρωμαϊκές κατακόμβες όπου ο μάρτυρας ετάφη, στη Μυτιλήνη. Η ευάριθμη τότε κοινότητα των καθολικών της Μυτιλήνης, διά της Λουκίας Θεοφανοπούλου Μπαρτζίλι, δώρισαν τα λείψανα –που μέχρι τότε κρατούσαν σπίτι τους–, στον καθολικό ναό της Θεοτόκου στην οδό Ερμού, στη Φραγκοκλησιά.
Το γεγονός αποδεικνύεται από επίσημα έγγραφα που λένε πως στις 26 Απριλίου του 1907 ο τότε καθολικός αρχιεπίσκοπος Σμύρνης Δομήνικος Μαρέγκος στη διάρκεια μιας ποιμαντικής του επίσκεψης στη Μυτιλήνη προέβη σε αυτοψία και αυθεντικοποίηση των λειψάνων του αγίου Βαλεντίνου, που εν τω μεταξύ είχαν τοποθετηθεί κάτω από το κεντρικό ιερό βήμα του καθολικού ναού της Μυτιλήνης. Σώζεται και το ιδιόχειρο σημείωμα του τότε καθολικού εφημερίου Μυτιλήνης π. Βίτου-Ροβέρτου που, μεταξύ άλλων, επιβεβαιώνει με ημερομηνία «Μυτιλήνη 1/5/1907» την αυτοψία.
Κάπως έτσι, τα λείψανα ξεχάστηκαν, μέχρι το 1990.
Όταν και ο υπερήλικας εφημέριος του καθολικού ναού της Μυτιλήνης φραγκισκανός μοναχός π. Τορκουάτο Μορίνι σφράγισε τη Φραγκοκλησιά, πήρε τα λείψανα και αναχώρησε μαζί τους για την Αθήνα. Η καθολική κοινότητα της Μυτιλήνης είχε εκλείψει, ο ναός κατέρρεε, όλα έδειχναν πως επαναλαμβάνονταν η γνωστή ιστορία των Ελλήνων που αρέσκονται σε «Ελλήνων κοινότητες» σε όλο το γαλαξία, εκτός από κοινότητες των άλλων… στην Ελλάδα.
Μέχρι και το καθολικό νεκροταφείο της Μυτιλήνης καταστράφηκε εκείνα τα χρόνια, οι τάφοι μπαζώθηκαν, έγιναν δρόμος και κάποιο τμήμα του νεκροταφείου παιδική χαρά. Να μη αναφερθώ και στην περιουσία της Φραγκοκλησιάς που πουλήθηκε «μπιρ παρά», ενώ ό,τι απέμεινε πίσω χρησιμοποιήθηκε κατά το δοκούν κάποιων Μυτιληνιών. Για καφενείο και υπαίθριο παζάρι χρησιμοποιήθηκε η στοά που οδηγεί στον κυρίως καθολικό ναό… Ή δεν το θυμόσαστε πατριώτες;
Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 ο υπουργός Αιγαίου Νίκος Σηφουνάκης χρηματοδότησε με 5 εκατ. δραχμές τη μελέτη επισκευής του καθολικού ναού. Ακολούθησε η ένταξή του σε Ευρωπαϊκό πρόγραμμα, η ολοκλήρωση των εργασιών σε αυτό, και τέλος –σε συνδυασμό με την επαναδημιουργία μιας μικρής καθολικής κοινότητας αποτελούμενης κυρίως από μετανάστες και Ευρωπαίους καθολικούς που ζουν στη Μυτιλήνη–, φτάσαμε στην επιστροφή των λειψάνων στο χώρο όπου ανήκουν.
Ποιος είδε το θεό και δεν τον φοβήθηκε. Αυτός ο μικρός άμβωνας αγάπης της καθολικής εκκλησίας ανάμεσα σε δεκάδες άμβωνες αγάπης της ορθοδοξίας στο νησί ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυριών. Προερχόμενες από κάποιους που θεωρούν κατ’ αρχάς και κατά συνήθεια ότι κατέχουν τη μια και μόνη αλήθεια. Μπορεί να είναι έτσι, αλλά τι έχει κανείς να φοβηθεί από μια ομάδα καθολικών που τιμούν τον Άγιο τους;
Θυμήθηκα το πώς, και δυστυχώς ακόμα, οι Κούρδοι έποικοι της Ίμβρου όταν μεταφέρθηκαν στο νησί στο πλαίσιο του προγράμματος ερημοποίησής του, από θύματα στη νοτιοανατολική Τουρκία έγιναν θύτες. Θυμήθηκα τις εκκλησιές της Ανατολής που έγιναν χωματερές, και τα τζαμιά στη Μυτιλήνη που μετατράπηκαν μέχρι και σε κατάστημα πώλησης γεωργικών ειδών, με αποχωρητήριο στον χώρο του μιχράμπ.
Κάπως έτσι θεωρώ πως χρήζει ενίσχυσης η υπόθεση του καθολικού ναού της Μυτιλήνης και τα λείψανα του αγίου Βαλεντίνου.
Ως χρέος προς την πολυπολιτισμικότητα και την ανοχή που διέκρινε το ρωμαίικο, προτού του φορέσουν ένα ζευγάρι στενά παπούτσια και το κάνουν Ελλάδα. Ως καθήκον υπεράσπισης των μνημείων μισαλλοδοξίας στον τόπο μας. Γιατί πολύ μίσος κυκλοφορεί προς τον άλλον, κι ας ορκίζονται κάποιοι περί του αντιθέτου.
Και μια προσωπική δημόσια εξομολόγηση. Απολύτως προσωπική, και μη εκπορευόμενη από κανέναν άλλον –όπως κάποιοι διαδίδουν–, και ο νοών νοείτω. Ο άγιος Βαλεντίνος είναι άγιος της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας μάρτυρας της τοπικής εκκλησίας της Ρώμης σχεδόν οκτώ αιώνες πριν από το μεγάλο σκάνδαλο και ταυτόχρονα τη μεγάλη τραγωδία της διαίρεσης των Χριστιανών, το Σχίσμα.
Σήμερα, μέρα μνήμης του αγίου κατά τα αρχαία εορτολόγια που ήταν τοπικά χριστιανικά εορτολόγια κι όχι εορτολόγια της μιας ή της άλλης Εκκλησίας, θα ανάψω το δικό μου κερί στη μνήμη του στο παρεκκλήσι της γειτονιάς μου μονολογώντας «Θαυμαστός ο Θεός εν τοις αγίοις αυτού… και ο Θεός ημών εν αγίοις επαναπαύεται». Και προσευχόμενος κάτι επιτέλους να γίνει για να βάλουμε μυαλό. Προσευχόμενος για την αγάπη επιτέλους μεταξύ των ανθρώπων, χωρίς λουλούδια, καρδούλες, αρκουδάκια και σοκολάτες.
