Βάλιας Σεμερτζίδης (1911-1983) – Ο ζωγράφος του Πόντου, της προσφυγιάς και της Αντίστασης

Ο Βάλιας Σεμερτζίδης, ένας από τους μεγαλύτερους σύγχρονους Έλληνες ζωγράφους, γεννήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 1911 στο Κράσνονταρ της νότιας Ρωσίας, από πατέρα Έλληνα εκ Πόντου και μητέρα Ρωσίδα, και το 1923 έφτασε στην Ελλάδα.

Έμεινε στην Κοκκινιά και στη Δραπετσώνα και ζωγράφιζε δρόμους, παράγκες και ανθρώπους.

Ένα διάστημα δίδασκε χορό στη σχολή του Χονδροματίδη, όπου δίδασκε επίσης και ο χοροδιδάσκαλος Μοριάνοφ. Το 1937 γίνεται δεκτός στο «Salon d’Automne» στο Παρίσι, με το έργο «Βράχος στο Αιγάλεω», το οποίο γίνεται αφορμή τέσσερα μεγάλα γαλλικά περιοδικά τέχνης να προβάλουν τον Σεμερτζίδη με ενθουσιασμό.

Στην Κατοχή είναι ο μεγάλος ζωγράφος της Εθνικής Αντίστασης [αριστερά ο πίνακάς του «Ο αντάρτης, 1944-46]», αντάμα με τον φωτογράφο Σπύρο Μελετζή. Στην Έκθεση Ελληνικής Τέχνης στη Βασιλική Ακαδημία του Λονδίνου το 1946 εκθέτει μαζί με τους Χατζηκυριάκο-Γκίκα, Κόντογλου, Διαμαντόπουλο και Bακαλό, το ίδιο και στο Ελληνικό Σπίτι του Λονδίνου. Το 1947 παίρνει μέρος στη Διεθνή Έκθεση Καΐρου, όπως και στις εκθέσεις ελληνικής τέχνης που γίνονται σε Σουηδία, Νορβηγία και Δανία.

Από τις μεγάλες στιγμές του ήταν και η συμμετοχή του, το 1963, μαζί με 40 συναδέλφους του, στην έκθεση «Ελληνική Τέχνη στη Μόσχα», η οποία του άνοιξε το δρόμο για μια προσωπική πρόσκληση, το 1966, να εκθέσει ατομικά στη Μόσχα και στο Ερμιτάζ του Λένινγκραντ (Αγία Πετρούπολη). Οι εκθέσεις αυτές, προγραμματισμένες για τον Απρίλη του 1967, πραγματοποιούνται χωρίς την παρουσία του καλλιτέχνη, ο οποίος εμποδίζεται από τη δικτατορία να ταξιδέψει στη Ρωσία.

Τα έργα ευτυχώς είχαν σταλεί και παρουσιάστηκαν συνολικά σε 25 ατομικές εκθέσεις σε διάφορες πόλεις της Σοβιετικής Ένωσης, από το Νοβοσιμπίρσκ μέχρι την Οδησσό.

Μετά την ανατροπή της δικτατορίας, ο Σεμερτζίδης, ύστερα από εικοσάχρονη απουσία του σχεδόν απ’ οποιαδήποτε διοργάνωση τέχνης στην Ελλάδα, καλείται από την Εθνική Πινακοθήκη, όπου εκτεθεί το έργο του τον Μάρτη του 1977.

Οι δημιουργίες του –πίνακες, χαρακτικά, τοιχογραφίες– βρίσκονται σε πολλές ιδιωτικές και κρατικές συλλογές και ιδρύματα, όπως: Εθνική Πινακοθήκη Αθηνών, δημοτικές πινακοθήκες Αθηνών, Πειραιώς, Ρόδου, Ιωαννίνων και Θεσσαλονίκης, υπουργείο Παιδείας, Αγροτική Τράπεζα, Εθνική Τράπεζα, Τράπεζα Ελλάδος, πινακοθήκες Λιβόρνο, Φεράρας, Ερμιτάζ Αγ. Πετρούπολης, Μουσείο Πούσκιν Μόσχας, Πινακοθήκη Τασκένδης και σε άλλα μουσεία της π. ΕΣΣΔ. Έργα του υπάρχουν ακόμα σε Κίνα, Αγγλία, Αμερική, Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία, Ελβετία κ.α.

Από την έκδοση της Ένωσης Ποντίων Πειραιώς-Κερατσινίου-Δραπετσώνας Από τον Πόντο και τη Μικρασία στον Πειραιά, εδώ… στη Δραπετσώνα, εκδ. Ινφογνώμων, Δραπετσώνα 2016.