Ξημερώματα Σαββάτου 8 Οκτωβρίου 2016. Ο καιρός μουντός. Μόλις είχε περάσει καταιγίδα πάνω από την Αττική. Ξάφνου, οι δρόμοι πλημμυρίζουν. Όχι από τη βροχή αλλά από τους χορευτές του Συνδέσμου Ποντιακών Σωματείων Νότιας Ελλάδας και Νήσων. Έχουν δώσει σε προκαθορισμένα σημεία ραντεβού, για να ξεκινήσουν όλοι μαζί για το μεγάλο ταξίδι της Ξάνθης, εκεί όπου θα πραγματοποιηθεί το 12 Πανελλαδικό Φεστιβάλ Ποντιακών Χορών της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος. Λίγες ώρες αργότερα θα δίνουν και οι άλλοι τέσσερις ΣΠΟΣ τα δικά τους ραντεβού σε ολόκληρη την Ελλάδα με προορισμό το Κλειστό Γυμναστήριο «Φίλιππος Αμοιρίδης» της Ξάνθης.
Το μεγαλύτερο πολιτιστικό γεγονός της ΠΟΕ το περιμένουν πώς και πώς κάθε χρόνο, κάθε μήνα, κάθε εβδομάδα, κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε δευτερόλεπτο…
Μακρύς ο δρόμος και κουραστικός για τους ταξιδιώτες. Όλα θα ξεχαστούν όμως όταν ανταμωθούν με τους χιλιάδες συγχορευτές τους από τις άλλες περιφέρειες. Εκεί το συναίσθημα είναι ένα και δυνατό: ΠΟΝΤΟΣ. Το λένε εξάλλου και οι ίδιοι, «δεν συγκρίνεται με τίποτα αυτό το συναίσθημα». Το περιγράφουν ως ένα ρίγος σε όλο τους το σώμα. Ένα έντονο και συγκλονιστικό συναίσθημα.
Πόντιοι από τον «Διγενή» της Ρόδου
Φέτος επικρατούσε σχετική ηρεμία. Δεν έβλεπα κοινοποιήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως άλλες χρονιές. Ήταν προφανώς το μεγάλο ταξίδι, επίπονο και κουραστικό, και κυρίως το βραδινό ταξίδι. Για μένα ήταν η πρώτη φορά που δεν θα χόρευα αλλά κατά κάποιον τρόπο θα παρακολουθούσα.
Στον Κορινό Κατερίνης, καλωσορίσαμε την ανατολή του ήλιου με ένα μεγάλο ποντιακό γλέντι.
Ήταν η στιγμή που ακόμα και οδηγοί με τις… νταλίκες τους ήρθαν κοντά μας για να δουν το θέαμα. Ακολούθησαν γλέντια μέσα στα λεωφορεία και το κλίμα άρχισε να γίνεται πιο γιορτινό.
Φτάνοντας στην Ξάνθη, στο «Φίλιππος Αμοιρίδης»
Μετά από δέκα ώρες ταξίδι, ένα μανουάλι στο κέντρο του γηπέδου –λίγο πριν ο Σύνδεσμος κάνει την τελική του πρόβα– με έκανε να παγώσω. Δεν ξέρω γιατί. Κάτι με προϊδέαζε ότι θα ήταν από τις συγκλονιστικότερες στιγμές που θα ζήσω σε τέτοιου είδους εκδήλωση.
Λίγη ώρα αργότερα, στην κεντρική πλατεία της Ξάνθης –που είχε φορέσει τα γιορτινά της–, Πόντιοι από όλα τα μήκη και τα πλάτη της Ελλάδας θα καλούσαν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τους κατοίκους της στο μεγάλο τους αυτό αντάμωμα. Έστησαν ένα μεγάλο ποντιακό γλέντι. Ένα γλέντι που ξεκίνησε μέρες πριν και που θα τελείωνε την επόμενη ημέρα.
Η πόλη και τα καταστήματα φορούν τα γιορτινά τους
Η μεγάλη αντάμωση
Τα λεωφορεία σιγά-σιγά έφταναν. Έβλεπες χαρούμενα πρόσωπα παντού. Σύλλογος Ποντίων τάδε, Εύξεινος Λέσχη δείνα… Μικροί, μεγάλοι, κόσμος από όλη τη χώρα. Το συγκινητικό ήταν ότι έφταναν άνθρωποι ακόμα και από το εξωτερικό για το μεγάλο αυτό γεγονός. Οι κερκίδες μέσα στο γήπεδο σιγά-σιγά γέμιζαν, μέχρι που επικράτησε το αδιαχώρητο. Κόσμος όρθιος, με τον παρουσιαστή να τους παρακαλεί να μην κόβουν τη θέα σε όσους κάθονται.
Η συγκλονιστική έναρξη του 12ου Φεστιβάλ
Για πρώτη φορά υπήρξε ένα διαφορετικό καλωσόρισμα στο Φεστιβάλ, με μουσικές και τραγούδια του Πόντου, ενώ τα λεπτά που θα ακολουθούσαν θα ήταν από τα πιο συγκινητικά που έχω ζήσει σε τέτοιο γεγονός.
Στην γιγαντοοθόνη ήδη προβάλλονταν εικόνες από τη Γενοκτονία.
Τέσσερα άτομα με ποντιακές φορεσιές εισήλθαν στο γήπεδο σε σχήμα σταυρού, εναπόθεσαν στο μανουάλι που βρισκόταν στο κέντρο του γηπέδου τα αναμμένα κεριά που κρατούσαν, και ύστερα έσκυψαν ευλαβικά μπροστά από αυτό. Εκείνη την ώρα, από τα χείλη του παρουσιαστή ακουγόταν: «353.000 ψυχές ζουν ανάμεσά μας και ζητάνε δικαίωση. 353.000 κόσμος και ψύ’α ζουν αδά με τα εμάς και ψαλαφούν δικαίωση». Μια μοναδική ενέργεια. Αισθανόμουν και πάλι ότι οι νεκροί της Γενοκτονίας ήταν ανάμεσά μας.
Ήταν το μεγαλύτερο χρέος απέναντι στους γενοκτονημένους προγόνους, με χιλιάδες θεατές να παρακολουθούν με κομμένη την ανάσα και ρίγη συγκίνησης.
Την όμορφη ζωή στον Πόντο με σκηνές της καθημερινότητας παρουσίαζαν μέσα στο γήπεδο, μέχρι που ήρθαν… οι πορείες θανάτου, ο ξεριζωμός, η Γενοκτονία.
Έβλεπες πλέον μόνον τους νεκρούς της Γενοκτονίας, που δευτερόλεπτα αργότερα στα σώματά τους θα εναπόθεταν τη σημαία της Δημοκρατίας του Πόντου –που για πρώτη φορά σε εκδήλωση της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος παρουσιαζόταν– και την ελληνική σημαία (με έναν μονοκέφαλο αετό στο κέντρο του σταυρού, παραπλήσιο της σημαίας της Δημοκρατίας του Πόντου). Τη συγκινητική αυτή στιγμή πλαισίωναν αποσπάσματα από το μουσικό έργο «Η καμπάνα του Πόντου».
Μία από τις συγκλονιστικές στιγμές του Φεστιβάλ
Σαν μια νεκρική πομπή με στέφανα εισήλθαν στο χώρο τα λάβαρα των συλλόγων, κάνοντας το θέαμα πιο συγκλονιστικό και έντονο, με την ελληνική σημαία να ηγείται της πομπής. Ύστερα τα άφησαν γύρω, στα πλαϊνά τοιχώματα του γηπέδου. Παιδιά με ποντιακές φορεσιές κρατούσαν στα χέρια τους, σε πανό, τα ονόματα των πέντε περιφερειών της ΠΟΕ.
«Χορός και ντ’ έμορφος χορός, τα’ αρνί μ’ χορεύ’ ’ς σο γιάννι μ’, το χορόν ντο εχόρεψα, επίασεν απάνι μ’» είπε ο παρουσιαστής, και πάνω από 2.000 χορευτές αποθεώθηκαν από τους 4.000 θεατές.
Η μεγαλειώδης είσοδος των σωματείων με ομάλ’ Κερασούντας
Οι χορευτές ανταπέδωσαν το χειροκρότημα του κόσμου σηκώνοντας τα χέρια ψηλά κι ευχαρίστησαν τον κόσμο που παρευρέθηκε σε αυτήν τη μεγάλη γιορτή τους.
(Φωτ.: Φίλιππος Φασούλας)
Ύστερα ένας-ένας οι Σύνδεσμοι παρουσίαζαν με τον δικό τους τρόπο και ύφος τους σκοπούς και τους χορούς του Πόντου. ΣΠΟΣ Δυτικής Μακεδονίας και Ηπείρου, ΣΠΟΣ Κεντρικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας, ΣΠΟΣ Θεσσαλονίκης, ΣΠΟΣ Νότιας Ελλάδας και Νήσων και τέλος ο οικοδεσπότης ΣΠΟΣ Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Το επίπεδο του θεσμού ανέβηκε σημαντικά και πλέον το μήνυμα δεν είναι μόνον ο χορός και ο πολιτισμός του Πόντου αλλά και η μνήμη και η ιστορία, για ένα καλύτερο αύριο.
Το 12ο Φεστιβάλ ήταν αφιερωμένο στη μνήμη του Μητροπολίτη Ξάνθης και Περιθεωρίου Πολύκαρπου Ψωμιάδη και του πολιτικού και συνεταιριστή Αλέξανδρου Μπαλτατζή. Τιμήθηκε επίσης και ο παραολυμπιονίκης στη σφαίρα Θανάσης Κωνσταντινίδης.
Ένας μακρύς βουκολικός σκοπός ας σα παρχάρεα τη πατρίδας ήταν αρκετός για να φανταστεί κανένας τι θα επακολουθούσε.
Είναι ωραίο να ανταμώνεις φίλους και αγαπημένα πρόσωπα σε τέτοιες συναθροίσεις
Το έδαφος ήδη έτρεμε, τα νταούλια χτυπούσαν σαν τον παλμό της καρδιάς που δεν είχε καταφέρει ο γενοκτόνος να την σταματήσει. Όλο και πιο έντονα, μέχρι που ακούστηκε από το μικρόφωνο: «Αυτά είναι το μεγαλείο του ποντιακού ελληνισμού. Αυτά είναι τα παιδιά μας». Ήταν η ώρα της σέρρας.
Η είσοδος των πυρριχιστών στο γήπεδο με τον χορό ατσαπάτ’, τα εννιά νταούλια και τη λύρα, για να χορέψουν στο τέλος το χορό της μνήμης, σέρρα, το χορό της ταυτότητας του ποντιακού ελληνισμού.
Η αυλαία του 12ου Φεστιβάλ κάπου εκεί έπεφτε, με τον κόσμο να παραληρεί και να χειροκροτεί όρθιος, με την ευχή του χρόνου να ανταμώσουν με υγεία στην πόλη που θα φιλοξενήσει το 13ο.
Κείμενο, φωτογραφίες, βίντεο: Βασίλης Καρυοφυλλίδης.
