Στο κοινό της Θεσσαλονίκης παρουσιάστηκαν οι θησαυροί του Εθνικού Συμβουλίου του Πόντου, το οποίο φυλάσσεται στην Εύξεινο Λέσχη της πόλης. Εκατοντάδες Θεσσαλονικείς έδωσαν το παρών στην ειδική βραδιά που πραγματοποίησε η Εύξεινος Λέσχη, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος (ΠΟΕ) για τη 19η Μαΐου, και θαύμασαν έναν τεράστιο όγκο ιστορικών στοιχείων.
Τα στοιχεία αντλούνται από τις περίπου 7.000 σελίδες του Αρχείου και φωτίζουν τα δραματικά γεγονότα της Γενοκτονίας του ποντιακού ελληνισμού, αλλά και τις προσπάθειες που κατέβαλε η κυβέρνηση του Πόντου την περίοδο 1916–1924 για τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους.
Την παρουσίαση ανέλαβε η δρ Ιστορίας Ουρανία Καλογερίδου, η οποία τα τελευταία τέσσερα χρόνια επιμελείται τη συντήρηση του Αρχείου. Η Ουρ. Καλογερίδου αναφέρθηκε στις κατηγορίες των εγγράφων που αποτελούν το Αρχείο του Εθνικού Συμβουλίου του Πόντου, οι οποίες είναι οι εξής:
- Πρακτικά συνεδριάσεων.
- Μαρτυρίες-Υπομνήματα.
- Αλληλογραφία με ξένες κυβερνήσεις, την ελληνική κυβέρνηση, το Οικουμενικό Πατριαρχείο κτλ.
- Εκλογικά έγγραφα.
- Πιστοποιητικά.
- Υποδείγματα σημαιών του κράτους του Πόντου από τον Γεώργιο Θωίδη.
- Στατιστικοί πίνακες για τις ανθρώπινες απώλειες.
- Πλήθος εγγράφων οικονομικού, νομικού και άλλου χαρακτήρα.
Όπως επισήμανε, το παλαιότερο έγγραφο του Αρχείου ανάγεται στο 1912, ενώ κάποια από αυτά είναι γραμμένα με ιδιόρρυθμη ορθογραφία στην ποντιακή διάλεκτο. Από τους πίνακες προκύπτει το συμπέρασμα ότι το διάστημα 1912-1919 οι ανθρώπινες απώλειες στις έξι επαρχίες του Πόντου ανέρχονται σε 428.437, ενώ τα περισσότερα θύματα είχε η επαρχία της Χαλδίας.
Κατά την παρουσίαση η Ουρανία Καλογερίδου διάβασε αποσπάσματα από διάφορα έγγραφα, από τα οποία φαίνονται ξεκάθαρα οι αγωνιώδεις προσπάθειες της κυβέρνησης του Πόντου να δημιουργηθεί ανεξάρτητο κράτος, με απώτερο σκοπό την ένωση με την Ελλάδα.
Επίσης η απογοήτευση της κυβέρνησης του Πόντου από τη στάση των ελληνικών τότε κυβερνήσεων, αλλά και το σχίσμα στους διοικούντες τον ποντιακό χώρο, με τα πυρά να στρέφονται κυρίως προς τον μητροπολίτη Τραπεζούντας Χρύσανθο.
Τα πρακτικά των συνεδριάσεων έμειναν ανολοκλήρωτα στις 2 Οκτωβρίου 1920, ενώ το Αρχείο μετά τον ξεριζωμό μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου εγκαταστάθηκαν τα μέλη της κυβέρνησης του Πόντου. Αυτοί ουσιαστικά ίδρυσαν την Εύξεινο Λέσχη Θεσσαλονίκης, στην οποία παραδόθηκε το Αρχείο.
«Θα φωτίσει τη Γενοκτονία και τον ξεριζωμό»
Τις οδυνηρότερες φάσεις της ιστορίας του Πόντου, τη Γενοκτονία και τον ξεριζωμό, θα φωτίσει το Αρχείο του Εθνικού Συμβουλίου του Πόντου, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης Γιάννη Αποστολίδη. Θα αποτελέσει δε σημαντικό εφόδιο για τους ιστορικούς αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο.
Για μια ακόμα φορά ο πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης αναφέρθηκε στις δηλώσεις του υπουργού Παιδείας Νίκου Φίλη, «οι οποίες έβλαψαν την υπόθεση αναγνώρισης της Γενοκτονίας του ποντιακού ελληνισμού».
Ο Γ. Αποστολίδης τόνισε ακόμη ότι «κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει πώς η τραγωδία μας θυσιάστηκε σε πολιτικές σκοπιμότητες κι έμεινε στη λήθη για αρκετές δεκαετίες. Δυστυχώς, τη μνήμη την κάναμε αμνησία. Την προσφέραμε ως ειδωλόθυτο στο βωμό της ελληνοτουρκικής φιλίας. Η πολιτεία δεν προβάλλει στις διεθνείς της σχέσεις το θέμα της διεθνούς αναγνώρισης της Γενοκτονίας.
»Αντίθετα, υπάρχουν φαινόμενα τύπου Φίλη που έβλαψαν την υπόθεση. Την αδράνεια της Πολιτείας μπορεί να εξηγήσει ο διχασμός στον ποντιακό χώρο, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την εκδήλωση που έγινε στο Λευκό Πύργο τη 19η Μαΐου, η οποία διαπόμπευσε τη μνήμη. Κάθε μία από τις περίπου 7.000 σελίδες του Αρχείου είναι φωτισμένη από την ελπίδα ενός ελεύθερου Πόντου. Στο Αρχείο υπάρχουν και υποδείγματα για τη σημαία του Πόντου, η οποία, αντί σήμερα να κυματίζει στον ελεύθερο Πόντο, στέκεται μεσίστια και αιματοβαμμένη».
Κατέληξε σημειώνοντας ότι τα έξοδα συντήρησης του Αρχείου του Εθνικού Συμβουλίου του Πόντου ανέλαβε το Φιλανθρωπικό Ίδρυμα «Ιβάν Σαββίδης».
«Το ειδεχθέστερο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας»
Ως το πρώτο και ειδεχθέστερο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, μέρος του ευρύτερου σατανικού σχεδίου που εξύφαναν τα νοσηρά μυαλά των Νεότουρκων και αργότερα κεμαλιστών, χαρακτήρισε στην ομιλία του τη Γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού ο πρόεδρος της ΠΟΕ Χρήστος Τοπαλίδης.
Χαρακτήρισε σημαντική την έδρα Ποντιακών Σπουδών που δημιουργείται στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με πρωτοβουλία και έξοδα του Φιλανθρωπικού Ιδρύματος «Ιβάν Σαββίδης» και υποστήριξε ότι μέσα από αυτήν θα μπορούσε να αξιοποιηθεί περαιτέρω το Aρχείο του Εθνικού Συμβουλίου του Πόντου. Δεν παρέλειψε, παράλληλα, να εξακοντίσει τα βέλη του και εναντίον της πολιτείας για τη στάση που τηρεί στο ποντιακό ζήτημα.
Ο Χρ. Τοπαλίδης επισήμανε ακόμη πως «υπάρχει ένδεια της πολιτείας, η οποία ουδέποτε προσέγγισε με τον δέοντα σεβασμό το ποντιακό ζήτημα. Για παράδειγμα, δεν έγινε ποτέ ένα μουσείο ποντιακού ελληνισμού. Ό,τι έγινε, επιτεύχθηκε με ιδιωτική πρωτοβουλία. Οι δικές μας προσπάθειες θα έπρεπε να συνεπικουρούν την ελληνική κυβέρνηση κι έπρεπε εκείνη να είναι μπροστάρης στην προσπάθεια για τη διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας. Εδώ που βρίσκεται σήμερα το ποντιακό ζήτημα, οφείλεται καθαρά στη φιλοπατρία των Ποντίων». Αναφερόμενος, τέλος, στο Αρχείο του Εθνικού Συμβουλίου του Πόντου, ο Χρ. Τοπαλίδης εξέφρασε φόβους ότι μέρος του μπορεί να βρίσκεται σε σπίτια ή σε σεντούκια, με ορατό τον κίνδυνο να χαθεί…
Ρεπορτάζ, φωτογραφίες: Ρωμανός Κοντογιαννίδης.