Το εναρκτήριο λάκτισμα για ένα σπουδαίο διήμερο συνέδριο με επίκεντρο την Κωνσταντινούπολη δίδεται την Παρασκευή 13 Μαΐου στην έδρα του Συλλόγου Κωνσταντινουπολιτών, που είναι και ο διοργανωτής, στην Καλλιθέα. Το συνέδριο, το οποίο τελεί υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας, είναι χωρισμένο σε 12 θεματικές ενότητες, που φωτίζουν πτυχές της ιστορίας της πόλης των πόλεων· για μεν τους ειδικούς μπορούν να αποτελέσουν βάση περαιτέρω μελέτης, για δε τους εναπομείναντες Ρωμιούς της Πόλης ή/και όσους αγαπούν την Κωνσταντινούπολη, να προσφέρουν συμπληρωματικές γνώσεις και τροφή για προβληματισμό. Διότι εκτός των άλλων, η ιστορία της Πόλης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον ελληνισμό, ο οποίος συρρικνώνεται με μαθηματική πρόοδο τις τελευταίες δεκαετίες, συνεπεία και πολιτικών επιλογών ή χειρισμών κυβερνήσεων ένθεν κακείθεν του Αιγαίου.
Με αφορμή τη διεξαγωγή του Συνεδρίου «Η Κωνσταντινούπολη στην Ιστορία και τη Λογοτεχνία», το pontos-news.gr μίλησε με τον Νικόλαο Βασιαγεώργη, πρόεδρο του Συλλόγου Κωνσταντινουπολιτών.
Εντυπωσιάζει πράγματι η ανάγνωση και μόνον του προγράμματος του συνεδρίου με τις θεματικές ενότητες που περιλαμβάνει, καθώς και το πλήθος αλλά και το επιστημονικό υπόβαθρο των εισηγητών. Θα είναι, συνεπώς, και πολύ υψηλές οι προσδοκίες των συμμετεχόντων, λαμβάνοντας μάλιστα υπόψιν και το «βάρος» του ιστορικού Συλλόγου Κωνσταντινουπολιτών. Ποιος είναι ο σκοπός αυτής της διοργάνωσης και με τι αποτέλεσμα θα είστε ικανοποιημένοι;
Σκοπός του Συνεδρίου είναι να γίνει ευρύτερα γνωστή η πολιτισμική προσφορά αλλά και η ιστορική διάσταση της Κωνσταντινούπολης. Ειδικότερα, η σημασία της για τον ελληνισμό, η συμβολή της στην παιδεία και την πνευματική δημιουργία του γένους, η πρόσληψή της από τη νεότερη ιστοριογραφία και λογοτεχνία, ο ρόλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου στη διαφύλαξη της ορθοδόξου πίστεως και εθνικής συνείδησης, καθώς και οι διαφορετικές οπτικές και προσεγγίσεις που εμφανίζονται στα σχολικά εγχειρίδια.
Επιδίωξη του Συνεδρίου είναι να παρακινήσει το ενδιαφέρον των ερευνητών στην αναδίφηση και συστηματική μελέτη των πρωτογενών ιστορικών πηγών αναφορικά με την Κωνσταντινούπολη, αλλά και να καταστήσει γνωστή στην ελληνική κοινωνία την ανεκτίμητη πολιτισμική προσφορά της Κωνσταντινούπολης στην ανθρωπότητα. Βέβαια, μια τόσο μεγάλη ιστορική περίοδος είναι αδύνατο να καλυφθεί με ένα διήμερο συνέδριο. Ευελπιστούμε να αποτελέσει το έναυσμα και για άλλα συνέδρια που θα ακολουθήσουν.
Η Κωνσταντινούπολη γοήτευε ανέκαθεν και εξακολουθεί να ελκύει το ενδιαφέρον ερευνητών και επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων. Η μακρά της ιστορία ωστόσο έχει μελετηθεί όχι μόνον από Έλληνες αλλά και από ξένους· αμέτρητες είναι οι εκδόσεις και οι ερευνητικές εργασίες που έχουν δημοσιοποιηθεί. Ποιο είναι, λοιπόν, το νέο στοιχείο που μπορεί να προσδώσει την προστιθέμενη αξία στη μελέτη της Πόλης;
Όλη αυτή η αξιοθαύμαστη προσπάθεια και το σημαντικό έργο που έχει γίνει στον τομέα αυτόν πρέπει να μην είναι αυτοσκοπός, δηλαδή ως αντικείμενο εργαστηρίου και μόνον, αλλά να μετουσιωθεί σε πρότυπο δημιουργικής έμπνευσης για το σήμερα και το αύριο.
Πόσο δύσκολο είναι να εντοπιστούν, να καταγραφούν και να αναδειχθούν τα στοιχεία εκείνα της Ιστορίας της Κωνσταντινούπολης που αφορούν την υπερχιλιετή ύπαρξη του ελληνισμού εκεί, τα πεπραγμένα του και το ρόλο του στην άνθηση της σπουδαιότερης, ίσως, πόλης του κόσμου;
Δυστυχώς, με τις διώξεις και τις φοβερές περιπέτειες που υπέστη το ελληνικό στοιχείο της Πόλης, πάμπολλα ιστορικά τεκμήρια ανεκτίμητης αξίας έχουν καταστραφεί ολοσχερώς ή απωλεσθεί δια παντός. Ένα μέρος τους βρίσκεται ακόμη ανεξερεύνητο σε βιβλιοθήκες. Πάντως, είναι γεγονός ότι αρκετά τεκμήρια έχουν ψηφιοποιηθεί και είναι σήμερα προσβάσιμα στους ερευνητές.
Το ιστορικό κτήριο του «Εν Κωνσταντινουπόλει Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου»
Πράγματι, ο εντοπισμός, η καταγραφή και η ανάδειξη των στοιχείων εκείνων που απαρτίζουν την Ιστορία της Κωνσταντινούπολης είναι ένα τιτάνιο και κοπιώδες έργο, το οποίο για να ολοκληρωθεί χρειάζεται κινητοποίηση χιλιάδων ανθρώπων με ζήλο και αφοσίωση, καθώς και πολλών φορέων με γενναία χρηματοδότηση και παροχή σύγχρονης υλικοτεχνικής υποδομής.
Ως Σύλλογος Κωνσταντινουπολιτών κάνουμε έκκληση στην παγκόσμια ακαδημαϊκή κοινότητα, τα πνευματικά ιδρύματα και τους πολιτισμικούς φορείς να αναλάβουν το έργο αυτό προς όφελος της ανθρωπότητας.
Ο Νικόλαος Βασιαγεώργης στην εκδήλωση κοπής της πίτας του Συλλόγου (2016)
Επί της ουσίας, έχετε την αίσθηση ότι η Κωνσταντινούπολη ως λίκνο της ρωμιοσύνης έτυχε της αρμόζουσας μέριμνας από την ελληνική πολιτεία στο πέρασμα του χρόνου; Πολιτικά (π.χ. πόσο συχνά ή επιτακτικά τίθεται το θέμα της επαναλειτουργίας της Σχολής της Χάλκης) αλλά και παιδευτικά, με την έννοια της συμπερίληψης ιστορικών γεγονότων που πλήγωσαν ανεπανόρθωτα τον ελληνισμό στα σχολικά βιβλία (π.χ. Σεπτεμβριανά, απελάσεις);
Δυστυχώς, η ελληνική πολιτεία παραμένει εν πολλοίς αδιάφορη και παρακολουθεί εξ αποστάσεως τα ζητήματα που απασχολούν την ομογένεια της Πόλης, ακολουθώντας το δόγμα «Μικρά, αλλά έντιμος Ελλάς».
Στο όνομα δε μιας αμφιλεγόμενης ελληνοτουρκικής φιλίας θυσιάζονται τα απαράγραπτα δίκαια του ελληνισμού της Πόλης.
Σεπτέμβριος 1955…
Αυτό ακριβώς αντανακλάται και στα σχολικά εγχειρίδια, όπου αποσιωπάται εντελώς (!) ο καταλυτικός ρόλος της Κωνσταντινούπολης στο εκπαιδευτικό, λογοτεχνικό, επιστημονικό και ευρύτερα κοινωνικό γίγνεσθαι του 20ού αι., καθώς και οι μεθοδευμένες ενέργειες του τουρκικού κράτους για την εξόντωση του ελληνικού στοιχείου της Κωνσταντινούπολης από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα έως σήμερα.
Ως εις εκ των θεματοφυλάκων της ρωμαίικης ιστορίας και του πολιτισμού της Πόλης –καθώς οι Κωνσταντινουπολίτες είναι ανάμεσά μας, παράγουν σκέψη και αποτελούν τη ζώσα ιστορία διατηρώντας τις ιδιαίτερες παραδόσεις τους–, ο Σύλλογος Κωνσταντινουπολιτών πώς αντιλαμβάνεται το μέλλον των ομογενών που έμειναν στην Πόλη που τους γέννησε;
Είναι γεγονός ότι η Ομογένεια της Πόλης χρόνο με το χρόνο συρρικνώνεται αριθμητικά. Η οικονομική ανάπτυξη της Τουρκίας πράγματι επηρέασε θετικά και την ομογένεια. Το μέλλον της όμως είναι αβέβαιο.
1964: Οι απελάσεις
Εμείς, ως Σύλλογος Κωνσταντινουπολιτών, θεωρούμε ότι επιβάλλεται να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στα καίρια ζητήματα, τα οποία είναι το δημογραφικό πρόβλημα, η ουσιαστική ενίσχυση της ελληνικής παιδείας των μαθητών, η ένταξη στην κοινότητα Ελλαδιτών που επιθυμούν να εγκατασταθούν και να εργαστούν στην Κωνσταντινούπολη, με προϋπόθεση τη χορήγηση αδείας παραμονής και ασκήσεως επαγγέλματος από τις τουρκικές Αρχές, καθώς και η διάσωση, καταγραφή και αξιοποίηση της πνευματικής και πολιτισμικής κληρονομιάς μας.
Η συνέντευξη παραχωρήθηκε στην Έρση Βατού για το pontos-news.gr.