Μοναδικοί θησαυροί, σπανιότατα χαρακτικά και νομίσματα ανεκτίμητης αξίας που κατασκευάστηκαν, κυκλοφόρησαν ή σχετίζονται με τον ιστορικό Πόντο, παρουσιάζονται στο βιβλίο Πόντος – Χαρακτικά, χάρτες, νομίσματα του εκδότη Τάσου Κυριακίδη. Πρόκειται για την προβολή στο αναγνωστικό κοινό του μεγαλύτερου μέρους του πλουσιότατου αρχείου του συγγραφέα-εκδότη. Το βιβλίο επανεκδόθηκε πριν από λίγες μέρες –η πρώτη έκδοση έγινε το 2008– σε μικρότερο σχήμα, ώστε να είναι περισσότερο προσιτή η τιμή του.
Τ. Κυριακίδης: Πολύτιμες είναι οι πληροφορίες των χαρακτικών, καθώς βλέπουμε πώς ήταν τα μνημεία κάποτε και πώς κατάντησαν τώρα.
Το έργο περιλαμβάνει συνολικά 172 χαρακτικά (γκραβούρες και χάρτες που παρουσιάζουν πρόσωπα, τοποθεσίες, κτήρια, μνημεία κτλ.), τα οποία ανάγονται από τον 15ο έως το τέλος του 19ου αιώνα, καθώς και 21 νομίσματα των αρχαίων, των ελληνιστικών και των βυζαντινών χρόνων, που τυπώθηκαν στα νομισματοκοπεία του Πόντου (το αρχαιότερο σε αυτό της Χάμπαντας) από τον 8ο αιώνα π.Χ. μέχρι το 1432.
«Όλα τα νομίσματα είναι σπάνια. Αρκεί να σημειωθεί ότι τον 8ο π.Χ. αιώνα κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά νομίσματα στον κόσμο. Όλα αποτελούν κομμάτια της συλλογής μου· τα απέκτησα αγοράζοντάς τα από εμπόρους του εξωτερικού μέσω διαδικτύου, τα δήλωσα στην Εφορία Αρχαιοτήτων και τα κατέχω με νόμιμη άδεια», λέει στο pontosnews.gr ο Τάσος Κυριακίδης.
«Σε ό,τι αφορά τα χαρακτικά, είναι όλα κομμάτια της συλλογής μου εκτός από 20 που δανείστηκα, έναντι αδράς αμοιβής για το βιβλίο, από την Εθνική Σχολή Καλών Τεχνών της Γαλλίας. Ήταν δύσκολο να τα χρονολογήσω και στηρίχθηκα γι’ αυτό σε έρευνα που έκανα με βάση την υπογραφή του συντάκτη.
»Οι πληροφορίες των χαρακτικών είναι πολύτιμες, διότι βλέπουμε πώς ήταν τότε τα μνημεία και πώς κατάντησαν σήμερα. Απέκτησα τις γκραβούρες από αντικέρ της Ευρώπης και της Αμερικής, αλλά και μέσω διαδικτύου».
Το βιβλίο του Τ. Κυριακίδη προλογίζουν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο ομότιμος καθηγητής Αρχιτεκτονικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Νίκος Μουτσόπουλος. Για την έκδοσή του βοήθησαν οικονομικά ο μητροπολίτης Δράμας Παύλος, ο πρόεδρος της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών Χρήστος Γαλανίδης, η επίτιμη πρόεδρος Ποντίων Κυριών Μαίρη Στεργιάδου και ο γεωπόνος, συγγραφέας, και για πολλά χρόνια διευθυντής έκδοσης της εφημερίδας Ποντιακό Βήμα της Ευξείνου Λέσχης Κοζάνης, Χριστόφορος Χριστοφορίδης-Σάρπογλης.
Ο Τάσος Κυριακίδης βρίσκεται σε διαπραγμάτευση, προκειμένου το βιβλίο του να κυκλοφορήσει και στην τουρκική γλώσσα στη γειτονική χώρα, με την προϋπόθεση η έκδοση να είναι πανομοιότυπη με την ελληνική.
«Στην Τουρκία υπάρχει μια απέχθεια για τις γκραβούρες διότι από κάτω γράφουν τις πόλεις με τις ελληνικές τους ονομασίες. Αυτό το διαπίστωσα στην προσπάθειά μου να συλλέξω σχετικά με τον Πόντο χαρακτικά».
Ο εκδότης του Πόντου
Κανένας άλλος εκδοτικός οίκος σε ολόκληρη τη χώρα δεν έχει εκδώσει τόσο πολλά βιβλία για την ιστορία και τον πολιτισμό του Πόντου όσα ο εκδοτικός οίκος «Αδελφών Κυριακίδη». Στα περισσότερα από 40 χρόνια λειτουργίας του –ιδρύθηκε το 1972– έχει εκδώσει περίπου 300 βιβλία για τον Πόντο και μάλιστα, όπως λέει ο Τάσος Κυριακίδης, με χαρακτήρα μη κερδοσκοπικό, αφού διατέθηκαν σε τιμή κόστους. Από αυτά, 13 βιβλία χρησιμοποιήθηκαν ως πανεπιστημιακά διδακτικά εγχειρίδια.
Ο επίτιμος αρχηγός ΓΕΣ Φραγκούλης Φράγκος, μάλιστα, είχε πει κάποτε ότι ο εκδοτικός οίκος «Αδελφών Κυριακίδη» έχει εκδώσει τόσα βιβλία για τον Πόντο, όσα δεν εξέδωσαν από το 1922 όλα τα ποντιακά σωματεία της Ελλάδας.
Συνολικά έχει εκδώσει 2.000 τίτλους πανεπιστημιακών και επιστημονικών βιβλίων.
Σήμερα βρίσκεται σε διαδικασία δικαστικής εκκαθάρισης, κατόπιν, όπως λέει ο Τάσος Κυριακίδης, δικής του πρωτοβουλίας.
Άλλα δύο βιβλία για τον Πόντο
Πέρα από το Πόντος – Χαρακτικά, χάρτες, νομίσματα, ο Τάσος Κυριακίδης έχει συγγράψει και άλλα δύο βιβλία για τον Πόντο. Το Περίβλεπτον Δράμας και το Αυτά έγιναν – Αρ’ ατά εγένταν. Το πρώτο αναφέρεται στην εγκατάσταση των Πόντιων προσφύγων μετά τον ξεριζωμό και τη ζωή τους μέχρι το 1998 (όταν εκδόθηκε το βιβλίο) στο χωριό Περίβλεπτο Δράμας. Πρόκειται για τη γενέτειρα του συγγραφέα – 100% ποντιοχώρι. Ο Τ. Κυριακίδης έκανε συνεντεύξεις με ηλικιωμένους Ποντίους, πρόσφυγες πρώτης γενιάς, και παρουσίασε πολλές μαρτυρίες. Για περίπου δέκα χρόνια, αποσπάσματα συμπεριλαμβάνονταν στο σχολικό εγχειρίδιο «Η Γλώσσα μου» της Β΄ Γυμνασίου.
Το δεύτερο βιβλίο αποτελεί στην ουσία ένα ημερολόγιο του εκδότη με αφηγήσεις για τη ζωή του και τη συνεργασία του με ακαδημαϊκούς, καθώς και πολλές ιστορίες και στοιχεία για τη Θεσσαλονίκη και το πανεπιστήμιό της. Χαρακτηριστική είναι η ιστορία για το πώς χτίστηκε η λεγόμενη «πολυκατοικία των καθηγητών του πανεπιστημίου», στην οδό Αγγελάκη 1, στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, σε οικόπεδο που βρίσκονταν μέχρι τότε οίκοι ανοχής! Σε αυτήν την πολυκατοικία έμειναν στη συνέχεια πολλοί γνωστοί ακαδημαϊκοί της Θεσσαλονίκης, όπως ο Ιωάννης Κακριδής, ο Λίνος Πολίτης κ.ά.
Ο Τάσος Κυριακίδης, σε συνεργασία με προσφυγικούς φορείς, αντέγραψε μετά από σχετική άδεια τα προσφυγικά αρχεία του Δήμου Νέας Φιλαδέλφειας, στα οποία περιλαμβάνονται τα ονόματα 1,5 εκατ. προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής, ο τόπος προέλευσής τους, καθώς και ο τόπος όπου εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα. Τα αντέγραψε σε CD-Rom κάνοντας τα χειρόγραφα αρχεία του Δήμου πιο λειτουργικά. Έτσι ανά πάσα στιγμή μπορεί να βρεθεί πολύ εύκολα οποιαδήποτε πληροφορία για τους πρόσφυγες, και ο καθένας να αναζητήσει συγγενείς του.
Με καταγωγή από την Αργυρούπολη
Από την περιοχή της Αργυρούπολης ήρθαν πρόσφυγες στην Ελλάδα οι γονείς του Τάσου Κυριακίδη. Ο πατέρας του ήταν από το χωριό Καρμούτ· ο παππούς του εκεί ήταν χαλκουργός, κατασκευαστής και συντηρητής χάλκινων σκευών. Το 1924 η οικογένεια εγκαταστάθηκε στο Περίβλεπτο Δράμας. Η μητέρα του ήταν από την Ίμερα. Η οικογένειά της βρέθηκε στο Βατούμ της Ρωσίας, όπου ο παππούς του Τάσου Κυριακίδη διέπρεψε ως μηχανικός-κατασκευαστής τεχνικών έργων και το 1924 εγκαταστάθηκε στον Κεχρόκαμπο Καβάλας.
Στα χωριά των γονιών του περπάτησε ο Τάσος Κυριακίδης καταφέρνοντας μάλιστα να βρει και τα ερείπια του σπιτιού του πατέρα του…
Δέκα φορές πήγε στον Πόντο και κράτησε βαθιά μέσα του ό,τι τον συνδέει με αυτόν. «Είπε ο Καζαντζάκης στην Οδύσσεια ότι “δεν είναι κρασί, δεν είναι γλυκιά γυναίκα η λευτεριά, αέρας είναι”. Έτσι και για μένα ο Πόντος είναι τα πάντα. Η πατρίδα μου είναι εκεί, όπως έλεγαν και οι γονείς μου, και κάθε φορά που βρίσκομαι σε εκείνα τα μέρη, πριν ακόμα φύγω προγραμματίζω το επόμενο ταξίδι μου…
»Τα ίδια λένε και τα παιδιά μου, παρόλο που η συγχωρεμένη η μητέρα τους δεν ήταν Πόντια. Στον Πόντο μπορεί να μην έχουμε φανερούς Χριστιανούς, όμως έχουμε τα εκατομμύρια των νεκρών μας. Έχω γνωρίσει στα ταξίδια μου χιλιάδες ελληνόφωνους στον Πόντο και πολλοί από αυτούς είναι κρυπτοχριστιανοί».
Μια αποκάλυψη στον Πόντο!
Για να τεκμηριώσει την άποψή του ο Τάσος Κυριακίδης διηγείται ένα περιστατικό που έγινε πριν από δύο χρόνια στον Πόντο, με πρωταγωνιστή έναν ιερέα σε χωριό της Μακεδονίας, ο οποίος επισκέφθηκε ως τουρίστας την περιοχή.
Πλησίασε τον παπά ένας ντόπιος και μιλώντας ποντιακά τον παρακάλεσε να πάει σπίτι του και να «φωτίσει» το παιδί του που κόντευε τα 11. Όταν ο ιερέας πείστηκε ότι δεν πρόκειται για παγίδα, πήγε στο σπίτι του ντόπιου και τέλεσε το μυστήριο της βάπτισης. Έφυγε κατασυγκλονισμένος!
Ο Τάσος Κυριακίδης γεννήθηκε το 1945, σπούδασε στη Νομική Σχολή και το 1972 άνοιξε τον εκδοτικό οίκο με τον μεγαλύτερο αδελφό του. Τα δύο τελευταία χρόνια τα δύο του παιδιά, η Δέσποινα και ο Παύλος, λειτουργούν τις «Εκδόσεις Κυριακίδη».
Για την προσφορά του στο Οικουμενικό Πατριαρχείο (έχει εκδώσει γι’ αυτό 25 βιβλία) ο Τ. Κυριακίδης έχει τιμηθεί με τον τίτλο του άρχοντος Καστρινσίου. Ο μητροπολίτης Δράμας Παύλος τον τίμησε με το Χρυσό Σταυρό του Αγίου και Εθνομάρτυρα Χρυσοστόμου, ενώ ο μητροπολίτης Πριγκηποννήσων Ιάκωβος με τον Χρυσό Σταυρό της μητροπόλεώς του. Έχει επίσης τιμηθεί από το Ιερό Ίδρυμα «Παναγία Σουμελά» με τον Χρυσό Σταυρό, ενώ δεκάδες είναι οι διακρίσεις από φορείς και δήμους. Διατέλεσε πρόεδρος του Σωματείου Άγιος Γεώργιος Περιστερεώτα και μέλος ποντιακών σωματείων.
Ρωμανός Κοντογιαννίδης
