Είναι ένα από τα πολλά και αξιόλογα βιβλία του συγγραφέα και ιστορικού Χάρη Τσιρκινίδη που κυκλοφόρησε πρόσφατα στην 8η έκδοσή του στη Ελλάδα από τον εκδοτικό οίκο «Ερωδιός», και μεταφρασμένο σε ξένες γλώσσες στο εξωτερικό. Αναφέρεται στα δραματικά γεγονότα που συνέβησαν κατά τα χρόνια της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μ. Ασίας και του Πόντου κυρίως κατά τη διάρκεια του Α ΄ Παγκοσμίου Πολέμου 1914-1918 και στη συνέχεια κατά την κεμαλική περίοδο από το 1919 μέχρι το 1923.
Επιγράφεται Επιτέλους τους ξεριζώσαμε. Ο τίτλος του παραπέμπει στο τέλος του βίαιου εκπατρισμού των Ελλήνων από τον Πόντο. Πρόκειται για την εξόντωση και τον βίαιο ξεριζωμό των Ποντίων από την γενέτειρά τους γη, τον Πόντο. Τη φράση αυτή την εκστόμισε ο δήμιος του μικρασιατικού ελληνισμού και των Ποντίων Μουσταφά Κεμάλ (ο οποίος αναβαθμίστηκε σε «Ατατούρκ», πατέρα δηλαδή της Τουρκίας) στις 13 Αυγούστου 1923. Την ημέρα εκείνη σήμανε και το τέλος του ελληνισμού στη Μικρά Ασία και στον Πόντο. Την ημέρα εκείνη ολοκλήρωσε το καταστροφικό και ειδεχθές έγκλημα σε βάρος ενός λαού με ιστορία και πολιτισμό τριών χιλιάδων ετών. Ήταν ένα έγκλημα το οποίο στρέφεται κατά της ανθρωπότητας ολόκληρης και τους διεθνείς κανόνες.
Η ιδιαίτερη σημασία του βιβλίου για τη Γενοκτονία
Το βιβλίο παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για κάθε Έλληνα, όχι μόνο για τους Ποντίους. Ο συγγραφέας ύστερα από μακροχρόνιες έρευνες καταγράφει τα δραματικά γεγονότα της εξόντωσης των Ελλήνων μέσα από έγκυρες και αξιόπιστες πηγές με πολλή προσοχή και επιμέλεια. Συγκέντρωσε όλες τις πληροφορίες από τα επίσημα διπλωματικά και υπηρεσιακά έγγραφα του υπουργείου Εξωτερικών της Γαλλίας στα οποία αποδεικνύεται η ενοχή των ηγετών του Νεοτουρκικού καθεστώτος που διέπραξε το έγκλημα της Γενοκτονίας των λαών, των Αρμενίων και των Ελλήνων κατά τα έτη 1914-18 και 1919-1923.
Το βιβλίο αυτό αποτελεί πάντα, ιδιαίτερα σήμερα, ένα σπουδαίο εργαλείο στους Έλληνες πολιτικούς και διπλωμάτες μας, όταν έρχονται σε αντιπαράθεση με τους ξένους ηγέτες που τα αμφισβητούν. Τώρα μπορούν να τα αποκαλύψουν και να παρουσιάσουν τα γεγονότα με αξιόπιστα επιχειρήματα. Η καταγραφή και κατάταξη της ύλης που συνοδεύεται και με τον απαραίτητο σχολιασμό αναδεικνύουν έναν θαυμάσιο χειριστή της νεοελληνικής γλώσσας, και έμπειρο γνώστη της πολιτικής ιστορίας της Ελλάδας.
Ο Χ. Τσιρκινίδης ως στρατιωτικός ακόλουθος και αξιωματικός του ελληνικού στρατού εκμεταλλεύτηκε το γεγονός της θητείας του στην ελληνική πρεσβεία του Παρισιού και προσέφερε στην πατρίδα του μια πολύτιμη υπηρεσία.
Περιεχόμενο του βιβλίου
Η ύλη του βιβλίου για τη διευκόλυνση του αναγνώστη κατανέμεται σε πέντε μέρη.
Το πρώτο μέρος (σ. 21-50) αναφέρεται με συντομία στην πολιτική κατάσταση που επικρατούσε στην Ελλάδα κατά την περίοδο πριν από το 1900. Γίνεται και μια αναφορά στα στρατιωτικά κινήματα που επιβλήθηκαν στην Τουρκία (το κίνημα των Νεότουρκων, 1908) και στην Ελλάδα (το κίνημα του Στρατιωτικού Συνδέσμου στο Γουδί, 1909) που επηρέασαν τις εξελίξεις στην Τουρκία και στην Ελλάδα στο διάστημα που ακολούθησε.
Στο δεύτερο μέρος (σ. 51-66) γίνεται λόγος για τα εγκλήματα που διαπράττουν οι Τούρκοι μετά την ήττα τους κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-13) και πριν από το 1914. Μέσα από τις σελίδες του καταδεικνύεται η πρόθεση και το εξοντωτικό σχέδιο του νεοτουρκικού καθεστώτος σε βάρος των Ελλήνων. Η έναρξη της επιλογής της Γενοκτονίας από τον Πόντο το 1916 δεν είναι τυχαία πράξη. Ξεκίνησε από τον Πόντο, συνέχισε στην περιοχή της Μικράς Ασίας και κατέληξε στην παραλία της Σμύρνης γιατί στα μέρη αυτά υπήρχε συμπαγής ελληνικός πληθυσμός που μπορούσε να προβεί σε κάποιες διεκδικητικές δραστηριότητες αυτονόμησης.
Το τρίτο μέρος (σ. 67-307), που είναι και το μεγαλύτερο, έχει τον τίτλο «Γενοκτονία» Εδώ καταγράφονται όλες οι ενέργειες και ο τρόπος δράσης της τουρκικής εξουσίας. Είναι πολυσέλιδο το μέρος αυτό και αποτελεί τον κορμό του βιβλίου. Ο αναγνώστης θα έχει την ευκαιρία να διαβάσει όλη την ύλη και τις δύο φάσεις της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου και της Μικράς Ασίας. Ο ελληνισμός τότε είχε αναπτύξει έναν θαυμάσιο πολιτισμό και πλούτο που στηριζόταν στην οικονομική και πνευματική του ανάπτυξη. Αυτό είναι που ανησύχησε τους Τούρκους και αποφάσισαν να εξοντώσουν τους Έλληνες και να ληστέψουν τις τεράστιες περιουσίες τους.
Τα γαλλικά αρχεία τεκμηριώνουν το έγκλημα
Εδώ οι γαλλικές μαρτυρίες αποκαλύπτουν με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο τους ενόχους και το μέτρο της εγκληματικότητας των τουρκικών Αρχών. Πολλά είναι τα γαλλικά έγγραφα που τεκμηριώνουν τη Γενοκτονία των Ελλήνων από τους Τούρκους. Θα περιοριστούμε μόνο σε δύο.
1. Στην έκθεσή του ο Γάλλος αντιπλοίαρχος Rollin, προς το ΓΕΝ μεταξύ άλλων γράφει: «Από τις αρχές του 1914 υπό την καθοδήγηση του Γερμανού αρχιστράτηγου Lyman von Sanders άρχισαν οι συστηματικές εξορίες και διωγμοί… Μεθοδική εξαφάνιση του ελληνικού και αρμενικού στοιχείου υπό το πρόσχημα στρατιωτικής επιταγής, οι διωγμοί μεταβλήθηκαν σε εκατόμβες. Χιλιάδες εξοντώθηκαν στα περίφημα τάγματα εργασίας».
Αποτέλεσμα αυτής της εγκληματικής πράξης ήταν 353.000 Πόντιοι να βρουν τραγικό θάνατο στις εξορίες των εκτοπισμών και στα τάγματα εργασίας (τάγματα θανάτου).
2. Άλλο ένα παράδειγμα. Ο Γάλλος Πρωθυπουργός Millerand είπε τα εξής για την τουρκική κυβέρνηση της εποχής εκείνης: «Πολυάριθμες αποδείξεις δείχνουν ότι η ίδια [κυβέρνηση] ανέλαβε την ευθύνη να κατευθύνει και να οργανώσει τις πιο άγριες επιθέσεις κατά των πληθυσμών τους οποίους όφειλε να προστατεύει».
Να υπενθυμίσουμε ότι στις σελίδες 114-116 ένας Γάλλος συγγραφέας παρουσιάζει έναν ενημερωμένο πίνακα των ελληνικών πληθυσμών που κατοικούσαν εκεί και χάθηκαν. Ακολουθεί ένας μακάβριος απολογισμός των θανάτων και των ευθυνών της μεγάλης τραγωδίας του ελληνικού πληθυσμού.
Να θυμίσουμε ότι το βιβλίο επανεκδίδεται για 8η φορά και ότι η πρώτη έκδοσή του έγινε από το Σωματείο «Παναγία Σουμελά» με πρόλογο του αείμνηστου πρόεδρου Παναγιώτη Τανιμανίδη.
Παναγιώτης Παπαδόπουλος,
Φιλόλογος
