Ενδιαφέρον από ομογενείς για την εκμάθηση της ποντιακής διαλέκτου, αλλά και για την παρακολούθηση μαθημάτων νέων και αρχαίων ελληνικών, καθώς και σχετικών με την ιστορία του ποντιακού ελληνισμού, παρατηρείται με ολοένα και αυξανόμενες τάσεις το τελευταίο διάστημα.
Το αίτημά τους μπορεί να ικανοποιηθεί χάρη στο διαδίκτυο, μέσω του οποίου η διδασκαλία της ποντιακής έκανε πρεμιέρα πρόσφατα, υπό την ευθύνη του Στάθη Ταξίδη.
Η αρχή έγινε ξημερώματα του Αϊ-Γιαννιού (ώρα Ελλάδας), με τη συγκρότηση της διαδικτυακής τάξης, στο πλαίσιο της οποίας 15 μέλη και φίλοι του Σωματείου «Παναγία Σουμελά» στο Τορόντο του Καναδά παρακολουθούν μαθήματα εκμάθησης ποντιακής διαλέκτου από τον δάσκαλο Στάθη Ταξίδη, ο οποίος ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη.
Το πρόγραμμα ξεκίνησε πιλοτικά και θα ολοκληρωθεί μετά από 24 μαθήματα τον ερχόμενο Ιούνιο, ωστόσο άνοιξε την όρεξη αφενός σε ομογενείς και από άλλες περιοχές του πλανήτη, αφετέρου στον Στ. Ταξίδη να το οργανώσει καλύτερα και να το διευρύνει.
«Θα σταθμίσουμε την κατάσταση τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, αν και προσωπικά ελπίζω σε περισσότερα τμήματα με περισσότερα άτομα. Ήδη εκδηλώθηκε ενδιαφέρον από Ποντίους των ΗΠΑ, της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και της Γερμανίας, ενώ τα μαθήματα θα συνεχιστούν σίγουρα με τους Ποντίους από τον Καναδά. Φιλοδοξούμε από τον Σεπτέμβριο το πρόγραμμα να παρέχει μαθήματα νέας ελληνικής γλώσσας σε αποδήμους, ενώ υπάρχει πρόβλεψη για μαθήματα αρχαίων ελληνικών και ιστορίας ποντιακού ελληνισμού», ανέφερε στο pontos-news.gr
ο Στ. Ταξίδης.
Εθελοντικά μαθήματα νέας ελληνικής γλώσσας σε ομογενείς από την πρώην ΕΣΣΔ (2003)
Η ιδέα «γεννήθηκε» στην Παναγία Σουμελά
Η ιδέα για τη δημιουργία του πιλοτικού προγράμματος γεννήθηκε το περασμένο καλοκαίρι στο Βέρμιο, στο μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά, όπου έγινε το Συναπάντημα Ποντιακής Νεολαίας. Εκεί ο Στάθης Ταξίδης συζήτησε γι’ αυτό με τη γενική γραμματέα του Σωματείου «Παναγία Σουμελά» του Τορόντο, Γιώτα Αμμανατίδου, και τα πράγματα πήραν το δρόμο τους.
Σε σύντομο διάστημα στήθηκε μια διαδικτυακή πλατφόρμα και δημιουργήθηκε η εικονική τάξη. Οι 15 Πόντιοι από το Τορόντο, ηλικίας από 15 έως 60 ετών, παρακολουθούν μαθήματα ποντιακής διαλέκτου κάθε Παρασκευή βράδυ στις 23:00 ώρα Τορόντο (6:00 το πρωί του Σαββάτου ώρα Ελλάδας), για δύο εκπαιδευτικές ώρες.
Τα πρώτα έξοδα κατέβαλε η «Παναγία Σουμελά» από το Τορόντο, ενώ την προσπάθεια αποφάσισε να ενισχύσει οικονομικά και το Σωματείο «Παναγία Σουμελά» στην Ελλάδα.
«Ουσιαστικά, η δομή που έχει δημιουργηθεί μοιάζει με αυτήν του ανοιχτού πανεπιστημίου. Ανεβάζουμε βιντεάκια, power point, υπάρχει κάμερα και βλέπουμε ο ένας τον άλλον μέσω του προγράμματος moodle, ενώ επικοινωνούμε και μέσω chat. Δεκαπέντε λεπτά μετά τη λήξη του μαθήματος, ανεβαίνει ολόκληρο στην πλατφόρμα μας και ο κάθε διδασκόμενος μπορεί να το ξαναδιαβάσει», εξηγεί ο Στάθης Ταξίδης.
Με τον διεθνούς φήμης Πόντιο αρχιμουσικό, αείμνηστο Οδυσσέα Δημητριάδη
«Παλεύουμε με την ψυχή μας για το ακατόρθωτο»
Ο Στάθης Ταξίδης γνωρίζει την ποντιακή διάλεκτο από παιδί και έχει αφιερώσει –όπως και άλλοι συνάδελφοί του– αμέτρητες εργατοώρες διδάσκοντάς την· έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στη Διά Βίου Μάθηση, και μέσω των προγραμμάτων της διδάσκει ποντιακά ως πιστοποιημένος δάσκαλος.
Θεωρεί ότι η ποντιακή διάλεκτος είναι πολύ δύσκολο έως ακατόρθωτο να παραμείνει ζωντανή, παλεύει όμως για να μην συμβεί αυτό. Και μας εξηγεί το γιατί:
- Δεν αποτελεί εργαλείο καθημερινής επικοινωνίας σήμερα.
- Έφυγε από τον ιστορικό της χώρο και διασκορπίστηκαν όσοι την μιλούσαν.
- Υπάρχει συνεχής απώλεια των ζώντων φορέων της γλώσσας (Πόντιοι πρόσφυγες πρώτης και δεύτερης γενιάς).
- Εντάχθηκαν οι Πόντιοι στον ελλαδικό κορμό και αναγκάστηκαν να μιλούν νεοελληνικά στην εργασία, στην εκπαίδευση, στις οικογένειες που δημιούργησαν από μικτούς γάμους κτλ.
«Οι διδασκόμενοι μαθαίνουν την ποντιακή διάλεκτο για να ικανοποιήσουν την ψυχή τους και όχι από ανάγκη. Κι εμείς οι διδάσκοντες την ψυχή μας καταθέτουμε. Μπορεί να παλεύουμε χωρίς ελπίδα, όμως δίνουμε τον καλύτερό μας εαυτό γι’ αυτό, για να σώσουμε όσο περισσότερα μπορούμε.
»Με τα ποντιακά μάς πρωτονανούρισαν, με αυτά κάναμε τα γλέντια μας, παντρευτήκαμε, βαφτίσαμε τα παιδιά μας… Όσο κι αν ψηλώσει ένα δέντρο, τα φύλλα στις ρίζες του θα πέσουν. Γι’ αυτό υπάρχει η επιθυμία διατήρησης της παράδοσης και της διαλέκτου. Τα μαθήματα Διά Βίου Μάθησης μπορούν να δώσουν ένα έναυσμα για να ασχοληθεί κάποιος περισσότερο, παίρνοντας τις βάσεις».
Με τον καθηγητή Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Βιέννης, αείμνηστο Πολυχρόνη Ενεπεκίδη
Στα μαθήματα Διά Βίου Μάθησης διδάσκονται τα ιδιώματα της Τραπεζούντας και της Χαλδίας (περιοχή Αργυρούπολης), όπως διασώζονται στα βιβλία, ενώ για να μπορέσει να μάθει καλά κάποιος ποντιακά, μελετώντας επιμελώς θα χρειαστεί σίγουρα τρεις εκπαιδευτικές χρονιές.
«Σχεδόν εκατό χρόνια μετά τη Γενοκτονία, τον ξεριζωμό και την έξοδο της ποντιακής διαλέκτου από τον φυσικό της χώρο, πιστεύω ότι είναι απαραίτητο να γίνει καταγραφή των ζώντων φορέων της γλώσσας από κάποιο πανεπιστήμιο, ώστε να καταγραφούν τα ιδιώματα, η προφορά κτλ.
»Βιώνουμε σήμερα έναν γλωσσικό συγκρητισμό της ποντιακής διαλέκτου, αφού υπάρχει ενοποίηση των διαφόρων ιδιωμάτων. Με την καταγραφή θα σώσουμε τα ιδιώματα, και πριν είναι αργά θα κωδικοποιηθεί και θα καταγραφεί η ποντιακή διάλεκτος. Δυστυχώς, κάποιες λέξεις ξεχνιούνται και μπαίνουν στη θέση τους νεοελληνικές. Το ίδιο συμβαίνει και στο ποντιακό ιδίωμα που μιλιέται σήμερα στον Πόντο, το οποίο υποχωρεί συνεχώς.
»Έχω πάει είκοσι φορές στον ιστορικό Πόντο και μπορώ να πιστοποιήσω ότι μέχρι τη δεκαετία του ’90 στα ποντιακά χωριά μιλούσαν όλοι την ποντιακή διάλεκτο, παρόλο που στο σχολείο μάθαιναν τούρκικα. Αυτό δεν συμβαίνει σήμερα».
Σύμφωνα με τον Στάθη Ταξίδη και στην ποντιακή διάλεκτο υπάρχουν τα δέκα μέρη του λόγου, όμως παρατηρούνται κάποιες διαφοροποιήσεις σε σχέση με τη νεοελληνική. Για παράδειγμα, στα ποντιακά είναι πολύ σύνηθες το απαρέμφατο, παρατηρείται αποσιώπηση άρθρου όταν η επόμενη λέξη ξεκινάει από φωνήεν, και παρατηρείται η ιωνική προφορά τού ήτα (προφέρεται πολλές φορές σαν ε). Παράλληλα, στα ποντιακά είναι πιο παχιά η προφορά των γραμμάτων ζ, ξ, σ, ψ, και το χ προφέρεται σαν παχύ σ.
Δάσκαλος από το 1990
Στους Πύργους Πτολεμαΐδας γεννήθηκε ο Στάθης Ταξίδης, με καταγωγή από την πλευρά του πατέρα του από το χωριό Όλασα της Τραπεζούντας και από την πλευρά της μητέρας του από τη Γαράσαρη (Νικόπολη).
Τα βιβλία του Στάθη Ταξίδη
Το 1980 βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη για σπουδές. Το 1984 τελείωσε το Τμήμα Επιστημών Διατροφής του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης και το 1988 την Παιδαγωγική Ακαδημία του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στην Ιστορία της Εκπαίδευσης και στην Εκπαίδευση Ενηλίκων. Δάσκαλος σε δημόσιο σχολείο είναι από το 1990.
Εκδήλωση Γενοκτονίας στο 43ο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης (2014)
Ο Στάθης Ταξίδης έχει συγγράψει τρία βιβλία:
- Από την Τσιμερά του Πόντου στην Ελλάδα, που περιέχει αυθεντικά κείμενα της περιοχής Τσιμερά, που ήταν κοινότητα της Χαλδίας με 200 ποντιακές οικογένειες πριν από τον ξεριζωμό.
- Η εκπαίδευση των Ελλήνων στον Πόντο, το οποίο επικεντρώνεται στα τελευταία περίπου εκατό χρόνια πριν από τον ξεριζωμό.
- Τι θα πούμε στον σύντροφο Στάλιν;, το οποίο γράφτηκε σε συνεργασία με τον Πόντιο διδάκτορα Ιατρικής από την πρώην ΕΣΣΔ Γιάννη Παρασκευόπουλο και παρουσιάζει τα δεινοπαθήματα των Ποντίων στην ΕΣΣΔ από το σταλινικό καθεστώς.
Από το 1990 έως το 1993 και το διάστημα 1999-2000 ήταν ο αρχισυντάκτης της μηνιαίας εφημερίδας Βήμα της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης, ενώ από το 2013 έχει την επιμέλεια έκδοσης του τριμηνιαίου περιοδικού Ποντιακή Εστία (για πρώτη φορά εκδόθηκε το 1950 από τον Φίλωνα Κτενίδη, και μεταξύ άλλων έχει καταγράψει αναμνήσεις από τους Πόντιους πρόσφυγες πρώτης γενιάς).
Τριμηνιαίος έλεγχος από το Εμπορικό Τμήμα του Φροντιστηρίου Τραπεζούντος
(αρχείο Στάθη Ταξίδη)
Με καμάρι λέει στο pontos-news.gr o Στάθης Ταξίδης ότι στο σπίτι του διαθέτει σημαντικό αριθμό κειμηλίων και άλλων «θησαυρών» που προέρχονται ή σχετίζονται με τον Πόντο. Μεταξύ άλλων φυλάσσει έγγραφα από τον Πόντο γραμμένα στα ελληνικά (π.χ. πιστοποιητικά γάμων, κηδειών κτλ.), πλούσιο φωτογραφικό υλικό, ένα βιβλίο του 1771 –τυπώθηκε στη Λειψία– με την ιστορία της Παναγίας Σουμελά και της Τραπεζούντας, αυθεντικό έλεγχο προόδου από το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας (του 1909), τίτλο σπουδών του «Κολεγίου Ανατόλια» της Μερζιφούντας κι ένα τοπογραφικό σχεδίασμα του χωριού του παππού του, Όλεσα.
Ρωμανός Κοντογιαννίδης
