Στο Δημοτικό Σχολείο του Σαράχο πήγα με τον φίλο μου και ντόπιο κάτοικο του χωριού, τον Μουσταφά. Έκανε κρύο εκείνη την ημέρα αλλά τα παιδιά παίζανε κρυφτό στο χιονισμένο προαύλιο. Μου έκανε εντύπωση που αν και ήταν πέντε το απόγευμα, νύχτα, τα παιδιά είχαν ακόμα μάθημα.
Μπαίνοντας στο κτήριο, ο φίλος μου με σύστησε στον διευθυντή του σχολείου, τον Γιλμί. «Ατός ασ’ εμάς έν» του είπε για μένα. Και ο διευθυντής: «Τιλεγός είσαι;».
Προσπαθώντας να συνέλθω από το πρώτο ευχάριστο σοκ, θέλησα να τον γνωρίσω περισσότερο ρωτώντας τον από ποιο χωριό είναι, τη θέση του κτλ. Εκείνη την ώρα, γύρω μας ήταν παιδιά ηλικίας από 8 μέχρι περίπου 14 ετών, που συμμετείχαν κι αυτά με τις εκφράσεις του προσώπου τους στη συζήτησή μας, αλλά λεκτικά όχι. Μέχρι που τα παρότρυνε ο διευθυντής.
Το Δημοτικό Σχολείο του Σαράχο, δίπλα από την παγωμένη λίμνη
«Τ’ όνεμα σ’, ποίον έν;» ρώτησα έναν, για να πάρω την απάντηση: Μουσταφά. «Ρωμαίικα εξέρτς;» είπα. Για να παροτρύνει τα παιδιά να μιλήσουνε, ρώτησε κι ο διευθυντής: «Ρωμαίικα εξέρετε; Ποίος εξέρ’ ρωμαίικα; Ούλοι εξέρουνε ρωμαίικα!».
Αρκετά παιδιά ντρέπονταν να μιλήσουν. Ποιος ξέρει αν ήταν ντροπή να μιλήσουν κάτι διαφορετικό εκτός του σπιτιού τους, ή ο φόβος μήπως υπάρχει πρόβλημα με αυτή τη διαφορετική λαλιά μέσα στην Τουρκία. Είχαμε άριστη επικοινωνία μέσω της ποντιακής διαλέκτου, μιας και τα ποντιακά μου πλέον είχαν εξοικειωθεί με το ιδίωμα της περιοχής του Όφη.
Πασάδες, σουλτάνοι και διάφορες μορφές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
Ο χώρος του σχολείου, περίεργος για μένα. Ο μισός τοίχος κόκκινος, ο άλλος λευκός. Ο Κεμάλ σε μια μεγάλη τοιχογραφία. Πιο κει σουλτάνοι και πασάδες σε κάδρα. Κλειστό κύκλωμα παρακολούθησης…
Χτύπησε το κουδούνι. Ανεβήκαμε στην τάξη, κι εκεί διαδραματίστηκαν οι πιο συγκλονιστικές στιγμές της ζωής μου.
Στην ερώτηση ποιος ξέρει ρωμαίικα (ποντιακά) σήκωσαν χέρι σχεδόν όλοι στην τάξη. Το «εγώ» ξεφύτρωνε σαν μανιτάρι στα στόματα των μικρών παιδιών.
Επικράτησε μια αναμπουμπούλα στην αίθουσα και δεν το πίστευα. Άκουγες παντού λέξεις ελληνικές, λέξεις ρωμαίικες. Αργότερα, στην ερώτηση «ποιος εξέρ’ χορόν» (χόρεμαν το είπε ο δάσκαλος), τρία κορίτσια σηκώθηκαν για να χορέψουμε το ίδιο πράγμα, το χορό τίκ’!
Όσο ήμουν στην τάξη, πετούσα ατάκες να δω αν θα «πιάσουν». Όχι μόνο «έπιαναν», αλλά και συμμετείχαν τα παιδιά είτε με τη διάλεκτο είτε με το γέλιο, δείχνοντάς μου ότι καταλαβαίνουν τι λέω.
Πριν φύγω, ήθελα να γράψω στα ελληνικά κάτι στα παιδιά, που σίγουρα δεν θα το καταλάβαιναν αλλά θα το εξηγούσα μετά. Ποτέ δεν το ολοκλήρωσα, γιατί έγραφα σε ηλεκτρονικό(!) πίνακα που είχε άμεση επικοινωνία με το εθνικό σύστημα παιδείας στην Τουρκία… Μια και η γραφή μου ήταν «ξένη» για το σύστημα, ίσως να υπήρχε πρόβλημα. Το έσβησα.
Ο διευθυντής ξεκλείδωσε τον άσπρο πίνακα για να εμφανιστεί ο ηλεκτρονικός!
Ευχαρίστηση τα παιδιά με ένα σύνθημα που λένε στην Τραπεζούντα για την αγαπημένη τους ομάδα, το οποίο διασκεύασα και το είπαμε όλοι μαζί: «Bize her yer Trabzon! Bize her yer Atina!».
Έφυγα από το σχολείο γεμάτος αναμνήσεις συγκλονιστικές, πρωτόγνωρες, κι ακόμα δεν πιστεύω αυτά που έζησα.
Βασίλης Καρυοφυλλίδης
