Λουσμένες με το υπέροχο φως αυτού του ήλιου που μόνο στην Ελλάδα μπορεί να απολαύσει κανείς, και περιτριγυρισμένες από το γαλάζιο των ελληνικών θαλασσών, οι εκκλησιές μας σε κάθε μικρό ή μεγάλο νησί αποτελούν στολίδια σπάνιας ομορφιάς. Πόσο μάλλον όταν φορούν τα γιορτινά τους για να τιμήσουν την Κοίμηση της Παναγίας, κάθε Δεκαπενταύγουστο. Το pontos-news.gr σαλπάρει για τα ελληνικά νησιά λίγες ώρες πριν από την κορύφωση του μικρού Πάσχα του καλοκαιριού.
Η Παναγία της Τήνου
Όταν ακούμε Δεκαπενταύγουστος, σχεδόν αυτομάτως μας έρχεται στο μυαλό η Παναγία Ευαγγελίστρια ή –όπως συνηθίζουμε να την λέμε– Παναγία της Τήνου, όπου κάθε χρόνο η Κοίμηση της Θεοτόκου τιμάται με λαμπρότητα και βυζαντινή μεγαλοπρέπεια.
Χιλιάδες προσκυνητές καταφθάνουν από όλη την Ελλάδα στο πανέμορφο νησί των Κυκλάδων για να προσκυνήσουν τη χάρη Της και να ζητήσουν την ευλογία Της.
Οι χώροι γύρω από την εκκλησία γεμίζουν ασφυκτικά, ενώ στο εσωτερικό του ναού οι ψαλμωδίες και το άρωμα του μύρου δημιουργούν κατανυκτική ατμόσφαιρα. Η λιτάνευση της εικόνας στους δρόμους της πόλης της Τήνου γίνεται παρουσία αγήματος του Πολεμικού Ναυτικού και στη συνέχεια τελείται δοξολογία στη μνήμη εκείνων που βοήθησαν στην ανοικοδόμηση και αποπεράτωση του ιερού ναού.
Στην Τήνο, την ημέρα του Δεκαπενταύγουστου τιμάται και ο τορπιλισμός της τορπιλακάτου «Έλλη» που έγινε το 1940, ενώ το πλοίο ήταν αγκυροβολημένο στον όρμο του νησιού.
Παναγία η Εκατονταπυλιανή – Πάρος
Ανεγέρθηκε πριν από περίπου 1.700 χρόνια στην Παροικιά και θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα καλοδιατηρημένα παλαιοχριστινιακά μνημεία που βρίσκεται στην Ελλάδα. Η Παναγία η Εκατονταπυλιανή (ή Καταπολιανή), σύμφωνα με την παράδοση ήταν έργο του Μέγα Κωνσταντίνου που ήθελε να εκπληρώσει σχετική επιθυμία της μητέρας του, Αγίας Ελένης.
Παναγία Εκατονταπυλιανή
Αυτή την εποχή η εκκλησιά φορά τα γιορτινά της για να τιμήσει την Παναγία. Το πρωί του Δεκαπενταύγουστου ξεκινά η δοξολογία παρουσία επισήμων και πλήθους κόσμου. Το απόγευμα γίνεται η περιφορά της εικόνας και του επιταφίου στους δρόμους της Παροικιάς. Το βράδυ πυροτεχνήματα φωτίζουν τον ουρανό, τα πλοία σφυρίζουν συμμετέχοντας στη γιορτή, οι ψαράδες χρωματίζουν κόκκινο τον αέρα με καπνό από τις φωτοβολίδες τους, ενώ χορευτές ντυμένοι με παραδοσιακές φορεσιές ξεσηκώνουν ντόπιους και τουρίστες.
Παναγία Θάσου
Με τη συνοδεία πολυμελούς μπάντας γίνεται η λιτάνευση της εικόνας του ιερού ναού της Κοίμησης της Θεοτόκου στο χωριό Παναγία της Θάσου. Έπειτα, ντόπιοι και τουρίστες συγκεντρώνονται στο προαύλιο της εκκλησίας και κάθονται στο μεγάλο τραπέζι όπου συμμετέχουν όλοι οι πιστοί για να φάνε πατάτες, ρύζι, μοσχάρι και στιφάδο. Κάτι το κρασί, κάτι οι μεζέδες, το γλέντι φουντώνει μέσα σε ελάχιστη ώρα και διαρκεί μέχρι το πρωί.
Μονή της Παναγίας της Παλαιοκαστρίτισσας – Κέρκυρα
Ο Δεκαπενταύγουστος στην Κέρκυρα γιορτάζεται από τη μια ως την άλλη άκρη του νησιού, καθώς οι ντόπιοι θεωρούν την Παναγία «Οδηγήτρια». Την παραμονή και ανήμερα της γιορτής λιτανεύονται επιτάφιοι σε κάθε εκκλησιά και μοναστήρι, αφού προηγουμένως τελείται Πανηγυρικός Εσπερινός. Σχεδόν παντού γίνονται πανηγύρια, στήνονται τραπέζια με απίστευτα ελληνικά εδέσματα και αρχίζουν οι χοροί.
Μονή Παναγίας της Παλαιοκαστρίτισσας
Στο Μαντούκι, στην Παναγία την Ελεούσα, οι γυναίκες στολίζουν τον επιτάφιο με εκατοντάδες πολύχρωμες κορδέλες, αναβιώνοντας το έθιμο της Τίμιας Ζώνης που έδωσε η Παναγία στους Αποστόλους. Με κατάνυξη γιορτάζεται το Πάσχα του καλοκαιριού και στην πανέμορφη Μονή της Παναγίας της Παλαιοκαστρίτισσας, που χτίστηκε το 1228.
Παναγία Ευαγγελίστρια – Σκιάθος
Χτισμένη στην υψηλότερη κορυφή του νησιού, αποτελεί το πνευματικό σύμβολο της Σκιάθου. Το μοναστήρι είναι ανδρικό, και μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες απαγορευόταν η είσοδος στις γυναίκες. Παραμονή της γιορτής γίνεται η έξοδος του επιταφίου σε ατμόσφαιρα μοναδικής κατάνυξης και υπό την μελωδία εγκωμίων της Θεοτόκου που ψάλλουν οι ντόπιοι.
Παναγία Σπηλιανή – Nίσυρος
Όλοι λένε πως ο Δεκαπενταύγουστος στη Νίσυρο είναι πραγματικά ξεχωριστός, ιδίως στην Παναγία της Σπηλιανής. Στη διάρκεια του Όρθρου φτιάχνονται κόλλυβα για την Παναγία με τη συνοδεία μοιρολογιών από τις μαυροντυμένες Εννιαμερίτισσες, δηλαδή γυναίκες που έχουν κάνει τάμα να περάσουν εννιά μερόνυχτα προσευχής στα κελιά της μονής, συμμετέχοντας εθελοντικά στις δουλειές. Τα κόλλυβα μοιράζονται στους προσκυνητές μετά το τραπέζι που στρώνεται στο ναό.
Παναγία Σπηλιανή
Ξυλοπαναγιά – Σέριφος
Το τριήμερο πανηγύρι της Ξυλοπαναγιάς, της αρχαιότερης εκκλησίας της Σερίφου, στο χωριό Παναγιά, ξεκινά με ένα πρωτότυπο έθιμο. Σύμφωνα με την παράδοση, όποιο ζευγάρι «ανοίξει» το χορό γύρω από τη γέρικη ελιά στο προαύλιο του ναού παντρεύεται μέσα στο χρόνο. Και μιας και είναι θέμα ταχύτητας, τα «τσακώματα», δηλαδή το ξύλο που έπεφτε παλαιότερα μεταξύ των ανδρών για την ομορφότερη γυναίκα, έδωσαν το όνομά τους στο πανηγύρι.
Ιερά Μονή της Παναγιάς της Φιδούσας – Κεφαλονιά
Κατά έναν περίεργο τρόπο, κανένας από όσους φτάνουν στην Κεφαλονιά για τον Δεκαπενταύγουστο δεν φοβάται τα φιδάκια της Παναγίας στο χωριό Μαρκόπουλο, που εμφανίζονται από τις 6 έως τις 15 Αυγούστου.
Πρόκειται για γκρίζα φίδια που έχουν ένα σταυροειδές σημάδι στο κεφάλι και εμφανίζονται στο βράχο όπου ήταν χτισμένο το παλιό καμπαναριό.
Η εκκλησιαστική επιτροπή τα μεταφέρει στο προαύλιο του ναού για να τα δουν οι πιστοί που τα περιμένουν πώς και πώς και θεωρούν ότι φέρνουν καλή τύχη. Εξάλλου στο παρελθόν, το 1940 και το 1953 που τα φιδάκια με το βελούδινο δέρμα δεν εμφανίστηκαν, το νησί επλήγη από σεισμούς κι έτσι οι κάτοικοι έχουν συνδέσει τη μη εμφάνισή τους με κακοτυχία.
Το μοναστήρι της Αποκάλυψης
Μοναστήρι της Αποκάλυψης – Πάτμος
Οι πιστοί το αποκαλούν νησί της Ορθοδοξίας – και όχι άδικα. Από τη στιγμή που ο επισκέπτης πατήσει το πόδι του εκεί, νιώθει ένα περίεργο συναίσθημα ηρεμίας. Η κατάνυξη περισσεύει στο ιστορικό μοναστήρι της Αποκάλυψης, όπου οι μοναχοί τηρούν το βυζαντινών καταβολών έθιμο του επιταφίου της Παναγίας. Ο χρυσοποίκιλτος επιτάφιος περιφέρεται στα σοκάκια του νησιού με μεγαλοπρέπεια, ενώ οι καμπάνες του μοναστηριού και άλλων εκκλησιών χτυπούν ασταμάτητα.
Κοίμηση της Θεοτόκου – Κάρπαθος
Με τον αργόσυρτο «Κάτω Χορό» κορυφώνεται ο παραδοσιακός εορτασμός του Δεκαπενταύγουστου στη μονή Κοίμησης της Θεοτόκου, στην Όλυμπο της Καρπάθου. Αρχικά, οι άντρες καθισμένοι στο τραπέζι και με ένα κομμάτι βασιλικό στο πέτο τραγουδούν συνοδεία λαούτου και λύρας. Καθώς πέφτει το σκοτάδι ξεκινά ο χορός, στον οποίο μπαίνουν σιγά-σιγά και οι γυναίκες ντυμένες με τις γιορτινές παραδοσιακές φορεσιές τους.
Η πανέμορφη εκκλησιά στο Πυργί της Χίου
Κοίμηση της Θεοτόκου – Πυργί, Χίος
Στο Πυργί της Χίου με τις πενήντα εκκλησίες το πανηγύρι της Μεγαλόχαρης ξεκινά με το τελετουργικό του Δεκαπενταύγουστου κι ολοκληρώνεται με γλέντι στην πλατεία, όπου χορεύεται ο «πυργούσικος», ένας χορός χαρούμενος και γρήγορος. Ο ναός και η αυλή της εκκλησίας κατέχουν ολόκληρη τη δυτική πλευρά της πλατείας.
Παναγία της Αγιάσου – Λέσβος
Στην Αγιάσο της Λέσβου επίκεντρο των εορτασμών αποτελεί η ξακουστή εκκλησία της Παναγίας της Αγιάσου, όπου οι πιστοί, επισκέπτες και ντόπιοι, απολαμβάνουν ένα από τα ωραιότερα πανηγύρια του ανατολικού Αιγαίου. Η ομώνυμη εικόνα είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά, πλασμένη με κερί και μαστίχα.
Ανήμερα της γιορτής γίνεται περιφορά της εικόνας γύρω από το ναό, ενώ οι εορταστικές εκδηλώσεις φθάνουν στο αποκορύφωμά τους με τις μουσικές και χορευτικές εκδηλώσεις στην πλατεία του χωριού.
Παναγιά Πανοχωριανή – Αμοργός
Ανήμερα της μεγάλης γιορτής, οι τοπικές σπεσιαλιτέ κλέβουν την παράσταση με πρώτα και καλύτερα το πατατάτο και το ξιδάτο. Τίποτα όμως δεν θα ήταν ίδιο χωρίς τη φημισμένη «ψημένη» ρακή του νησιού, που επίσης προσφέρεται στο προαύλιο του ναού της Παναγίας Πανοχωριανής.
Παναγία η Θαλασσινή – Άνδρος
Στην Άνδρο, πάνω στο βράχο στην είσοδο της χώρας, βρίσκεται το εκκλησάκι της Παναγίας Θαλασσινής, που προστατεύει όλους όσοι ταξιδεύουν στη θάλασσα. Στο πανηγύρι ντόπιοι και ξένοι συρρέουν και για να δοκιμάσουν φρουτάλια και σουμάδα που προσφέρονται σε όλους.
Μονή Οδηγήτριας Γωνιάς Κολυμβαρίου – Χανιά, Κρήτη
Πρόκειται για μια από τις πολλές εκκλησίες των Χανίων όπου με μεγαλοπρέπεια γιορτάζεται ο Δεκαπενταύγουστος. Χιλιάδες πιστοί συρρέουν κάθε χρόνο για να τιμήσουν την Κοίμηση της Θεοτόκου σε κάθε γωνιά του κρητικού νομού. Στη συνέχεια αναλαμβάνουν η λύρα και το λαούτο. Σε κάθε πλατεία στήνεται τρικούβερτο γλέντι που διαρκεί μέχρι το πρωί, ενώ τα τραπέζια γεμίζουν συνεχώς με λαχταριστά εδέσματα.
Η Παναγιά η Χαρακιανή στο Ρέθυμνο
Παναγιά η Χαρακιανή – Ρέθυμνο, Κρήτη
Με ιδιαίτερο σεβασμό γιορτάζεται το Πάσχα του καλοκαιριού στον Χάρακα Μυλοποτάμου στο Ρέθυμνο, όπου βρίσκεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Χαρακιανής. Η εκκλησιά βρίσκεται στην τοποθεσία Μπαλί και ανήκει στη μονή του Αγίου Ιωάννη. Εκεί υπάρχει το οικόσημο μίας εκ των σημαντικότερων οικογενειών του Βυζαντίου, των Καλλεργών. Η μονή ήταν έρημη έως το 1983, οπότε εγκαταστάθηκε εκεί ο ηγούμενος αρχιμανδρίτης Άνθιμος Συριανός, μετέπειτα μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου. Είναι τέτοια η σημασία που δίνουν οι ντόπιοι στην εκκλησία, που συχνά πηγαίνουν εκεί με τα πόδια από το σπίτι τους παρόλο που μπορεί να πάρει και ώρες σε κάποιες περιπτώσεις!
Μοναστήρι Ευαγγελιστρίας – Ικαρία
Ο παραδοσιακός ικαριώτικος χορός είναι ο πρωταγωνιστής στους εορτασμούς του Δεκαπενταύγουστου στο νησί, από όπου δεν λείπουν και οι ντόπιοι μεζέδες, όπως ψητά και κατσικίσιο κρέας. Το πιο ξέφρενο πανηγύρι γίνεται στο Χριστό Ραχών, ένα από τα ομορφότερα χωριά του νησιού.
Παναγία του Χάρου – Λειψοί
Στο μοναστήρι της Παναγίας, στους Λειψούς, η Παναγία δεν κρατά το Θείο Βρέφος αλλά τον Εσταυρωμένο Χριστό, σε μια εικόνα μοναδική στην χριστιανική παράδοση. Η Παναγία του Χάρου γιορτάζει στις 23 Αυγούστου, δηλαδή στα εννιάμερα της Παναγίας. Σύμφωνα με το έθιμο, που τηρείται από το 1943, την άνοιξη τοποθετούνται κρινάκια γύρω από την εικόνα, τα οποία στη συνέχεια ξεραίνονται και ανθίζουν ξανά τον Αύγουστο.
