Πλήρης ημερών απεβίωσε ο πρώην πρόεδρος της Τουρκίας Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, ένας από τους πιο σημαντικούς πολιτικούς της γειτονικής χώρας που κυριάρχησε για πάνω από μισό αιώνα στα πολιτικά πράγματα.
Ο γνωστός για τη ρητορική δεινότητά του πολιτικός άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 90 ετών, στο νοσοκομείο Γκιουβέν της Άγκυρας όπου, σύμφωνα με το τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu, νοσηλευόταν με σοβαρή λοίμωξη του αναπνευστικού.
Ποιος ήταν ο Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ
O Sami Süleyman Gündoğdu Demirel, όπως ήταν το πλήρες όνομά του, γεννήθηκε στο χωριό Ισλάμκιοϊ της Σπάρτης της Πισιδίας, το 1924. Ήταν πολιτικός μηχανικός και υπήρξε ο πιο νέος (31 ετών) Γενικός Διευθυντής στην ιστορία της Τουρκικής Δημοκρατίας, ενώ σε ηλικία 40 ετών ήταν πρόεδρος του Δημοκρατικού Κόμματος.
Από το 1965 μέχρι το 1993 διετέλεσε πρωθυπουργός σε επτά διαφορετικές κυβερνήσεις, με συνολικό διάστημα 10 χρόνια και 5 μήνες, ο μακροβιότερος μετά τους Ισμέτ Ινονού και Ταγίπ Ερντογάν.
Είναι ο πρωθυπουργός που σχημάτισε τις περισσότερες κυβερνήσεις μετά το 1946, οπότε η Τουρκία επέτρεψε τη λειτουργία περισσοτέρων του ενός κομμάτων.
Το 1962 ασχολήθηκε με την πολιτική και το Κόμμα Δικαιοσύνης (AP), από όπου αποχώρησε το 1963, μετά τα γεγονότα που ακολούθησαν την απελευθέρωση του Τζελάλ Μπαγιάρ.
Ο Ντεμιρέλ με τον Κώστα Σημίτη, τον Θεόδωρο Πάγκαλο και τον Ισμαήλ Τζεμ το 1997 (Φωτ.: ΕΡΑ / Tarik Tinazay)
Τον Ιούνιο του 1965, μετά το θάνατο του προέδρου Γκιουμούσπαλα, επέστρεψε στο κόμμα για να εκλεγεί πρόεδρος στις εσωκομματικές εκλογές που ακολούθησαν. Μετά την πτώση της κυβέρνησης Ινονού, τον Φεβρουάριο του 1965, συμμετείχε στο σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας, αναλαμβάνοντας καθήκοντα αντιπροέδρου της κυβέρνησης και υπουργού Επικρατείας.
Γίνεται πρωθυπουργός
Στις εκλογές του 1965 το κόμμα του έλαβε το 52,8 % των ψήφων και ο Ντεμιρέλ έγινε για πρώτη φορά πρωθυπουργός. Την πενταετία που κυβέρνησε την Τουρκία, έβαλε τα θεμέλια της ανάπτυξης και της εκβιομηχάνισής της.
Κυριότερα έργα που έγιναν επί της διακυβέρνησής του είναι η Γέφυρα του Βοσπόρου, η χαλυβουργία της Ηράκλειας του Πόντου, το φράγμα Κεμπάν και μια σειρά φραγμάτων που εξασφάλιζαν ενέργεια και άρδευση σε μεγάλες καλλιεργήσιμες εκτάσεις.
Το 1971 ο Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ ανατράπηκε μετά το τελεσίγραφο του στρατού, της 12ης Μαρτίου, αφού είχε προηγηθεί ένταση στις σχέσεις της κυβέρνησης με τις ΗΠΑ.
Εδώ στην πενταμελή επιτροπή για τη βία στη Δυτική Όχθη το 2000, μεταξύ άλλων με τον Γιάσερ Αραφάτ και τον Χαβιέ Σολάνα (Φωτ.: ΕΡΑ / Tarik Tinazay)
Ο Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ αρνήθηκε να απαγορεύσει την καλλιέργεια του οπίου, που απαίτησε η κυβέρνηση Νίξον, ενώ είχε ήδη εκδηλώσει προθέσεις για προσέγγιση με τη Ρωσία – Σοβιετική Ένωση.
Η επιστροφή του στην εξουσία
Το 1975 ο Ντεμιρέλ επέστρεψε στην εξουσία, ως πρωθυπουργός σε κυβέρνηση συνεργασίας με τους ισλαμιστές και τους εθνικιστές.Στις εκλογές του 1977, παρότι βγήκε πρώτο σε ψήφους το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, όταν ο Μπουλέντ Ετζεβίτ δεν κατόρθωσε να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης, ο Ντεμιρέλ σχημάτισε και πάλι κυβέρνηση συνεργασίας με τους ισλαμιστές και τους εθνικιστές.
Η κυβέρνηση αυτή έχασε τη δεδηλωμένη, με την αποχώρηση δεκατριών βουλευτών, τον Δεκέμβριο του 1977.
Ο Ντεμιρέλ με τον Μπουλέντ Ετζεβίτ (Φωτ.: ΕΡΑ / Tarik Tinazay)
Το 1979, και ενώ η Τουρκία σπαρασσόταν από τις συγκρούσεις των παρακρατικών και παραστρατιωτικών ομάδων με ομάδες αριστερών, ο Ντεμιρέλ σχημάτισε για έκτη φορά κυβέρνηση με τους ισλαμιστές και τους εθνικιστές, ο βίος της οποίας διακόπηκε από τη χούντα του Εβρέν, στις 12 Σεπτεμβρίου 1980.
Μετά τη λήξη της απαγόρευσής της ενασχόλησής του με την πολιτική από το καθεστώς Εβρέν, ο Ντεμιρέλ επέστρεψε στην πολιτική σκηνή ως πρόεδρος του Κόμματος του Ορθού Δρόμου (DYP). και στις εκλογές του 1987 εξελέγη βουλευτής Σπάρτης, ασκώντας σκληρή αντιπολίτευση στον Τουργκούτ Οζάλ.
Στις εκλογές του 1991 το κόμμα του πήρε την πρώτη θέση και έτσι ο Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ έγινε για 7η φορά πρωθυπουργός της Τουρκίας, με πρόεδρο της Δημοκρατίας τον Τουργκούτ Οζάλ.
Ο Ντεμιρέλ στην προεδρία της Τουρκίας
Μετά τον απροσδόκητο θάνατο του Οζάλ, ο Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ εξελέγη ο 9ος πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας.
Συνάντηση με τον Νίκο Κωνσταντόπουλο, τότε πρόεδρο του Συνασπισμού (Φωτ.: Tarik Tinazay)
Ο Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ αναμφισβήτητα υπήρξε μια από τις κορυφαίες φυσιογνωμίες της πολιτικής ζωής της Τουρκίας.
Λαϊκιστής και δημοκόπος, κατόρθωσε να ισορροπήσει και να επικρατήσει αλλεπάλληλες φορές σε ένα ταραγμένο πολιτικό πεδίο, συγκεντρώνοντας πολλές φορές τα πυρά του στρατιωτικού κατεστημένου και του βαθέος κράτους.
Από τις σκοτεινές πλευρές της πολιτικής του σταδιοδρομίας οι «ιδιαίτερες» σχέσεις που είχε με τους κύκλους του οργανωμένου εγκλήματος και τους βαρόνους ηρωίνης!