Σαν σήμερα, 29 Μαΐου, αποφράδα ημέρα για τον Ελληνισμό από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453, ο Πόντος και η Ορθοδοξία θρήνησαν το 1921 το χαμό του Ευθύμιου Αγριτέλλη, μητροπολίτη Αμασείας-Ζήλων, που έχασε τη ζωή του ύστερα από τα φρικτά βασανιστήρια που του επέβαλαν οι Τούρκοι στις φυλακές της Σούγιας της Αμάσειας.
Ο Ευθύμιος γεννήθηκε το 1880 στα Παράκοιλα Λέσβου και τοποθετήθηκε πρώτα επίσκοπος Πάφρας το 1912 και το 1917 μητροπολίτης Αμασείας, με ηγετικό ρόλο στους ένοπλους Πόντιους αντάρτες που κατέφυγαν στα βουνά αποφεύγοντας τα περιβόητα αμελέ ταμπουρού (τάγματα εργασίας) από τα οποία σπάνια γύριζαν ζωντανοί, λέγοντας πάντα τη φράση «ξυπνήστε ραγιάδες για να βρείτε τη λευτεριά».
Στις 21/1/1921 οι κεμαλικοί μπαίνουν στη μητρόπολη (είχε έδρα στην Αμισό) και συλλαμβάνουν τον ίδιο, τον αρχιμανδρίτη Πλάτωνα Αϊβαζίδη και όλους τους προκρίτους, επιχειρηματίες, καθηγητές, επιστήμονες και εμπόρους (περίπου 100 άτομα) και τους οδηγούν στις φυλακές της Σούγιας Αμασείας. Εκεί, τη Μεγάλη Εβδομάδα και το Πάσχα, ο Αγριτέλλης ψάλλει το «Χριστός Ανέστη» και οι φύλακες τον βασανίζουν αγρίως.
Oι φύλακες πέταξαν στα σκουπίδια το σώμα του, το οποίο πιστοί περιμάζεψαν κι έθαψαν κρυφά στο προαύλιο της Αγίας Τριάδας. Οι άλλοι συγκρατούμενοί του και ο Πλάτων Αϊβαζίδης, συνολικά 174, καταδικάστηκαν σε θάνατο και απαγχονίστηκαν στις 21/9/1921 στην πλατεία της Αμάσειας.
Τάσος Κ. Κοντογιαννίδης
