Πολύ πιο εύκολο θα ήταν να μην ασχοληθεί με την ιστορία της οικογένειάς του. Εξάλλου η τραγική μοίρα των προγόνων του τα έφερε να γεννηθεί στην Αμερική όπου τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά συχνά χάνονται στην πολυχρωμία, την πολυφωνία και την πολυσυλλεκτικότητα του πλήθους.
Όμως ο Αμερικανός πολιτικός, σερίφης της κομητείας του Μίντλσεξ της Μασαχουσέτης, Πίτερ Κουτουτζιάν όχι μόνο δεν έχασε την «αρμενικότητά» του αλλά από τότε που θυμάται τον εαυτό του ασχολείται με την Αρμενία και τη Γενοκτονία των προγόνων του.
Όπως μάλιστα είπε στην αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο pontos-news.gr, θεωρεί τιμή και καθήκον του να παλέψει μέχρι τέλους ώστε να αναγνωριστούν διεθνώς οι γενοκτονίες των χριστιανικών πληθυσμών από τις ορδές των Οθωμανών Τούρκων στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν εκατομμύρια Έλληνες του Πόντου, Μικρασιάτες, Αρμένιοι και Ασσύριοι σφαγιάστηκαν στο όνομα της… καθαρότητας του τουρκικού έθνους.
Προσκεκλημένος του Συνδέσμου Ποντιακών Σωματείων Νοτίου Ελλάδας και Νήσων στην εκδήλωση με τίτλο «Αρμένιοι, Ασσύριοι, Έλληνες: Η πολιτική δύναμη της ενοποίησης των γενοκτονιών», που έγινε τη Δευτέρα 18 Μαΐου στη Λέσχη Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΛΑΕΔ*) στην Αθήνα και κεντρικός ομιλητής στην εκδήλωση της ΠΟΕ στη Θεσσαλονίκη, ο 54χρονος πολιτικός δεν δίστασε να απαντήσει σε ό,τι τον ρωτήσαμε.
Εκείνο όμως που δεν σταμάτησε να λέει ήταν ότι Αρμένιοι, Έλληνες του Πόντου και Ασσύριοι πρέπει να προχωρούν ενωμένοι για να πετύχουν τον ύψιστο στόχο, τη διεθνή αναγνώριση των Γενοκτονιών.
Ο Πίτερ Κουτουτζιάν με τον πρόεδρο της ΠΟΕ Χρήστο Τοπαλίδη
Ποιος είστε και γιατί ήρθατε στην Ελλάδα;
Το όνομά μου είναι Πήτερ Κουτουτζιάν και είμαι σερίφης της κομητείας Μίντλσεξ της Μασαχουσέτης, μιας από τις μεγαλύτερες κομητείες της χώρας που αποτελείται από 54 πόλεις και στην οποία ζουν 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι. Είμαι υπεύθυνος για 1.400 κρατουμένους και το γραφείο μου απαρτίζεται από 800 άτομα. Στο παρελθόν ήμουν για 14 χρόνια βουλευτής στην πολιτειακή Βουλή και έχω επίσης εργαστεί ως δικηγόρος και εισαγγελέας.
Στην Ελλάδα βρίσκομαι γιατί δραστηριοποιούμαι στο θέμα της Γενοκτονίας των Αρμενίων και στο ζήτημα της μη αναγνώρισής της από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες όπως η Τουρκία. Προσκλήθηκα εδώ για να μοιραστώ τις σκέψεις μου για αυτό το ζήτημα με την ελληνική κοινότητα. Πιστεύω ότι έχουμε πολλά κοινά. Υποφέραμε σχεδόν την ίδια χρονική περίοδο. Οι Έλληνες, ιδιαιτέρως από τον Πόντο, οι Αρμένιοι και οι Ασσύριοι έπεσαν θύματα των χριστιανικών γενοκτονιών από τους Οθωμανούς.
Πώς και ένας Αμερικανός που γεννήθηκε στις ΗΠΑ και δεν έχει βιώσει τίποτα από όλα αυτά, μπορεί να είναι τόσο παθιασμένος με το θέμα;
Οι παππούδες μου Άμπραχαμ και Ζαρούχι Κουτουτζιάν ζούσαν στο χωριό Μαράς που βρίσκεται στην ιστορική Αρμενία ή ανατολική Τουρκία. Μια μέρα Τούρκοι στρατιώτες πήγαν στο χωριό τους και εκείνοι διέφυγαν χώρια. Η γιαγιά κατέληξε στο Χαλέπι στη Συρία, εργάστηκε σε ένα ορφανοτροφείο και πήγε στην Αμερική. Ο παππούς έχοντας πάει αλλού, κατάφερε να την εντοπίσει μέσω του αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού και έτσι δημιούργησαν οικογένεια στις ΗΠΑ.
Ο Πίτερ και η Ελίζαμπεθ Κουτουτζιάν με τα τρία παιδιά τους
Δεν γνωρίζουμε εάν υπήρχαν άλλα ζωντανά μέλη των οικογενειών τους στην ιστορική Αρμενία. Οι παππούδες μου, όπως και πολλοί άνθρωποι εκείνης της γενιάς δεν μιλούσαν πολύ για όσα έζησαν.
Γνωρίζουμε κάποια πράγματα, αλλά τα περισσότερα τα κράτησαν για τους εαυτούς τους. Δεν ήθελαν να μετακυλήσουν το βάρος τους στα παιδιά τους. Ήθελαν τα παιδιά τους να ζήσουν μια καλή ζωή. Πήγαν στις ΗΠΑ για να βρουν καταφύγιο και τελικά ανακάλυψαν μια τεράστια ευκαιρία. Έκαναν τέσσερα παιδιά, τρεις γιους και μια κόρη. Όλα τα παιδιά τους αποφοίτησαν από το σχολείο. Οι τρεις γιοι τους υπηρέτησαν τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις με κάποιο τρόπο. Αγάπησαν αυτή τη χώρα.
Αυτά τα ερεθίσματα με έκαναν πάντα να ασχολούμαι με την αρμενική καταγωγή μου. Η μητέρα μου, παρά την ιρλανδική καταγωγή της πάντα με ωθούσε να εξερευνήσω την αρμενική πλευρά μου και να εμπλακώ με την αρμενική κοινότητα. Την είχε αγγίξει αυτή η τραγωδία και μου το μετέδωσε.
Το χωριό Μαράς στην ιστορική Αρμενία
Όταν εκλέχθηκα στη πολιτειακή Βουλή, ο αγώνας για την αναγνώριση της Γενοκτονίας έγινε τιμή και ευθύνη. Και αλήθεια είναι έτσι, μια και αυτό είναι που έχω ανάγκη να κάνω. Ως επικεφαλής μιας περιφέρειας που δεν είναι αμιγώς αρμενική, αλλά πολυεθνοτική, δεν εστιάζω στα συγκεκριμένα θέματα επειδή έχω να κερδίσω ψήφους από τη δράση, αλλά γιατί έτσι νιώθω.
Από την τελευταία φορά που ήσασταν εδώ, πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα παγκοσμίως στο θέμα της αναγνώρισης των Γενοκτονιών Ελλήνων του Πόντου, Μικρασιατών, Αρμενίων και Ασσυρίων από τους Οθωμανούς Τούρκους;
Είμαστε στην 100ή επέτειο από τη Γενοκτονία των Αρμενίων. Οι σφαγές άρχισαν με τους Έλληνες, ακολούθησαν πιο εντατικά εκείνες των Αρμενίων, μετά οι Τούρκοι επανήλθαν για να εξοντώσουν τους Έλληνες. Ελπίζαμε ότι φέτος οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αναγνώριζαν τις γενοκτονίες. Όμως ο πρόεδρος ακόμα δεν έχει χρησιμοποιήσει τη λέξη [σ.σ. Γενοκτονία]. Είμαστε πολύ απογοητευμένοι και ενοχλημένοι επειδή τρεις πρόεδροι, ο Κλίντον, ο Μπους και ο Ομπάμα όλοι είχαν υποσχεθεί στις προεκλογικές εκστρατείες τους ότι θα χρησιμοποιήσουν τη λέξη «γενοκτονία» όταν γίνουν πρόεδροι των ΗΠΑ, αλλά και οι τρεις δεν το έκαναν.
Αφίσα στις ΗΠΑ: «Κ. Πρόεδρε, Μην Γυρίζετε την Πλάτη σας! Αναγνωρίστε την Αρμενική Γενοκτονία»
Μπορεί κάποιος να το περίμενε από τον Τζορτζ Μπους. Από τον Ομπάμα όμως; Ήταν μεγάλη απογοήτευση…
Ναι, έχετε απόλυτο δίκιο. Ήταν μεγάλη απογοήτευση. Αυτό που συνέβη στην ιστορική Αρμενία, είπε, ήταν «Medz Yeghern», μεγάλη καταστροφή.
Ωστόσο θέλω να σας πως ότι εξεπλάγην με τον εαυτό μου. Ενώ φανταζόμουν πως θα απογοητευτώ πολύ εάν οι ΗΠΑ δεν αναγνωρίσουν τη Γενοκτονία των Αρμενίων, όταν τελικά έγινε ό,τι έγινε ένιωσα χαρούμενος. Ξέρετε γιατί; Ο Πάπας Φραγκίσκος αναγνώρισε τη Γενοκτονία και την αποκάλεσε Γενοκτονία χριστιανών που συνεχίζεται ακόμα και σήμερα. Πρόκειται για μνημειώδη εξέλιξη εάν το σκεφτείτε, πιο σημαντική από την αναγνώριση από πλευράς του Αμερικανού προέδρου.
Από τις εκδηλώσεις για την 100ή επέτειο από τη Γενοκτονία των Αρμενίων στη Νέα Υόρκη
Επιπλέον συμμετέχοντας σε όλες τις εκδηλώσεις που έγιναν για την 100ή επέτειο και μιλώντας σε πολλές από αυτές ή συμμετέχοντας πρόσφατα σε συνέδρια Αρμενίων παρουσία των δικών μας θρησκευτικών ηγετών, συνειδητοποίησα ότι ήμασταν εκεί. Η Τουρκία απέτυχε γιατί εμείς επιζήσαμε!
Μιλώντας για τον Πάπα, νομίζω ότι πράγματι έχει πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα ότι αναγνώρισε τη Γενοκτονία, εάν σκεφτείτε πως όλοι έλεγαν ότι δεν θα προχωρήσει σε κάτι τέτοιο.
Σωστά. Αυτή η αναγνώριση έχει άλλο ειδικό βάρος.
Το τι έχει συμβεί είναι πια πολύ ξεκάθαρο. Η Τουρκία και κάποιες χώρες αγνοούν επιδεικτικά την αλήθεια. Όπως και να’ χει όμως η ανθρωπότητα γνωρίζει. Είναι μια ιστορική πραγματικότητα που κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί. Υπάρχουν στοιχεία. Δεν χρειάζεται να αναγνωρίσει κάποιος ότι συνέβη. Οι Αρμένιοι δεν είμαστε θύματα. Εάν περιμένουμε να προχωρήσουμε στο μέλλον αφού ακούσουμε την αναγνώριση από την πλευρά της Τουρκίας, τότε θα είναι σαν να παραμένουμε θύματα. Οι Αρμένιοι δεν είμαστε θύματα. Έχουμε επιζήσει. Τα καταφέραμε.
Ο Πάπας Φραγκίσκος με τον Αρμένιο Πατριάρχη Καρέκιν ΙΙ
Έλληνες, Αρμένιοι και Ασσύριοι παρά τις προσπάθειες των σφαγέων μας για το αντίθετο καταφέραμε να επιζήσουμε και κυριολεκτικά ανθίσαμε όπου κι αν πήγαμε. Αρνούμαι να δω τον εαυτό μου ως θύμα επειδή εκείνοι που έκαναν το έγκλημα δεν το αναγνωρίζουν. Ξέρω τι έγινε. Δεν χρειάζεται να το ακούσω και αρνούμαι να αφήσω τη μη αναγνώριση να με καθορίσει ως άνθρωπο. Και η γενοκτονία δεν μπορεί να καθορίσει αυτό που καταφέραμε να γίνουμε. Πρέπει να το καταλάβουμε.
Τελικά αποτιμώντας την τελευταία διετία, θεωρείτε πως έχουν γίνει σημαντικά βήματα προς τη διεθνή αναγνώριση των γενοκτονιών;
Σε ό,τι έχουμε πει να προσθέσουμε ότι Αυστρία και Γερμανία αναγνώρισαν τη Γενοκτονία των Αρμενίων, δηλαδή εκείνοι που συμμετείχαν, με διαφορετικό τρόπο, στη γενοκτονία την αναγνώρισαν. Συνεπώς έχουν γίνει βήματα.
Επιπλέον φέτος με αφορμή την 100ή επέτειο από τη Γενοκτονία, η ανθρωπότητα έχει στρέψει το ενδιαφέρον της σε μας. Στις ΗΠΑ το θέμα προβλήθηκε πολύ στα μέσα ενημέρωσης. Εάν αυτό γινόταν συστηματικά τα προηγούμενα χρόνια, εκτιμώ ότι σήμερα θα είχαμε περισσότερες αναγνωρίσεις. Ωστόσο είμαι ικανοποιημένος από την πρόοδο που κάναμε ιδιαιτέρως την τελευταία χρονιά.
Με δεδομένο, όπως είπατε, ότι οι Γενοκτονίες συνδέονται μεταξύ τους, πόσο σημαντικό είναι να προχωράμε ενωμένοι για να πετύχουμε τελικά την παγκόσμια αναγνώριση τους;
Πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντικό για όλους να συνεργαστούμε γιατί οι Αρμένιοι έχουν κάνει καλή δουλειά όσο αφορά στο να επικοινωνήσουν στον έξω κόσμο τη Γενοκτονία, να ζητήσουν την αναγνώρισή της και να διδάξουν τους λαούς τι συνέβη στη διάρκεια εκείνης της περιόδου.
Πόντιοι, Αρμένιοι, Ασσύριοι ενωμένοι σε μια γροθιά
Όμως η ανθρωπότητα δεν γνωρίζει και πολλά για τη Γενοκτονία των Ποντίων, ενώ γνωρίζει ακόμα λιγότερα για τη Γενοκτονία των Ασσυρίων. Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να παλεύουμε όλοι μαζί, να έχουμε κοινή γραμμή, να συνεργαζόμαστε ώστε να πετύχουμε τη διεθνή αναγνώριση των Γενοκτονιών. Έτσι θα έχουμε μεγάλη επιτυχία, ο κόσμος θα καταλάβει καλύτερα και δεν θα επαναληφθούν τραγωδίες σαν κι αυτές. Ας μην ξεχνάμε ότι ακόμα και σήμερα διαπράττονται γενοκτονίες χριστιανών σε διάφορες περιοχές του κόσμου, στη Συρία, το Βόρειο Ιράκ. Θεωρώ ότι η ανθρωπότητα θα κατανοήσει καλύτερα τα γεγονότα εάν μιλήσουμε για γενοκτονίες χριστιανών αντί για γενοκτονίες εθνοτήτων.
Πριν από περίπου δυο μήνες, η Αρμενία αναγνώρισε τη Γενοκτονία των Ελλήνων και των Ασσυρίων. Βλέπετε άλλες χώρες να την ακολουθούν σύντομα;
Ειλικρινά πιστεύω ότι είναι ζήτημα άσκησης πίεσης (lobbying). Εξαρτάται από τις πολιτικές προσπάθειες που θα γίνουν. Κατά ένα μεγάλο μέρος η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων είναι αποτέλεσμα των πολιτικών προσπαθειών. Πολιτικοί στις ΗΠΑ αλλά και σε άλλες χώρες ενεπλάκησαν σε όλο αυτό. Υπήρξε άσκηση επιρροής από τους Αρμένιους της Αρμενίας και τους Αρμένιους της Διασποράς. Πιστεύω ότι έγιναν αναγνωρίσεις της Γενοκτονίας λόγω της επιρροής της αρμενικής Διασποράς.
Κάποιοι λένε ότι πέρασε ένας αιώνας από τότε που έγιναν όλα αυτά, οπότε ήρθε η ώρα να προχωρήσουμε, να βάλουμε στην άκρη τα τραγικά γεγονότα και απλά να δεχθούμε ότι η Τουρκία δεν αναγνωρίζει τις Γενοκτονίες…
Διαφωνώ με αυτή την άποψη. Δεν θα έπρεπε να προχωρήσουμε και να το ξεχάσουμε. Πρέπει να συνεχίσουμε να παλεύουμε γι΄ αυτήν την αναγνώριση. Γιατί πρέπει πάντα να παλεύουμε για την αλήθεια. Επίσης νιώθω ότι δεν μπορούμε να προχωρήσουμε με αυτό τον τρόπο μέχρι η ανθρωπότητα να καταλάβει και να αποδεχθεί τι έγινε.
Ο Πίτερ Κουτουτζιάν μιλάει στην πλατεία Τάιμς Σκουέαρ της Νέας Υόρκης
Και η Τουρκία οφείλει να το παραδεχθεί, να το αναγνωρίσει. Εξάλλου δεν είναι λάθος της σημερινής Τουρκίας. Γιατί δεν παίρνει την απόφαση; Έτσι θα γινόταν περισσότερο αποδεκτή σε όλο τον κόσμο. Ίσως και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αποτυγχάνοντας όμως να πάρει τη σωστή απόφαση, δεν καταφέρνει να γίνει ολοκληρωμένη δημοκρατία. Θεωρώ ότι η σημερινή Τουρκία δεν έχει καταφέρει να προσεγγίσει ακόμα την αληθινή δημοκρατία.
Πρέπει να παλεύουμε για την αναγνώριση, αλλά όχι να αφήσουμε τη μη αναγνώριση να μας καθορίσει και να μας καθυστερήσει από την εξέλιξη. Εξάλλου, όπως είπε ο Τζορτζ Σαντανάγια, εκείνοι που δεν θυμούνται το παρελθόν, είναι καταδικασμένοι να το ξαναζήσουν. Απόδειξη ότι ακολούθησε το Ολοκαύτωμα, η Ρουάντα, το Σουδάν αλλά και οι σημερινές γενοκτονίες των Χριστιανών.
Ποια είναι τα βήματα που πρέπει να κάνουμε, που δεν έχουμε κάνει ακόμα, ώστε μια μέρα οι ψυχές των εκατομμυρίων Αρμενίων, Ελλήνων και Ασσυρίων που σφαγιάστηκαν στη διάρκεια εθνοκαθάρσεων να αναπαυτούν εν ειρήνη;
Νομίζω ότι αυτό που έχει σημασία για να αναπαύονται εν ειρήνη είναι να τους θυμόμαστε και να μην ξεχνάμε. Η αναγνώριση από μία άλλη χώρα, αυτού που γνωρίζουμε ότι είναι ιστορική αλήθεια, επικυρώνει και ενισχύει την πραγματικότητα. Ωστόσο, όσο εμείς δεν ξεχνάμε τι έγινε, δεν ξεχνάμε όλα όσα βίωσαν και φροντίζουμε να μεταλαμπαδεύουμε τη γνώση μας, να μοιραζόμαστε τις ιστορίες, τις παραδόσεις, τις γλώσσες μας από τη μία γενιά στην άλλη. Έτσι τιμάμε αυτούς που έφυγαν.
Γιατί πιστεύετε ότι η Τουρκία δεν αναγνωρίζει τις γενοκτονίες;
Γιατί η χώρα δεν έχει διδαχθεί τίποτα για τις γενοκτονίες τα τελευταία… 100 χρόνια! Πώς να αναγνωρίσουν κάτι που δεν τους έχουν διδάξει ότι υπήρξε μέρος της ιστορίας τους; Γενιές και γενιές δεν ξέρουν επισήμως τίποτα για τις γενοκτονίες.
Επίσης το θέμα των αποζημιώσεων είναι εξαιρετικά σοβαρό. Πιθανώς φοβούνται ότι οι απόγονοι των θυμάτων θα ζητήσουν πίσω τις περιουσίες τους στην ιστορική Αρμενία.
Οι Αρμένιοι και οι άλλοι λαοί που έχουν υποστεί Γενοκτονία, λένε οι Τούρκοι, ίσως διεκδικούν την αναγνώριση κυρίως για οικονομικούς λόγους…
Όχι, όχι. Αυτό δεν ισχύει! Αναζητάμε την αλήθεια. Ζητάμε επιβεβαίωση όσων συνέβησαν. Μέσα από την αναγνώριση θα μπορέσουν οι πληγές να επουλωθούν. Εάν δεν υπάρξει αυτή, είναι αδύνατο να κλείσουν. Το να βάζεις τσιρότο πάνω στην πληγή για να μην το βλέπεις δεν την επουλώνει. Το να την κρύβεις δεν την επουλώνει.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν και ο πρωθυπουργός Νταβούτογλου λένε ότι οι Αρμένιοι ήταν προδότες της χώρας όπου ζούσαν, δολοφόνησαν αρκετούς Τούρκους, ενώ όσοι πέθαναν ήταν θύματα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και όχι θύματα γενοκτονίας. Θέλετε να το σχολιάσετε;
Το μόνο που χρειάζεται είναι να κοιτάξουμε τα ιστορικά κείμενα, τα ντοκουμέντα. Εκεί όλα είναι ξεκάθαρα. Υπάρχουν γραπτές αναφορές από μάρτυρες που δεν αμφισβητούνται. Ο Χένρι Μοργκεντάου περιέγραψε τις σφαγές Αρμενίων και Ελλήνων με συγκλονιστικό τρόπο. Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί τι συνέβη. Αυτή την ιστορία δεν μπορεί να τη πει ο καθένας όπως θέλει. Η εκδοχή της είναι μία και την ξέρουμε.
Τον Μάιο του 2012, εγκαινιάστηκε το Πάρκο Αρμενικής Κληρονομιάς στη Βοστώνη. Τότε πολλοί επιφανείς κάτοικοι της πόλης είπαν ότι πρόκειται για μνημείο της γενοκτονίας των Αρμενίων και όλων των άλλων γενοκτονιών. Με δεδομένο αυτό, θα ήθελα να σας ρωτήσω εάν η πόλη θα έβλεπε θετικά, θα ήταν ανοιχτή στην ανέγερση μνημείου αφιερωμένου στους Έλληνες του Πόντου, οι οποίοι επίσης είναι θύματα γενοκτονίας;
Το Πάρκο Αρμενικής Κληρονομιάς δεν είναι μόνο μνημείο Γενοκτονίας, αλλά και μνημείο αφιερωμένο στους μετανάστες που έφθασαν στις ΗΠΑ. Παρόλο που χρηματοδοτήθηκε από τους Αρμένιους, είναι ένα πάρκο-μνημείο για όλους τους λαούς που υπέστησαν Γενοκτονία. Για να απαντήσω στο ερώτημά σας, η πόλη είναι πάντα ανοιχτή στο διάλογο. Ωστόσο δεν μας έχει προσεγγίσει καμία άλλη ομάδα που να θέλει να κάνει κάτι στο πάρκο.
Ο Πήτερ Κουτουτζιάν με τους γιους του στο Πάρκο Αρμενικής Κληρονομιάς
Συνεπώς εάν κάποιος σας προσέγγιζε για την ανέγερση ενός τέτοιου μνημείου…
Το πάρκο υπάρχει ήδη. Ίσως εάν οι Έλληνες Πόντιοι έκαναν ένα άλλο μνημείο αφιερωμένο στη δική τους Γενοκτονία…
Εννοείται σε ένα διαφορετικό μέρος;
Ίσως. Δεν ξέρω. Αλλά και πάλι κανείς δεν μας έχει προσεγγίσει. Νομίζω, πάντως, πως αυτό είναι πολύ σημαντικό. Να δημιουργηθεί ένα μεγάλο μνημείο αφιερωμένο στη Γενοκτονία των Ποντίων. Η Αρμενία έχει ένα μεγάλο μνημείο αφιερωμένο στα θύματα της Γενοκτονίας, εκεί όπου βρίσκεται η αιώνια φλόγα (Τσιτσερνακαμπέρτ). Δεν θα ήθελα ωστόσο να αφήσω την εντύπωση ότι δεν θα καλωσόριζα μια τέτοια πρόταση. Απλά κανένας δεν μας το έχει προτείνει. Θα έλεγα ότι είμαστε πάντα ανοιχτοί σε νέες ιδέες.
Υπάρχει κάτι που θα θέλατε να προσθέσετε;
Είμαι χαρούμενος που είμαι ξανά στην Ελλάδα. Είναι μια μαγική χώρα. Ο τόπος αυτός εμπνέει. Περπατούσα το πρωί στον Παρθενώνα, την Ακρόπολη. Είναι υπέροχος τόπος. Όντας αναμειγμένος με την πολιτική, νιώθεις ότι η Δημοκρατία ξεκίνησε εδώ. Όλα εδώ ξεκίνησαν…
