Η εικόνα του κατεστραμμένου αγάλματος του Κωνσταντίνου Ζάππα, στην κεντρική είσοδο του Ζάππειου Παρθεναγωγείου, αποτελούσε για πολλά χρόνια μια από τις ματωμένες μνήμες του ελληνισμού της Πόλης. Ωστόσο, το σπουδαίο σχολείο της Ρωμιοσύνης θυμίζει και ταυτόχρονα συμβολίζει πολύ περισσότερα πράγματα από τους βανδαλισμούς των «Σεπτεμβριανών». Είναι το εκπαιδευτικό ίδρυμα που εδώ και 140 χρόνια γαλουχεί γενιές Ελλήνων και προσφέρει ψηλού επιπέδου μόρφωση στο Γένος.
Ιδρύθηκε ως πρότυπο σχολείο το 1875 από τον Κωνσταντίνο Ζάππα, ο οποίος εκτέλεσε έτσι και την επιθυμία του εξαδέλφου του (και μεγάλου ευεργέτη του έθνους) Ευάγγελου Ζάππα. Αρχικά στεγάστηκε σε ενοικιαζόμενο κτήριο στην περιοχή Μνηματάκια της Πόλης, αλλά το 1885 μεταφέρθηκε στο επιβλητικό μέγαρο όπου λειτουργεί έως σήμερα.
Το χτίσιμο του σχολείου, στο ιστορικό Πέρα, στοίχισε 32.000 χρυσές λίρες. Ποσό τεράστιο για την εκείνη την εποχή! Το επιβλητικό νεοκλασικό εκπαιδευτήριο είναι τετραώροφο. Στους ορόφους του, που έχουν εμβαδό 1.000 τ.μ. ο καθένας, εκτός από τις άρτια εξοπλισμένες αίθουσες διδασκαλίας υπάρχουν πέντε κλειστοί χώροι γυμναστικής, τρεις χώροι αθλητισμού, γραφεία για τους καθηγητές και τους σχολάρχες, αίθουσα δεξιώσεων, θεατρική αίθουσα, αίθουσα για σκάκι και πνευματικά παιχνίδια, καθώς και αρκετοί βοηθητικοί χώροι.
Το κατεστραμμένο άγαλμα πεσμένο
στα σκαλιά της κεντρικής εισόδου του Ζαππείου
Είναι ένα «παλάτι» εξοπλισμένο με εποπτικά μέσα και όργανα μουσικής που ακόμα και σήμερα, σχεδόν ενάμιση αιώνα μετά, θα τα ζήλευαν στα καλύτερα σχολεία του κόσμου. Θεωρείται κόσμημα για την Πόλη και αποτελεί ένα ζωντανό δείγμα του ελληνικού πολιτισμού. Η πρώτη διευθύντρια του Ζαππείου ήταν η Καλλιόπη Κεχαγιά, που καταγόταν από την Προύσα και είχε διατελέσει ήδη διευθύντρια του Αρσακείου Αθηνών.
Το 1879 (χρονιά την οποία το σχολείο ανακηρύχθηκε ισότιμης βαθμίδας του Αρσακείου) έβγαλε τις πρώτες απόφοιτές του. Μάλιστα, έδωσε και υποτροφίες για ιδρύματα του εξωτερικού, γεγονός που θεωρήθηκε για την εποχή όχι απλώς καινοτόμο, αλλά επαναστατικό. Σε μια εποχή όπου οι γυναίκες δεν μορφώνονταν καν, οι μαθήτριες του Ζαππείου διέπρεπαν στις επιστήμες και τα γράμματα.
Εντυπωσιακή άποψη από το εσωτερικό του κτηρίου
(φωτ: elenakollatou.wordpress.com)
Στο σχολείο μέχρι το 2000 φοιτούσαν μόνο κορίτσια. Στη συνέχεια, λόγω έλλειψης μαθητριών, μετατράπηκε σε μικτό σχολείο και ονομάζεται πλέον Ζάππειο Εκπαιδευτήριο. Οι μαθήτριες του Ζαππείου αποκαλούνταν Ζαππίδες και φορούσαν μια ιδιαίτερη στολή με το μονόγραμμα του εκπαιδευτηρίου («Ζ»). Από τις απόφοιτες του Παρθεναγωγείου πάρα πολλές έχουν διακριθεί στον εκπαιδευτικό, πνευματικό, πολιτικό και κοινωνικό τομέα.
Οι Ζαππίδες (φωτ: από το βιβλίο της Ελλογίμου Ιωάννας Ψαροπούλου-Δόκου
Ζάππειον Παρθεναγωγεῖον Κωνσταντινουπόλεως 1875-2014)
Στο κεφαλόσκαλο της μεγάλης εσωτερικής σκάλας του Ζαππείου είχε τοποθετηθεί, από το 1916, μαρμάρινο άγαλμα του Κωνσταντίνου Ζάππα. Στο οργανωμένο πογκρόμ κατά των Ελλήνων της Πόλης, τον Σεπτέμβριο του 1955, ο τουρκικός όχλος εισέβαλε στο σχολείο και μεταξύ άλλων καταστροφών προκάλεσε σοβαρές ζημιές και στο άγαλμα. Τότε οι τουρκικές Αρχές είχαν δώσει εντολή να επισκευαστούν τα σκαλοπάτια που καταστράφηκαν από την πτώση του αγάλματος (πιθανώς για να εξαλειφθούν τα σημάδια των βανδαλισμών).
Το κατεστραμμένο άγαλμα έμεινε για πολλά χρόνια πεσμένο στο κεφαλόσκαλο, μέχρι που κάποιοι Έλληνες πήραν την πρωτοβουλία να ενώσουν τα κομμάτια του και να το φυλάξουν προσωρινά σε κάποια αίθουσα του εκπαιδευτηρίου. Το 2010, ωστόσο, οι τουρκικές Αρχές ανακοίνωσαν ότι τα ελληνικά αγάλματα της Πόλης θα αναστηλωθούν στην αρχική τους θέση.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος ευλογεί τα αποκαλυπτήρια
του αγάλματος (φωτ: fanarion.blogspot.gr)
Η ελληνική κοινότητα της Κωνσταντινούπολης κινητοποιήθηκε άμεσα και αναστήλωσε το άγαλμα του Ζάππα. Στις 17 Οκτωβρίου 2010 ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος πρωτοστάτησε σε λειτουργία που τελέστηκε στον γειτονικό ναό της Αγίας Τριάδας και αμέσως μετά ευλόγησε τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος στο Ζάππειο.
- Το Ζάππειο διαθέτει δύο εκπαιδευτικές βαθμίδες: την πρωτοβάθμια (νηπιαγωγείο και δημοτικό) και τη δευτεροβάθμια (γυμνάσιο, λύκειο). Οι μαθητές παρακολουθούν όλα τα μαθήματα του εκπαιδευτικού προγράμματος του ελληνικού υπουργείου Παιδείας & Θρησκευμάτων, και στην τουρκική γλώσσα ιστορία, γεωγραφία, γραμματική και γλώσσα.