Ως… αποτυχημένο ανέκδοτο ακούστηκε η είδηση της κατ’αρχήν συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν μεταξύ της Τεχεράνης και της διεθνούς κοινότητας, καθώς όσοι ασχολούνται με το θέμα επί 10ετίες είχαν αρχίσει να χάνουν τις ελπίδες τους και την υπομονή τους. Ωστόσο, ευτυχώς, αυτή τη φορά η διπλωματία απέφερε καρπούς κι έτσι οι δυο πλευρές κατέληξαν σε συμφωνία στη Λωζάνη της Ελβετίας.
Τα ευχάριστα ανακοίνωσαν επισήμως η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Φεντερίκα Μογκερίνι και ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ. Μάλιστα στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, η Μογκερίνι τόνισε ότι οι αμερικανικές και ευρωπαϊκές κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στο Ιράν θα αρθούν εφόσον η Τεχεράνη τηρήσει τις δεσμεύσεις της.
Συγκρατημένα ενθουσιασμένος ο Ομπάμα
Ιστορική συμφωνία που θα κάνει τον κόσμο ασφαλέστερο, χαρακτήρισε την εξέλιξη ο αμερικανός πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμα. Εφόσον εφαρμοστεί πλήρως, είπε, θα μπορούσε να εμποδίσει την Τεχεράνη να αποκτήσει πυρηνικά όπλα.
Ο Αμερικανός πρόεδρος προειδοποίησε ότι οι επιθεωρήσεις που θα γίνουν στο Ιράν θα είναι «χωρίς προηγούμενο» και ότι εάν η Τεχεράνη εξαπατήσει τη διεθνή κοινότητα «ο κόσμος θα το μάθει».
Αναφερόμενος στις κυρώσεις σε βάρος του Ιράν, είπε ότι η διεθνής κοινότητα θα τις άρει ανταποκρινόμενη στην τήρηση των συμφωνηθέντων εκ μέρους της Τεχεράνης.
Μάλιστα σημείωσε ότι η συμφωνία αυτή δεν σημαίνει ότι αίρεται η δυσπιστία των ΗΠΑ απέναντι στην Τεχεράνη.
Η συμφωνία
Η κατ’αρχήν συμφωνία προβλέπει ότι μια διεθνής κοινοπραξία θα βοηθήσει το Ιράν να ανασχεδιάσει και να κατασκευάσει έναν εκσυγχρονισμένο αντιδραστήρα βαρέως ύδατος στο Αράκ. Όσο για το πυρηνικό εργοστάσιο του Φορντό, κοντά στην πόλη Κομ, αυτό θα μετατραπεί σε τοποθεσία πυρηνικής φυσικής και δεν θα υπάρχει σχάσιμο υλικό στον χώρο αυτό.
Από την πλευρά του, ο Ιρανός υπουργός επισήμανε ότι με βάση τη μελλοντική τελική συμφωνία όλες οι αποφάσεις που έχουν ληφθεί στο παρελθόν από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και αφορούν το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, θα παύσουν να ισχύουν.
Επιβεβαίωσε ότι το Ιράν θα σταματήσει τον εμπλουτισμό ουρανίου στο Φορντό, όμως θα συνεχίσει τη δραστηριότητα αυτή στις πυρηνικές εγκαταστάσεις που διαθέτει στο Νατάνζ.
Ωστόσο ο Ζαρίφ εμφανίστηκε επιφυλακτικός όσον αφορά την προκαταρκτική συμφωνία: «Είμαστε ακόμη κάπως μακριά από το σημείο όπου θα θέλαμε να βρισκόμαστε» και πως η επίτευξη αυτής της συμφωνίας δεν σημαίνει και την αυτόματη εξομάλυνση των σχέσεων της χώρας του με τις ΗΠΑ. «Οι σχέσεις του Ιράν με τις ΗΠΑ δεν έχουν καμία σχέση με αυτό που ήταν μια προσπάθεια επίλυσης του προβλήματος των πυρηνικών (…). Έχουμε σοβαρές διαφορές με τις ΗΠΑ».
Ποιες είναι οι δεσμεύσεις του Ιράν
Σύμφωνα με κείμενο που έδωσαν οι ΗΠΑ στη δημοσιότητα η Τεχεράνη έχει συμφωνήσει:
- Να μειώσει τις συσκευές φυγοκέντρησης που έχει εγκαταστήσει από 19.000 σήμερα σε 6.104
- Όλες οι πλεονάζουσες συσκευές φυγοκέντρησης και τα μέσα που διαθέτει για τον εμπλουτισμό ουρανίου να μεταφερθούν και να αποθηκευθούν σε χώρους που θα επιτηρούνται από τον IAEA
- Να μειώσει την αποθηκευμένη ποσότητα εμπλουτισμένου ουρανίου από περίπου 10.000 κιλά ουρανίου χαμηλού εμπλουτισμού σε 300 κιλά ουρανίου εμπλουτισμένου κατά 3,67% για 15 χρόνια
- Να μην κατασκευάσει νέες εγκαταστάσεις για τον εμπλουτισμό ουρανίου για 15 χρόνια και να μην εμπλουτίσει ουράνιο πάνω από ένα ποσοστό 3,67% για τουλάχιστον 15 χρόνια
- Μόνο οι 5.060 από τις εγκεκριμένες συσκευές φυγοκέντρησης του Ιράν θα εμπλουτίζουν ουράνιο για μια περίοδο 10 ετών
- Θα γίνονται αυστηρές επιθεωρήσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού του Ιράν με ουράνιο για 25 χρόνια από τη στιγμή της σύναψης της οριστικής συμφωνίας
- Βασικές παράμετροι προηγούμενων αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για τη μεταφορά ευαίσθητων τεχνολογιών και επίμαχες δραστηριότητες θα επαναβεβαιώνονται στην απόφαση του ΣΑ του ΟΗΕ που θα υιοθετήσει την συνολική συμφωνία
Το κείμενο της τελικής συμφωνίας, θα πρέπει να έχει συνταχθεί μέχρι τις 30 Ιουνίου και θα πρέπει να έχει λάβει την έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
Οι διεθνείς αντιδράσεις
Τη συμφωνία χαιρέτισε, μέσω του Twitter, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι, σημειώνοντας ότι η ΕΕ, η Ομάδα 5+1 (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία) και το Ιράν διαθέτουν πλέον «τις παραμέτρους για να επιλύσουν τα κυριότερα προβλήματα» του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ χαρακτήρισε το πλαίσιο της συμφωνίας «μεγάλο, αποφασιστικό βήμα προς τα εμπρός», με τον Γάλλο ομόλογό του Λοράν Φαμπιούς να επισημαίνει ωστόσο ότι «ακόμα υπάρχει δουλειά» που πρέπει να γίνει μέχρι τη σύνταξη του τελικού κειμένου. «Καλή βάση» για αυτό που θα μπορούσε να αποτελέσει μια «πολύ καλή συμφωνία» έκανε λόγο ο Βρετανός υπ.Εξ. Φίλιπ Χάμοντ.
Επιφυλακτικό πάντως είναι το Ισραήλ. «Κάθε συμφωνία πρέπει να μειώσει σημαντικά τις πυρηνικές δυνατότητες του Ιράν και να σταματήσει την τρομοκρατία και τις επιθέσεις» έγραψε ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου στον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter μετά τις πληροφορίες που διέρρευσαν ότι οι συνομιλίες για το ιρανικό πρόγραμμα θα συνεχιστούν έως τον Ιούνιο.