Έφυγε από τη ζωή το Σάββατο 28 Μαρτίου, σε ηλικία 80 ετών, μια σπουδαία προσωπικότητα της δημοσιογραφικής ζωής και του πολιτισμού των Αρμενίων, ο συνιδρυτής της εφημερίδας Agos που εκδίδεται στην Κωνσταντινούπολη στα τουρκικά και τα αρμενικά, Σαρκίς Σεροπιάν.
Ο γλυκύτατος αυτός άνθρωπος, γεννημένος στην Πόλη, εδώ και χρόνια ταξίδευε στην Ανατολία προς αναζήτηση όλων εκείνων που νησίδων πολιτισμού που κατέρρεαν εγκαταλελειμμένες από τους νυν «ιδιοκτήτες» τους, την Τουρκική Δημοκρατία, και ξεναγούσε εθελοντικά κάθε ενδιαφερόμενο σε μέρη όπου άλλοτε κατοικούσαν Αρμένιοι ή Έλληνες.
Πριν από κάποιο διάστημα, ο Σεροπιάν είχε έρθει στην Αθήνα, προσκεκλημένος του περιοδικού Αρμενικά και είχαμε την τύχη να μιλήσουμε μαζί του σε μια συνέντευξη-ποταμό. Έμελλε να φύγει πριν τη δει δημοσιεύμενη.
Καθώς ήταν φίλος με τον Χραντ Ντινκ, τον δολοφονηθέντα συνιδρυτή της εφημερίδας Agos -που ο Σεροπιάν αποκαλούσε «φάρο», για να βλέπει ο κόσμος και τις άλλες αλήθειες- μας είχε μιλήσει για τη σχέση του μαζί του. Ο Σεροπιάν ήταν στο γραφείο της εφημερίδας όταν στις 19 Ιανουαρίου 2007, ο Ντινκ δολοφονήθηκε έξω από το κτήριο και την επόμενη ημέρα έβγαλε την εφημερίδα με την τραγική είδηση που πούλησε 50.000 φύλλα, όταν η συνήθης κυκλοφορία της είναι 7.000-9.000.
Το εξώφυλλο της Agos την επομένη της δολοφονίας Ντινκ
Πώς προέκυψε η σχέση με τον Χραντ Ντινκ;
Από την εποχή που ο Χραντ ήταν σπουδαστής τον γνώριζα. Κι επειδή ήταν «μέσα σε όλα» και πολύ δραστήριος, τον λέγαμε «τρελό Χραντ»! Ήταν αριστερός και είχε πολλά… θέματα με την αστυνομία και φυλακίστηκε πολλές φορές. Τον πιο καλό του φίλο, τον Αρμενάκ Μπακιρτζιάν, τον δολοφόνησαν αστυνομικοί στο Ντερσίμ.
Χρόνια αφότου τελείωσε τις σπουδές του συναντηθήκαμε ξανά και λίγο πριν ξεκινήσει η εφημερίδα, με πλησίασε και μου ζήτησε να συνεργαστώ. Είπα αμέσως ναι. Έναν χρόνο πριν βγάλουμε την εφημερίδα μαζί με άλλους ιδεαλιστές, αρχίσαμε την προετοιμασία. Μόνο μια κοπέλα ήταν επαγγελματίας δημοσιογράφος, αυτή μας μάθαινε. Εμείς δεν ήμασταν δημοσιογράφοι. Όταν ξεκίνησε η Agos βάλαμε τους στόχους μας. Ήταν Πάσχα του 1996. Έβγαινε στα τουρκικά και είχε ένα ένθετο στα αρμενικά. Στην αρχή 60% των συνεργατών ήταν Αρμένιοι αλλά σήμερα είναι λιγότεροι. Η πλειοψηφία των εργαζομένων είναι Τούρκοι και Κούρδοι.
Το θέμα του Ντινκ εξακολουθεί να απασχολεί την επικαιρότητα καθημερινά. Η υπόθεση φαίνεται πως δεν έχει κλείσει. Τι γίνεται;
Κωμωδία είναι αυτό το πράγμα. Το «τραβάνε» σε μια προσπάθεια να ξεχαστεί το θέμα. Αλλά από την άλλη βλέπουν ότι δεν ξεχνιέται και ξαναβγαίνει στην επιφάνεια. Χάρη στη νεολαία που δεν το αφήνει να ξεχαστεί.
Χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωσαν στη μνήμη του Χραντ Ντινκ κατά την 8η επέτειο της δολοφονίας του στις 19 Ιανουαρίου φέτος (Φωτ.:EPA/Tolga Bozoglu)
Μιλάτε και για την τουρκική νεολαία;
Ναι, και Τούρκοι και Αρμένιοι το στηρίζουν.
Πιστεύετε ότι υπήρχε κάποια συνωμοσία, υπάρχει κάτι πέρα από τον νεαρό (τον Ογκίν Σαμάστ, τότε 17 ετών) που καταδικάστηκε;
Τυχαίο δεν είναι. Κυβερνητικοί, στρατιωτικοί, υψηλόβαθμοι αστυνομικοί, γνωρίζουμε πως πριν γίνει ό,τι έγινε είχαν συναντηθεί με τον Ντινκ και τον είχαν απειλήσει. Όταν μαζεύονται τα άτομα που αυτοαποκαλούνται «οι φίλοι του Χραντ Ντινκ» λένε: Γνωρίζουμε το δολοφόνο και τους ηθικούς αυτουργούς αλλά δεν ξέρουμε ποιος θα τους πιάσει.
Μια δολοφονία τόσο υψηλού προφίλ δεν θα συνέφερε την Τουρκία σε καμία περίπτωση. Γιατί λοιπόν να την κάνει, αναρωτιούνται πολλοί;
Αν ήξεραν τη διάσταση που θα έπαιρνε η δολοφονία δεν θα το έκαναν. Δεν περίμεναν την αντίδραση, τον κόσμο στην κηδεία, τις τεράστιες διαδηλώσεις… Δεν το περίμεναν με τίποτα.
Πώς συνδέεται η υπόθεση Χραντ Ντινκ με την Εργκένεκον;
Οι ίδιοι άνθρωποι είναι. Αλλά δεν «δέσανε» τις δύο υποθέσεις. Τις διαχώρισαν. Ουσιαστικά η Εργκένεκον δημιουργήθηκε για να τραβήξει τα αυτιά των αξιωματικών που το είχαν παρακάνει. Κι όταν είδαν ότι τα κατάφεραν άρχισαν να βγάζουν έναν-έναν από τη φυλακή. Γιατί έγιναν οι ίδιοι Εργκένεκον.
Υπάρχει περίπτωση να αλλάξει ο Ερντογάν τη στάση του απέναντι στο αρμενικό ζήτημα;
Στην αρχή θεωρήσαμε ότι κάτι μπορεί να γίνει γιατί ο Ερντογάν είναι πιστός, θρησκευτικά μιλώντας, και δεν θα μας πείραζε. Τώρα καταλαβαίνουμε πια ότι εχθρεύεται πολύ περισσότερο τα άλλα μουσουλμανικά δόγματα παρά τις άλλες θρησκείες. Έχει μεγαλύτερο μένος απέναντι στα δόγματα από ό,τι έναντι των χριστιανών. Αυτό είναι περίεργο για έναν πολιτικό.
Από την άλλη, η αλήθεια είναι ότι μειώνοντας τη δύναμη των στρατιωτικών μας έδωσαν εμάς τη δυνατότητα να εκφραζόμαστε πιο ελεύθερα. Αυτό δεν είναι μικρό πράγμα. Έκανε κάποια βήματα μπροστά η ηγεσία, βγήκε από τον συντηρητισμό της. Πολλοί λένε ότι δεν ήταν αυτό αρκετό αλλά ο Ταγίπ Ερντογάν επανεξελέγη.
Τι περιμένετε από την Τουρκία. Θα κάνει βήματα προς την Αρμενία. Μέχρι πού;
Το διμερές θέμα δεν είναι μόνο θέμα καλής γειτονίας αλλά άπτεται και της οικονομίας. Το Αζερμπαϊτζάν που έχει πετρέλαια, μπορεί να παίξει αποτρεπτικό ρόλο στη δημιουργία καλών αρμενοτουρκικών σχέσεων. Εκεί είναι το πρόβλημα.
Σε ό,τι αφορά αυτό που λένε: Τούρκοι και Αζέροι, είμαστε αδελφοί λαοί κτλ., όταν υπάρχουν οικονομικά συμφέροντα αυτά είναι παραμύθια. Το Αζερμπαϊτζάν αρνείται κατηγορηματικά να ανοίξουν τα σύνορα της Αρμενίας με την Τουρκία και η Αρμενία δεν τον μελετά καθόλου αυτό το θέμα.
Και σε ό,τι αφορά το πολιτισμικό μέρος της συνύπαρξης. Θα μπορέσουν ποτέ οι Τούρκοι να αποδεχτούν το παρελθόν τους και να αποδεχτούν ότι όλοι αυτοί οι λαοί ήταν συνεκτικό στοιχείο αυτής της επικράτειας και να ξαναζήσουν μαζί;
Υπάρχει μια τάση στην τουρκική κοινωνία που εκφράζεται και από πολιτικές οργανώσεις, η οποία αναγνωρίζει την καταστροφή που υπέστησαν άλλοι λαοί και παραδέχεται ότι χάσαμε ένα τεράστιο κεφάλαιο. Τους ανθρώπους και τον πολιτισμό τους. Καταστρέψαμε τον πολιτισμό τους, λένε.
Μια τρίτη τάση λέει ότι αυτά που έχουν μείνει θα πρέπει να τα αξιοποιήσουμε όσο μπορούμε καλύτερα. Να δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο ούτως ώστε να καταφέρουμε να κρατήσουμε ό,τι έχει μείνει από αυτούς τους λαούς και να τα αξιοποιήσουμε.
- Η συνέντευξη δόθηκε στη δημοσιογράφο Έρση Βατού στην αρμενική γλώσσα, με τη βοήθεια του Μάικ Τσιλιγκιριάν, διευθυντή σύνταξης του περιοδικού Αρμενικά. Τις ημέρες του Πάσχα θα δημοσιευτεί το μέρος της κατά το οποίο
ο Σ. Σεροπιάν περιγράφει στιγμές από τη ζωή του στην Κωνσταντινούπολη, τη συνύπαρξή του με τους Ρωμιούς, τις εμπειρίες του στον Πόντο και τα ταξίδια του στην Ανατολία.
