16/3/1921: Υπογράφεται η σοβιετοτουρκική Συνθήκη Φιλίας και Αδελφότητος

Οι Ρώσοι μπολσεβίκοι, μετά την υπογραφή της Συνθήκης Μπρεστ-Λιτόφσκ στις 3/3/1918, στη Λευκορωσία, επανέρχονται στα προ του 1878 σύνορά τους. Η συνθήκη, που την υπέγραψε ο Λένιν, αφορούσε τις Κεντρικές Δυνάμεις (Γερμανία, Πολωνία Λιθουανία, Φινλανδία, Ουκρανία και Οθωμανική Αυτοκρατορία) και υπήρξε ιδιαίτερα επώδυνη για τη Ρωσία, την άλλοτε Τσαρική Αυτοκρατορία.

Η Συνθήκη τής αφαίρεσε περίπου το ένα τέταρτο των εδαφών, με τους πληθυσμούς τους, και σε ίδιο ποσοστό του συνόλου της βιομηχανίας της, καθώς και το ένα δέκατο του συνόλου των πλουτοπαραγωγικών πηγών, ανθρακωρυχείων κτλ.

Ταυτοχρόνως οι Μπολσεβίκοι αλλάζουν πολιτική έναντι των Τούρκων. Η σύσφιξη των σχέσεων Λένιν-Κεμάλ οδηγεί σε συνδιάσκεψη, και οι δύο λαοί, Τουρκίας και Σοβιετικής Ένωσης, θα βαδίσουν μαζί το δρόμο της συνεργασίας.

Θα ακολουθήσει στις 16 Μαρτίου 1921 η υπογραφή Συνθήκης Φιλίας και Αδελφότητος μεταξύ ΕΣΣΔ και Τουρκίας, εκχώρηση από τη Σοβιετική Ένωση στην Τουρκία των κατεχόμενων εδαφών Καρς, Αρνταχάν και Αρτβίν, και υπογραφή στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας σε χρήμα και πολεμικό υλικό.

Η παροχή στρατιωτικής βοήθειας συνίστατο σε 35.000 τυφέκια, εκατομμύρια σφαίρες, πυροβόλα όπλα, οβίδες, άλλο στρατιωτικό υλικό, δεξαμενές με πετρέλαιο και βενζίνη αλλά και 10 εκατομμύρια χρυσά ρούβλια. Και μαζί μ’ αυτήν τη στρατιωτική βοήθεια, αποστέλλεται και ο σύμβουλος του Λένιν, Ρώσος στρατηγός Μιχαήλ Βασίλιεβιτς Φρούντζε (φωτο δεξιά), ως σύμβουλος πλέον του Κεμάλ.

Η Συνθήκη που υπέγραψαν οι δύο χώρες και η μεγάλη στρατιωτική βοήθεια που έλαβε η Τουρκία ήταν καθοριστικής σημασίας για την εξέλιξη των επιχειρήσεων του ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία.

Ο εναγκαλισμός Λένιν και Κεμάλ, η στενή συνεργασία και βοήθεια που παρείχαν οι Σοβιετικοί στην Τουρκία, ανάγκασαν τους Αγγλογάλλους να αλλάξουν τακτική απέναντι των Ελλήνων.

Η Ελλάδα έμενε στην ουσία άνευ συμμάχων, αφού τα συμφέροντα των Άγγλων υπερίσχυαν στις επιλογές τους και ταυτίζονταν με την τουρκική πλευρά. Αποσπώντας τον Κεμάλ από τις αγκάλες του Λένιν και κάνοντάς τον σύμμαχό τους, οι Άγγλοι δεν θα είχαν πλέον δυσκολίες να ιδιοποιηθούν τα πετρέλαια της Μοσούλης…

Τάσος Κ. Κοντογιαννίδης