Τελικά ποιο είναι καλύτερο, να ακούς την Σόνια Θεοδωρίδου και τον Θεόδωρο Ορφανίδη να μεγαλουργούν πάνω στη σκηνή ή να τους ακούς να μιλούν για όλα όσα τους ενώνουν, την Ελλάδα, τον Πόντο και την μουσική; Έμεινα μαζί τους περίπου μία ώρα. Κι ακόμα δεν μπορώ να αποφασίσω.
Αφορμή για τη συνέντευξη-χείμαρρο στο pontos-news.gr η συναυλία που δίνουν σε συνεργασία με τους Γιατρούς του Κόσμου.
Μόνον αφορμή όμως. Γιατί στην πραγματικότητα οι δυο καλλιτέχνες διεθνούς εμβέλειας έχουν να καταθέσουν με λόγια και με πράξεις τόσα, ώστε να τιμούν με τον καλύτερο τρόπο την ποντιακή καταγωγή τους.
Ευτυχώς που δεν άκουσαν τις Πόντιες γιαγιάδες τους και ασχολήθηκαν με τη μουσική. Γιατί εκείνο το «πουλόπο μ’ μη γίνεις μουσικός γιατί θα πεθάνεις στην ψάθα» ακόμα ηχεί στα αυτιά του Θεόδωρου όπως και κάτι ανάλογο στα αυτιά της Σόνιας…
Μια Πόντια λυρική τραγουδίστρια κι ένας Πόντιος μαέστρος ορχήστρας; Εντυπωσιακό! Είχατε σχετικά ακούσματα ή συνέβη κάτι μαγικό;
Σόνια Θεοδωρίδου: Συνέβη το μαγικό. Μεγάλωσα σε ένα σπίτι όπου άκουγαν και Χατζιδάκι, Θεοδωράκη και καντάδες. Μια φορά άκουσα τη Μαρία Κάλλας στο ραδιόφωνο και είπα: «έτσι θέλω να γίνω!». Ήξερα ότι θα γίνω τραγουδίστρια. Από μικρή έλεγα ότι θα γίνω ηθοποιός και τραγουδίστρια. Πάντα ήθελα να ξεχωρίζω. Πάντα ήθελα να είμαι πρώτη.
Θεόδωρος Ορφανίδης: Εγώ δεν κατάγομαι από ιδιαίτερα μουσική οικογένεια. Τα δικά μου ερεθίσματα στο σπίτι προήλθαν από τους δίσκους που έφερνε η αδερφή μου η Ειρήνη, δίσκοι του Κουγιουμτζή, του Θεοδωράκη, του Χατζιδάκι. Καθώς και η στρατιωτική μπάντα που κάθε σαββατοκύριακο παιάνιζε για την έπαρση της σημαίας. Με εντυπωσίαζαν πάρα πολύ τα μουσικά όργανα. Ειδικά ο ήχος του κλαρινέτου. Θυμάμαι πήγαινα εκεί που έκανε ζέσταμα ο κλαρινετίστας και κοιτούσα, γιατί σκεφτόμουν από πού βγαίνει και πού πηγαίνει ο ήχος. Μεγαλώνοντας είχα μια έμφυτη ανάγκη να συνθέσω, να τραγουδήσω, να κάνω δικά μου πράγματα, και έτσι οδηγήθηκα σιγά-σιγά στη μουσική.
Οι γονείς βοήθησαν;
ΣΘ: Όχι. Δεν τους άρεσε η ιδέα να γίνω τραγουδίστρια. Βέβαια μου έδωσαν παιδεία. Η μαμά μου με πήγε στο ωδείο για να μάθω μουσική. Όταν όμως έμαθαν ότι ήθελα να γίνω τραγουδίστρια τα πράγματα ήταν ζόρικα. Τους ενοχλούσε αυτή η υπερέκθεση της γυναίκας πάνω στη σκηνή.
ΘΟ: Οι δικοί μου γονείς δεν γνώριζαν. Δεν είχαν και τόσο ταμπού να γίνω μουσικός. Εκτός από την Πόντια γιαγιά μου που έλεγε «πουλόπο μ’ μη γίνεις μουσικός γιατί θα πεθάνεις στην ψάθα».
ΣΘ: Και η δικιά μου το έλεγε!
ΘΟ: Επειδή ακριβώς οι γονείς δεν γνώριζαν, δεν μπορούσαν να με αποτρέψουν, ούτε όμως και να με ενθαρρύνουν. Στην πορεία το βρήκα μόνος μου.
Η σχέση σας με την ποντιακή μουσική;
ΣΘ: Βαθιά. Μάλιστα τώρα ετοιμάζουμε και κάτι πολύ μεγάλο. Και μπορούμε να το μοιραστούμε με εσάς για πρώτη φορά.
ΘΟ: Ετοιμάζουμε ένα πολύ όμορφο έργο που ονομάζεται Πόντος, Λαϊκό Ορατόριο, σε μουσική Παντελή Παυλίδη –ένας εξαιρετικός άνθρωπος, λυράρης και πολύ σπουδαίος συνθέτης– με την προσθήκη παραδοσιακών ποντιακών τραγουδιών. Στο έργο θα συμπράξουν η Σόνια, μια ορχήστρα δωματίου, φυσικά η ποντιακή λύρα και μια χορωδία, ενώ στην αφήγηση θα είναι ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης.
ΣΘ: Ο Ιεροκλής είναι παιδικός μου φίλος. Τον έβλεπα τα καλοκαίρια στο χωριό που πηγαίναμε στη γιαγιά. Είναι από τη Χαραυγή Κοζάνης.
ΘΟ: Και από ό,τι έχει πει κι ο ίδιος, η Σόνια ήταν ο πρώτος του έρωτας [γέλια]. Δεν πειράζει, πρόλαβε άλλος Πόντιος!
Έχετε παίξει και στον κινηματογράφο; Πώς ήταν η εμπειρία στο Μικρό ψάρι του Γιάννη Οικονομίδη;
ΣΘ: Ήταν μοναδική εμπειρία! Επρόκειτο για μια καταπληκτική ομάδα, έναν καταπληκτικό σκηνοθέτη και άνθρωπο. Με πήγε ένα βήμα παραπέρα στην πνευματική μου εξέλιξη, στις υποκριτικές δυνατότητές μου. Δεν θα το ξεχάσω ποτέ και θα ήθελα να το επαναλάβω. Μου άρεσε πάρα πολύ!
Πείτε μας για την Orchestra Mobile…
ΘΟ: Η Orchestra Mobile (Ορτσέστρα Μόμπιλε) είναι μια ιδέα της Σόνιας που την δούλεψα κι εγώ στη συνέχεια. Πριν από τέσσερα χρόνια φτιάξαμε αυτό το «όχημα» που σκοπό είχε να προάγει την ελληνική λόγια μουσική σε όλο τον κόσμο, δηλαδή Χατζιδάκι, Θεοδωράκη, Σκαλκώτα… Όλα αυτά τα ιερά τέρατα. Στη συνέχεια προχωρήσαμε κάνοντας μουσικές ακροάσεις σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες προκειμένου να δημιουργήσουμε μουσικούς πυρήνες. Αυτό σημαίνει ότι όταν υλοποιούμε πρότζεκτ εδώ στην Αθήνα δεν έρχεται η ορχήστρα του Βερολίνου, συμμετέχει η Ορτσέστρα Μόμπιλε της Ελλάδας. Οπότε τα έξοδα είναι κατά πολύ μειωμένα. Έχουμε παντού συνεργάτες, στο Όσλο, τη Λισαβόνα, το Άμστερνταμ, τη Βαρσοβία…
ΣΘ: Αναλόγως το πρότζεκτ μπορεί να έχουμε από τέσσερις έως 104 μουσικούς. Έχουμε στο δυναμικό μας οποιονδήποτε μπορεί να μας χρειαστεί σε αυτά τα πρότζεκτ.
ΘΟ: Μπορούμε να έχουμε από ορχήστρα δωματίου μέχρι πλήρη συμφωνική ορχήστρα. Εξάλλου έχουμε ένα δίκτυο από 500 μουσικούς σε όλο τον κόσμο. Σκεφτείτε τι ωραίο που είναι ένας Ισπανός να παίζει Χατζιδάκι. Το αποτέλεσμα έχει διεθνή αλλά και προσωπικό στίγμα. Ο κάθε άνθρωπος φέρνει τη δική του κουλτούρα.
Χατζιδάκις και Καβάφης. Διαβάζοντας συνεντεύξεις σας, ένιωσα ότι μιλούν τόσο πολύ στην καρδιά σας…
ΣΘ: Έτσι είναι. Κι εγώ και ο Θόδωρος τους θαυμάζουμε απεριόριστα. Μάλιστα είχα την τύχη να γνωρίσω τον Χατζιδάκι. Είχα πάει στο Τρίτο Πρόγραμμα και εκεί τον γνώρισα. Πάντα τον θαύμαζα. Ήταν ένας μοναδικός άνθρωπος και συνθέτης, καλόκαρδος. Ό,τι ήταν η μουσική του ήταν και ο ίδιος.
ΘΟ: Ήταν ένας τιτάνας. Γαλαντόμος και μεγαλόκαρδος. Ήταν ό,τι λείπει από τις μέρες μας.
ΣΘ: Ο Καβάφης ήταν μια αποκάλυψη για εμάς. Συναντήσαμε τον κύριο Σίμογλου, τον συνθέτη ο οποίος είναι γιατρός και ζει στην Στουτγάρδη, και μας εμπιστεύτηκε το έργο του για τον μεγάλο ποιητή. Το επεξεργάστηκε ο Θόδωρος, το διηύθυνε, το αγκαλιάσαμε, το αγαπήσαμε. Καταρχάς τα τραγούδια που έγραψε ο κύριος Σίμογλου είναι καταπληκτικά, και δεύτερον πρόκειται γι’ αυτή την οικουμενική ποίηση του Καβάφη που δένει τόσο με τα συγκεκριμένα τραγούδια. Το αποτέλεσμα είναι ανθρώπινο, καταπληκτικό.
ΘΟ: Ήταν μια δουλειά που την αγκαλιάσαμε με στοργή. Μάλιστα πέρυσι με τη διπλή επέτειο γέννησης και θανάτου του Καβάφη, το έργο πήγε σε όλο τον κόσμο. Παρουσιάστηκε στο Βερολίνο, στην Οδησσό της Ουκρανίας, στην Όπερα του Βουκουρεστίου στη Ρουμανία, στην Αθήνα και αλλού. Ο κόσμος αγάπησε τη δουλειά. Κάτι που φαίνεται ακόμα, μια και έχει δυναμική.
Αγαπημένοι ρόλοι, δουλειές, παραστάσεις;
ΣΘ: Να σας πω. Είναι κάτι που λέω πάντα. Υπάρχουν πράγματα που μου αρέσουν, όπως ο Πουτσίνι στην όπερα, που με αντιπροσωπεύουν και μπορεί πολύ εύκολα να εκφραστώ μέσα από αυτά. Ωστόσο κάθε φορά αγαπώ τη δουλειά που κάνω τώρα. Αυτή την περίοδο που ετοιμάζουμε το κοντσέρτο για τους Γιατρούς του Κόσμου, μια συναυλία αφιερωμένη στα παιδιά, ζω και υπάρχω μόνο γι’ αυτήν. Αγωνιώ γι’ αυτό. Θέλω να πάει καλά. Κι όταν τελειώσει αυτό, προχωράμε στο επόμενο. Πάντα έτσι ζω.
ΘΟ: Αυτό που λέει η Σόνια είναι πολύ καλός οδηγός. Κάθε φορά δουλεύεις με ένα συγκεκριμένο πρότζεκτ, αφιερώνεσαι, του δίνεις την πρέπουσα σημασία και μαθαίνεις από αυτό. Αγαπώ πάρα πολύ τη μουσική του Γκούσταβ Μάλερ, είναι από τους αγαπημένους μου. Ο Χατζιδάκις είναι μια σπουδαία προσωπικότητα που αγαπώ και θαυμάζω τη μουσική του. Η μουσική τους εκφράζει τον ψυχισμό μου.
Πώς προέκυψε η συνεργασία με τους Γιατρούς του Κόσμου;
ΣΘ: Πήγαμε στην οργάνωση και τους ρωτήσαμε εάν θα ήθελαν να κάνουμε μια συναυλία μαζί για τα παιδιά. Τους είπαμε ότι δεν θέλαμε αμοιβή, αλλά ότι θα έπρεπε να καλύψουν τα έξοδα της ορχήστρας και της παραγωγής.
ΘΟ: Επωμιστήκαμε μόνο το κόστος για τις έγχρωμες αφίσες για το κοντσέρτο.
Δεν είναι η πρώτη φορά που κάνετε «συναυλίες για κάποιον σκοπό»…
ΘΟ: Όχι. Απλώς τώρα πρέπει να σταθούμε ακόμα περισσότερο στον κόσμο που χρειάζεται βοήθεια. Είναι μια οργανική ανάγκη. Στάση ζωής. Η τέχνη πρέπει να είναι χρηστική για τον συνάνθρωπο.
ΣΘ: Πιστεύω ότι ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι ταγμένος στον συνάνθρωπό του. Γιατί τα δώρα που δέχεσαι από τη ζωή –τα οποία δεν είναι αυτονόητα– είναι τόσο μεγάλα μερικές φορές που εάν θέλεις να λέγεσαι καλλιτέχνης πρέπει να έχεις μέσα σου την αρετή της προσφοράς. Κι εγώ σπούδασα επειδή κάποιοι άνθρωποι ήταν φιλάνθρωποι.
Το Beautiful Greece τι είναι;
ΣΘ: Είναι ένα κίνημα. Όμως είχε μια κακή αρχή. Στο αεροδρόμιο εδώ είχα δεχθεί πριν από δύο χρόνια μια λεκτική προσβολή. Γερμανοί έβριζαν την Ελλάδα, κι επειδή απάντησα υπήρξα ένα φραστικό επεισόδιο. Κι όταν έφτασα στο θέατρο της Κολωνίας, όπου τραγουδούσα το βράδυ, η αστυνομία ήταν εκεί για να με συλλάβει επειδή τους είχαν μεταφερθεί, ψευδώς, φράσεις που δεν είπα. Υπήρξε ένταση και πήγαν να με λιντσάρουν. Τότε είπα στον άνδρα μου ότι κάτι πρέπει να γίνει. Έπρεπε το εις βάρος της Ελλάδας κλίμα να ανατραπεί.
ΘΟ: Ξεκίνησε ως πολιτιστικό κίνημα. Καλέσαμε Έλληνες καλλιτέχνες στο Βερολίνο, ρωτήσαμε εάν ήθελαν να συμμετέχουν.
ΣΘ: Μετά άρχισαν να λένε «γιατί το λέτε Beautiful Greece; Ακούγεται πολύ τουριστικό. Να το πούμε…». Και τους είπαμε ότι δεν σας καλέσαμε εδώ για το όνομα, αλλά για το εάν θέλετε να είστε εδώ να κάνουμε πράγματα για την Ελλάδα.
ΘΟ: Έγινε η επίσημη παρουσίασή του τον Απρίλιο του 2012, στο Palais des Beaux-Arts στις Βρυξέλλες, με το έργο του Μίμη Πλέσσα και της Σόνιας.
ΣΘ: Καλέσαμε όλους τους πρέσβεις, ανθρώπους των τεχνών, των γραμμάτων. Έπρεπε το κλίμα κατά της Ελλάδας να αναστραφεί. Εννοείται ότι δεν υπήρξε καμία αρωγή από το ελληνικό κράτος. Όλα έγιναν με δικές μας δυνάμεις. Όπως συνέβη και με το πρότζεκτ στο Βρετανικό Μουσείο, που στοίχισε 17.000 ευρώ. Ξεκινήσαμε από την Αθήνα και τα κορίτσια ήταν ντυμένες Καρυάτιδες. Και φτάσαμε έτσι στο Λονδίνο. Το τι ακούσαμε, βέβαια, δεν λέγεται!
ΘΟ: Κάποιοι μας αποκάλεσαν γραφικούς, άλλοι χρυσαυγίτες. Ορισμένοι δημοσιογράφοι τόνισαν ότι είμαστε ξοφλημένοι και πως δεν έχουμε κάνει καριέρα. Αναμενόμενα όλα. Θα ήταν έκπληξη εάν δεν τα ακούγαμε. Το Beautiful Greece έχει μεγάλη δυναμική.
ΣΘ: Κάνουμε μουσικές βιβλιοθήκες ανά την Ελλάδα. Τώρα ετοιμάζουμε μια βιβλιοθήκη για το Ηράκλειο Κρήτης. Είναι ήδη έτοιμες οι βιβλιοθήκες σε Γιάννενα, Βέροια, Λαμία, Βόλο, Διδυμότειχο, Αλεξανδρούπολη, Κομοτηνή και Ξάνθη, στο σπίτι του Μάνου Χατζιδάκι, όπου μαζί με τη βιβλιοθήκη θα φιλοξενηθεί και μουσείο γι’ αυτό τον άνθρωπο. Γι’ αυτή την τελευταία βιβλιοθήκη μας χάρισε 50 βιβλία ο ΙΑΝΟΣ. Διαφορετικά, φίλοι κι εμείς τις φτιάχνουμε. Χρήματα δεν δεχόμαστε από κανέναν! Και παρακαλώ να το γράψετε.
ΘΟ: Εσχάτως το Beautiful Greece έγινε και αστική μη κερδοσκοπική οργάνωση, επειδή ακριβώς είναι πολλοί οι φίλοι που ενδιαφέρονται να βοηθήσουν. Οπότε στο εγγύς μέλλον θα διευρύνουμε τις δραστηριότητές μας.
Εξακολουθείτε να ζείτε στο Βερολίνο;
ΣΘ: Ναι. Τώρα. Στο μέλλον θα δούμε.
ΘΟ: Βάση μας είναι πάντα το Βερολίνο. Αν και η πατρίδα είναι πάντα ένα αγκάθι στην καρδιά μας. Μένουμε στο Βερολίνο αλλά ζούμε στην Ελλάδα.
Ξέρω ότι είναι περιττή η ερώτηση, αλλά λέω να την κάνω: «Εάν ξαναζούσατε τι δουλειά θα κάνατε;»
ΘΟ-ΣΘ: ΤΗΝ ΙΔΙΑ! [γέλια]
ΘΟ: Ο χώρος αυτός δίνει μεγάλες συγκινήσεις, απίστευτες χαρές.
Έχετε κάνει όλα όσα θα θέλατε; Νιώθετε πλήρεις;
ΣΘ: Όχι. Έχω πολλά πρότζεκτ. Καταρχάς θέλω να προσφέρω στα παιδιά. Ας πούμε, θέλω να τελειώσω τις μουσικές βιβλιοθήκες. Γενικότερα τις βιβλιοθήκες. Θέλω να επηρεάσω κοινωνικά τη χώρα μου. Να βγω μπροστά αλλά όχι σαν μπροστάρης. Να βοηθήσω με τον δικό μου τρόπο τα μικρά παιδιά, τη βασική παιδεία. Δεν μπορείς να μιλάς για την όπερα χωρίς τα παιδιά να έχουν μάθει τα βασικά από το Δημοτικό. Καλό το να κάνεις μικρά κονσέρτα δεξιά και αριστερά, αλλά μάθε το, βάλ’ το στην καθημερινότητα του παιδιού. Σε προσωπικό επίπεδο θα ήθελα να αποκτήσω ένα δίπλωμα στην Ιστορία της Τέχνης και να μάθω άλλες δύο γλώσσες. Να τελειώσω τα εβραϊκά και να μάθω ρωσικά.
ΘΟ: Εγώ θέλω να κάνω για πάρα πολλά χρόνια μουσική. Και οι γλώσσες είναι ένα στοίχημα για εμένα. Και εγώ μιλάω ξένες γλώσσες αλλά θέλω να μάθω πιο πολλές. Πολλά πρότζεκτ μουσικά, έργα τα οποία ακόμα δεν έχω διευθύνει και δεν έχω κάνει. Και να βοηθήσω και τη χώρα μου όπως μπορώ. Θέλω πάρα πολύ να φέρω τη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, του Μίκη Θεοδωράκη, του Σκαλκώτα, τη δική μας, τη γηγενή μουσική, να τη φέρω όσο μπορώ και στον κόσμο εδώ, στο εσωτερικό της Ελλάδας, αλλά και στο εξωτερικό. Γιατί είναι μουσικές μεγάλες. Είναι μουσικές που αξίζουν να τραγουδηθούν και να ακουστούν. Και θεωρώ τον εαυτό μου πρέσβη της όλης αυτής προσπάθειας.
ΣΘ: Να σας πω όμως και κάτι βαθύτερο. Θα ήθελα να δημιουργήσω ένα ίδρυμα ή ένα σχολείο ή μία ακαδημία –ή όπως θέλετε εσείς να το πείτε– όπου τα παιδιά από μικρά θα διδάσκονται γιόγκα, αρχαία ελληνικά. Να διδάσκονται τη σωστή διατροφή, να μαθαίνουν ρέικι, να μαθαίνουν αυτοθεραπεία, να διδάσκονται ολιστική ιατρική, ώστε όταν θα μεγαλώνουν να γίνονται σωστοί άνθρωποι. Για μένα η γιόγκα δεν είναι θρησκεία. Είναι μια καλλιέργεια του σώματος που εμπεριέχει έναν πνευματισμό. Γιατί όταν στραφείς μέσα σου, τότε νιώθεις πράγματα.
- Χείμαρρος και οι δυο τους, είπαν τόσα και ουσιαστικά, που στάθηκε αδύνατο εδώ στο pontos-news.gr να αποφασίσουμε τι θα κρατήσουμε και τι όχι. Έτσι, χωρίσαμε τη συνέντευξη σε δυο μέρη, εκ των οποίων το πρώτο το διαβάζετε σήμερα και το δεύτερο θα δημοσιευτεί το Σάββατο 29 Νοεμβρίου.
